چرایی جنگ چالدران؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، جنگ چالدران که از آن به عنوان مهم‌ترین جنگ تاریخ ایران یاد می‌شود در محلی به همین نام در شمال آذربایجان غربی در ۲۰ کیلومتری شهر خوی میان قوای عثمانی به فرماندهی سلطان سلیم و سپاهیان شمال غرب کشور به فرماندهی شاه اسماعیل صفوی به  وقوع پیوست و در نتیجه آن بخش‌هایی از شمال غربی ایران از جمله همدان، آذربایجان و کردستان شامل مناطقی چون دیار بکر و البستان از تصرف صفویان خارج و به امپراطوری عثمانی پیوست.

در این جنگ نیروهای قزلباش نزدیک به چهل هزار تن و سپاه عثمانی قریب به یکصد هزار نفر بودند که قزلباشان به علت شمار کمتر و نداشتن صلاح آتشین از سپاه عثمانی شکست خوردند.

قبایل قزلباشان توانسته بودند حکومت صفوی را در ایران پایه گزاری کنند. موسس صفویان شاه اسماعیل بود وی پس از تاسیس حکومت صفویان در اوج قدرت بود. در پی فشار های عقید‌تی بر علویان در امپراتوری عثمانی شاه سماعیل را بر آن داشت از علویان حمایت کند. شاه اسماعیل صفوی با جمع‌آوری و پناه دادن به نیروهای نظامی ورزیده عثمانی که موسوم به ینی‌چری بودند سپاهی قو‌ی‌تر از عثمانیان تشکیل داد.

شاه اسماعیل و فرماندهان سپاه برای تعیین استراتزی نبرد تشکیل جلسه دادند. نور‌علی خلیفه و محمد خان استاجلو دو تن از فرماندهان سپاه شاه اسماعیل صفوی به دلیل آشنایی قبلی که از روش‌های جنگی عثمانیان و قدرت ویرانگر توپخانه آنان داشتند پیشنهاد دادند که قبل از آنکه دشمن موفق به تشکیل آرایش دفاعی خود شود حمله را از پشت به آنها آغاز کنند.

این نظر کاملا منطقی با مخافت شاه اسماعیل و دورمیش خان استاجلو مواجهه شد که نتیجه آن شکستی تلخ بود. با بکار افتادن توپ‌ها و کثرت نیروهای مهاجم نتیجه جنگ به سرعت به نفع عثمانی‌ها تغییر کرد. بسیاری از سپاهیان ایران و بسیاری از فرماندهان و صاحبان مناصب که همراه با شاه اسماعیل و سربازان در عدم عبور دشمن و ورود آنان به کشور تا پای جان هم قسم شده بودند در معرکه کشته شدند. شاه اسماعیل یکم زمانی که متوجه وضیعت جنگ قرار گرفت. علی‌رغم اصرار سالاران و عالمان که به میدان نبرد نرود دو فرمانده را به جانشینی‌اش انتخاب کرده بود عازم  میدان نبرد شد. شاه اسماعیل با سوگند دادنش توسط شیخ شبستری به قرآن و فداکاری چند قزلباش با همراهی ۸۵ نفر باقیمانده از کل ارتش ایران جان سالم بدر برد.

پس از عقب نشینی سپاه صفوی سلطان سلیم پادشاه عثمانی که به بهای کشته شدن بیش از چهار هزار نیروی عثمانی و از بین رفتن بخشی از توپخانه آن چند روز بعد وارد تبریز شد. جنگ  چالدران نتایج زیادی داشت از جمله نخستین نتیجه جنگ جدا شدن همیشگی مناطق کردستان باختری که شامل کردستان ترکیه عراق و سوریه کنونی بود. سلطان سلیم شهر تبریز را که به عروس شرق مشهور بود به ویرانه‌ای تبدیل کرد  ضربه روحی ناشی از این شکست باعث شد تا شاه اسماعیل در هیچ جنگی به طور مستقیم فرماندهی را به عهده نگیرد.