مشاوره

به گزارش پایگاه خبری “ججین“  ، موضوع مشاوره در اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است چنانچه پیغمبر اسلام (ص) با قطع نظر از وحی آسمانی آن چنان فکر نیرومندی داشت که هیچ گاه نیاز به مشاوره پیدا نمی‌کرد، ولی برای اینکه از یک سو مسلمانان را به اهمیت مشورت متوجه سازد تا آن را جزء برنامه‌های اساسی زندگی خود قرار دهند و از سوی دیگر نیروی فکر و اندیشه را در افراد پرورش دهد، در امور عمومی مسلمانان که جنبه‌ اجرای قوانین الهی داشت (نه قانونگذاری) جلسه‌ مشاوره تشکیل می‌داد و مخصوصا برای رای افراد صاحب نظر ارزش خاصی قائل بود تا آنجا که گاهی به احترام آنها از رای خود صرف نظر می‌کرد.امیر المومنین (ع) می‌فرماید: «هیچ پشتیبانی مطمئن‌تر از مشورت نیست.»

با چه اشخاصی باید مشورت کرد؟

مسلم است که هر کس نمی‌تواند طرف مشورت قرار گیرد، زیرا گاه بعضی از اشخاص نقاط ضعفی دارند که مشورت با آنها مایه‌ بدبختی است. از این جهت در روایات خاندان عصمت و طهارت صفاتی را برای مستشار ذکر نموده‌اند:الف) از امام صادق (ع) نقل شده: مشورت تحقق نمی‌گیرد مگر با شرایطش و اگر کسی آن شرایط را نداند در مشورت ضرر می‌کند.پس اولین آنها عبارت است از اینکه مستشار عاقل باشد و دومین شرط این است که آزاد مرد و متدین باشد و شرط سوم عبارت است از اینکه مستشار دوست حقیقی باشد و شرط چهارم عبارت است از اینکه بتوانی او را آگاه کنی از امور پنهانی خود و علم آن نسبت به موضوع مانند علم خودت باشد که به افراد دیگر نرسد.ب) از امام صادق(ع) نقل شده: «مشورت کنید در پیش آمدها (از) کسانی که می‌ترسند از پروردگارشان.»ج) از امیر المومنین(ع) نقل شده که فرمود: «با افراد بخیل مشورت نکن زیرا ترا از بخشش و کمک به دیگران باز می‌دارند و از فقر می‌ترسانند (و نیز) با افراد ترسو مشورت نکن زیرا آنها ترا از انجام کارهای مهم باز می‌دارند (و همچنین) با افراد حریص مشورت نکن که آنها برای جمع آوری ثروت و یا کسب مقام، ستمگری را در نظر تو جلوه‌گر می‌سازند.» د) ‌از امام صادق(ع) نقل شده: «مشورت نکن با کسی که استبداد رای دارد.»

نتایج مشورت

اصولا مردمی که کارهای مهم خود را با مشورت و صلاح اندیشی یکدیگر انجام می‌دهند، کمتر گرفتار لغزش می‌شوند به عکس، افرادی که گرفتار استبداد رای هستند و خود را بی‌نیاز از افکار دیگران می‌دانند، هر چند از نظر فکری فوق العاده باشند، باز هم غالبا گرفتار اشتباهات خطرناک و دردآگین می‌شوند.به علاوه کسی که در انجام کارهای خود با دیگران مشورت می‌کند، اگر مواجه با پیروزی شود کمتر مورد حسد واقع می‌گردد، زیرا دیگران، پیروزی وی را از آن خودشان می‌دانند و معمولا انسان نسبت به کارهایی که خودش انجام داده، حسد نمی‌روزد و اگر احیانا با شکست مواجه گردد،‌زبان اعتراض و ملامت و شماتت بر او بسته است، زیرا کسی به نتیجه‌ کار خودش اعتراض نمی‌کند، و نه تنها اعتراض نخواهد کرد بلکه دلسوزی و غمخواری نیز می‌کند.یکی دیگر از فواید مشورت این است که انسان ارزش شخصیت افراد و میزان دوستی و دشمنی آنها را با خود درک خواهد کرد و این شناسایی راه را برای پیروزی او هموار می‌کند و شاید مشورت‌های پیامبر (ص) با آن قدرت فکری فوق‌العاده به خاطر مجموع این جهات بوده است و در این روایات نیز به این مطلب اشاره شده است.۱ـ از امیر المومنین(ع) نقل شده: «کسی که مشورت نکند پشیمان می‌شود.»۲ـ از امیر المومنین(ع) نقل شده: «کسی که مستبد به رای خویش باشد هلاک می‌گردد و کسی که مشورت کند با افراد بزرگ، در عقل‌های آنها شریک شده است.»۳ـ از امیر المومنین(ع) نقل شده: «سرزنش نمی‌شود کسی که مشورت کرده است.»

وظیفه‌ مشاور

همان طوری که در اسلام، درباره‌ مشورت کردن دستور موکّد داده شده، به افرادی که مورد مشورت قرار می‌گیرند نیز تاکید شده که از هیچگونه خیرخواهی‌ای فروگذار نکنند و خیانت در مشورت یکی از گناهان بزرگ محسوب می‌شود. در «رساله‌ حقوق» که از امام سجاد(ع) نقل شده چنین آمده: «حق کسی که از تو طلب مشورت می‌کند این است که اگر عقیده و نظری داری در اختیار او بگذاری و اگر درباره‌ آن کار چیزی نمی‌دانی او را به کسی راهنمایی کنی که می‌داند و اما حق کسی که مشاور تو است، این است که که در آنچه که با تو موافق نیست، او را متهم نسازی پس اگر با تو موافق بود، شکر خدای گویی».و از امیر المومنین (ع) نقل شده: «کسی که در مشورت به مسلمانان خیانت کند پس به حقیقت من از او بیزارم.» و نیز از امام صادق (ع) نقل شده: «کسی که مشورت کند با برادر خویش و او خیر و حقیقت را به او نگوید، خداوند رای و درک او را می‌گیرد.»