افسردگی در میانسالی، بحرانی در عصر نوین

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، احساس ناتوانی از مشکلات شایع روانی در دوران سالمندی است که منجر به تحریک پذیری، افسردگی، افزایش سطح استرس، واکنش‌های انطباقی ناسازگار و کاهش عزت نفس می‌شود. پژوهش ها نشان داده است که اختلالات افسردگی، شناختی و اضطرابی به ترتیب فراوان‌ترین مشکلات شایع روانی در بین سالمندان است و بیش از ۱۵ درصد سالمندان از افسردگی رنج می‌برند.

بر اساس گزارش جمعیت جهانی سالمند، جهان با پدیده پیر شدن جمعیت روبرو است، پیش‌بینی می‌شود که ربع قرن دیگر یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون نفر افراد ۶۰ ساله و بالاتر باشند.

جمعیت سالمندان ایرانی نیز تا ۱۴۳۰ به بیش از ۳۰ درصد کل جمعیت کشور می‌رسد، یعنی در آن سال از هر سه نفر ایرانی یک نفر سالمند است که از میانگین جهان و آسیا بیشتر خواهد بود. سالمندان پرتعدادی که آن سال را تجربه خواهند کرد، متولدان دهه ۶۰ هستند.

کارشناسان حوزه سالمندی بر این باورند که میانسالی مانند سال های نهفتگی کودکی، زمان طلایی در دوران بزرگسالی محسوب شده و این مرحله با محدود شدن انتخاب های زندگی و احساس کوتاه شدن آینده، مشخص می شود به طوری که بچه ها خانه را ترک می کنند و مسیرهای شغلی قطعی تر می شوند.

افراد در میانسالی باید برخی از ویژگی های جوانی را کنار بگذارند و برای نشان دادن ویژگی های دیگر، راه های متناسب با سن را پیدا کنند و بپذیرند که مسن تر هستند و از این رو، بین جوانی و مسنی تعادلی برقرار کنند که با مقطع زندگی جور باشد. تغییرات جسمانی، مواجه شدن با بیماری ها و والدین سالخورده این تکلیف را جدی تر می کنند و معمولاً باعث می شوند که فرد به ارزیابی مجدد آنچه اهمیت دارد، بپردازد.

یکی از موضوعات مورد توجه در این دوران بحران میانسالی است که معمولاً تفاوت های فردی زیادی در این زمینه وجود دارد، در مجموع، مردان در اوایل ۴۰ تا ۵۰ سالگی دستخوش تغییر می شوند. در زنان این تغییرات تا اواخر ۵۰ و ۶۰ سالگی به تعویق می افتد، یعنی، تا زمانی که کاهش مسئولیت های فرزندپروری، وقت و آزادی بیشتری به آنها بدهد تا به مسایل شخصی بپردازند.

بحران میانسالی می تواند برای برخی دوران سختی باشد اما برای برخی دیگر به جای بحران، تجربه آرامش باشد.

یکی از پدیده های دیگر این دوران، سندرم آشیانه خالی نامیده شده و نوعی افسردگی است که پس از آنکه آخرین فرزند خانه را ترک کرد در زن و مرد ایجاد می شود.

مینا محمدی کارشناس سلامت سالمندان در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: هم اکنون بیماری افسردگی در میان ۱۰ عامل اصلی بار بیماری در جهان، رتبه چهارم را دارد و تا سال ۲۰۲۰ به رتبه دوم خواهد رسید.

وی ادامه می دهد: با بالا رفتن سن، میزان افسردگی افزایش می یابد، چنانچه در کودکان ونوجوانان کمترین میزان افسردگی و در سالمندان بیشترین میزان یافت می شود، لذا افراد میانسال نسبت به علایم افسردگی باید هوشیار باشند.

محمدی با بیان اینکه سالمندی منجر به تغییراتی مانند رنگ‌پریدگی پوست، تحلیل ماهیچه‌ها، سفیدی موی سر، خمیدگی و کوتاهی قد، نازک شدن استخوان‌ها و پوکی استخوان، نامنظمی و کندی ضربان قلب و افزایش فشار خون می‌شود، گفت: در این سن به دنبال کمی روابط اجتماعی، احساس تنهایی ایجاد می‌شود، این احساس پدیده‌ای گسترده و فراگیر است و ۲۵ تا ۵۰ درصد کل جمعیت بالای ۶۵ سال، آن را تجربه می‌کنند.

این کارشناس تصریح می کند: با توجه به اینکه شیوع نشانه‌های افسردگی در میان سالمندان بیشتر از جوانان است، این اختلال در دوران پیری کمتر تشخیص داده می‌شود زیرا با زوال عقل و آلزایمر اشتباه گرفته شده یا به اشتباه نشانه پیری تلقی می‌شود و تنها ۱۰ درصد سالمندان افسرده از درمان های روانشناختی بهره مند می شوند.

محمدی ادامه می دهد: در مقایسه با جوانان در بین سالمندان افسردگی بیشتر با نشانه ها و ضعف های بدنی آشکار می شود و در بسیاری از مواقع همراه یا پس از نقصان های جسمی ایجاد شده در دوران سالمندی به وجود می آید.

این کارشناس می گوید: ممکن است این بیماری در پس یک بیماری جسمانی پنهان شود یا امکان دارد سالمندان تمایلی به بیان اینکه احساس افسردگی می‌کنند نداشته باشند، چون معتقدند افسردگی نشانه ضعف است یا فکر می‌کنند خود به‌خود برطرف می‌شود. یکی از نشانه‌های اینکه افسردگی سالمندان نادیده گرفته می‌شود، شیوع بالای خودکشی در این گروه سنی است. بررسی های صورت گرفته نشان داده است که افسردگی در سالمندان ساکن خانه سالمندان به صورت معناداری بیشتر از سالمندانی است که در خانه های خود و یا همراه با خانواده زندگی می کنند.

محمدی اضافه می کند: افسردگی سبب تسریع نقصان‌های پیری می‌شود لذا تشخیص دقیق، پیشگیری و درمان آن به بسیاری از سالمندان کمک می‌کند بیشتر عمر کنند و فعال‌تر بمانند،

وی، کاهش انرژی و تمرکز، مشکلات خواب به خصوص سحرخیزی و بیدار شدن های مکرر در طول خواب، کاهش یا افزایش اشتها، کاهش وزن و شکایات بدنی، اضطراب و بیقراری، زود از کوره در رفتن، کاهش قدرت تصمیم گیری، احساس بی ارزشی و یا پوچی، احساس گناه و افکار خودکشی را از علایم افسردگی در سالمندان عنوان می کند.

وی می گوید: اگر سالمند افسرده ای در اطرافیان و نزدیکان وجود دارد باید راجع به عواطف و احساسات سالمندان با آنها صحبت شود و از گفتن عبارات منفی چون افسردگی، ناسازگاری، ناتوانی و غیره خودداری کنند زیرا در آنها مقاومت ایجاد می کند و ممکن است نخواهند راجع به آن موضوع صحبت کنند.

محمدی با بیان اینکه سالمندان دوست ندارند احساس شرم و سرخوردگی کنند، تاکید می کند: به آنان اطمینان دهید که قضاوت شان نمی کنید و تنها هدفتان مراقبت از آنان است.
وی ادامه می دهد: باید به سالمندان کمک شود تا درک کنند که کمک گرفتن انتخاب خود آنان است و مراقبت از سالمند افسرده به این معنی نیست که باید تمام کارهایشان را انجام داد زیرا ممکن است در آنها احساس از کارافتادگی و ناتوانی ایجاد شود.

این کارشناس سلامت سالمندان خاطرنشان می کند: افسردگی نشانه ضعف نیست، این بیماری را می توان به کمک داروهای ضد افسردگی و روانشناختی درمان کرد و برای پیشگیری از افسردگی در دوران میانسالی می توان کارهای زیادی از جمله حفظ ارتباط اجتماعی با دوستان و اعضای خانواده، الگوهای رفتاری صحیح خواب شبانه روزی، وعده های غذایی و ورزش را انجام داد.

برخی تغییرات در دوران میانسالی عادی است

رضا غلام زاده کارشناس سلامت سالمندان نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: برخی تغییرات و تلاش برای زندگی بهتر در دوران میانسالی یک موضوع عادی است اما بحران جدی که با تغییر سبک زندگی فرد و بروز رفتارهای پر خطر اتفاق می افتد، ممکن است ۱۰ درصد از افراد جامعه را درگیر کند.

وی اظهار می دارد: افسردگی که یکی از بیماری های شایع در اختلالات عصبی و روانی است و درسنین میانسالی بسیار اتفاق می‌افتد.

غلام زاده تصریح می کند: سن تقویمی خاصی را نمی توانیم برای میانسالی معرفی کنیم چون افراد بسته به سطح آگاهی، هوش عقلی، عاطفی‌اشان و یا داشتن یک اتفاق بزرگ در زندگی مثلاً جدایی از هر شخص و یا موضوع مهم، ورشکستگی، از دست دادن عزیزان، از دست دادن سلامت جسمی ممکن است در هر سنی وارد بحران شده و از نظر روحی وجسمی بسیار آسیب ببینند.

وی ادامه می دهد: افراد جامعه باید دوران بحران میانسالی را بشناسند و آن را به عنوان یک واقعیت بپذیرند، خودداری از تحقیر، توهین و قضاوت و همدلی با سالمندان در این دوران از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

غلام زاده تصریح می کند: بازنشستگی یکی از دلایل بروز افسردگی در دوره میانسالی است، مسایلی مانند نداشتن امنیت مالی و یا کمبود حمایت اجتماعی نیز باعث بیشتر شدن اثرات افسردگی ناشی از بازنشستگی خواهد شد.

وی ادامه می دهد: افراد باید بعد از بازنشستگی مهارت های جدید یاد گرفت، ورزش کرد و انعطاف پذیر بود.