روز ثبت‌احوال/ ببخشید فامیل شریفتان؟!

به گزارش پایگاه خبری ججین ،  اداره‌ی ثبت احوال در سال ۱۳۰۹ در جهرم شروع به کار کرد اما پیش از این تاریخ، برای جهرمی‌های مقیم شیراز دفتر مخصوصی در اداره‌ی ثبت احوال دایر شده بود. نخستین مأموران ثبت احوال جهرم به در منازل می‌آمدند و حسب پیشنهاد فرد یا مأمور، برای وی نام خانوادگی انتخاب می‌کردند.

اکنون چهار نسل است که جهرمی‌ها دارای نام خانوادگی‌اند. بسیاری از آن‌ها پسوند جهرمی را در انتهای نام بزرگشان دارند و عبث نیست که در سراسر کشور در این هنگام بیشتر با نام خانوادگی «جهرمی» شناخته می‌شوند تا با نام خانوادگی اصلی. پاره‌ای از خاندان‌های قدیمی جهرمی نیز شجره‌نامه‌دارند و اغلب روایاتی را از چگونگی انتخاب نام فامیلشان دارند .

گزینش نام خانوادگی در جهرم نیز، معمولاً از چند روش پیروی می‌کرد که یکی از آنها پیشه‌ی نیاکان در یک قوم بود؛ مثل مسگرزادگان، زارعیان، مزدوریان، گلکار، کارگر، صدارت‌پیشه‌ . اسم‌های معنی نیز در فامیل‌های جهرمی دیده می‌شوند نظیر حقیقت یا ثابت .

  محل اسکان قوم و بزرگ خاندان(پدر، پدربزرگ، جد)، از دیگر شیوه‌های متداول انتخاب نام خانوادگی بود؛ مثل؛ صحرائیان، صحرایی، مصلایی و مصلی‌نژاد که بیانگر اقامت اجداد در محله‌ی صحرا، مصلی هستند. نام محله‌ی اصلی اجدادی هم گاهی در فامیل‌های جهرمی به صورت پسوند هم می‌آمد مثل: رحمانیان کوشککی یا قناعتیان جبذری یا مزدور دشتابی .

گاهی هم یک نام خانوادگی بر اساس شغل یا حرفه افراد خاندان(همچون زرشناس، آموزگار،‌ سازنده، صرافپور، شبانی، نخل‌پیما، زارع، نساجی، زراعت‌پیشه) یا یک ویژگی بدنی، فیزیکی(توانا، نیرومند، قدرت،) یا اخلاقی (قناعت‌پیشه، سازگار، منصف، نیک‌سرشت، فروتن، حق‌خواه و…) بازمی‌گشت .

پاره‌ای اوقات هم انتخاب نام خانوادگی بر اساس استخاره به قرآن بود مثل اشراق. براساس نام کوچک فرد بزرگ خاندان(جد یا پدر) نیز گاهی نام خانوادگی انتخاب می‌شد؛ مثل جعفرزادگان، علی‌نژاد، محمودیان، محمدابراهیمی، یوسف‌زاده یا نبی‌زاده .

نام برخی‌ فامیل‌های جهرمی هم در واقع نام کوچک است؛ اما احتمالاً بنا به شهرت قهرمانی ملی یا فرد شاخص خاندان انتخاب شده‌اند، مثل: کامران، شاه‌علی، کاوه، کمال .

نام‌های خانوادگی سادات جهرم نیز به پیروی از سراسر کشور اغلب؛ محمدی، سیادت، حسینی، موسوی، رضوی، میرزایی، علوی و گاهی با پسوندهایی نظیر: زادگان، زاده، پور و فرد بود .

معدودی از فامیل‌های جهرمی هم از نام‌های کهن برگرفته شده‌اند؛ مانند زوبین که در فارسی کهن ژوبین است و هم نام پسر پیران ویسه در شاهنامه است و هم به معنای نیزه‌ی کوچک دوشاخه یا شهرزاد که هم نام یکی از شخصیت‌های هزارویک‌شب است، هم به معنای کسی که در شهر، زاده یا زندگی می‌کند. وجود بزرگی با این نام نیز از این خاندان محتمل است .

بسیاری از نام‌های خانوادگی جهرمی نیز «ی»نسبت در انتهای خود دارند که احتمالاً بیانگر خلق و خوی شخصیت افراد آن خاندان بوده مثل؛ جوادی، اطهری، وثوقی، رحمتی، سامانی و … .

گاهی هم انگار ماموران ثبت احوال جهرم گذشته‌ی جهرم یادشان می‌رفت تذکر بدهند که همه‌ی افراد یک خاندان باید یک نام خانوادگی داشته باشند و ناگهان پنج برادر از یک خانواده، پنج فامیل مختلف می‌یافتند! نظیر برادران کلوانی، تسلیم، تسلیمی‌پور، روشن‌نیا و آزادفرد .

بیش از پنجاه‌درصد از نام‌های خانوادگی جهرم پسوندهایی نظیر: پور، زاده، زادگان‌، فرد، نژاد، نیا، نیان، حقیقی، جهرمی و معدودی هم هر دوپسوند فرد و نژاد را با هم دارند؛ مثل کاظمیان‌نژادفرد یا حقیقی و جهرمی مثل ضرغامیان حقیقی‌جهرمی .

وقایع تاریخی نیز گاهی مبنای انتخاب نام‌های خانوادگی بوده‌اند؛ هرچند این روزها تغییر نام‌های قدیمی خانوادگی در جهرم زیاد دیده می‌شود، اما هر کدام از این فامیل‌ها، داستانی را پشت خود پنهان کرده‌اند .

بیشتربخوانید

سریع‌ترین جانداران کدامند؟