باستانشناسان در طول تاریخ با کاوش در نقاط مختلف جهان، مومیاییهایی که با اشیاء مختلف و لوازم شخصی دفن شدهاند کشف کردهاند. این مومیاییها در برخی از موارد اطلاعات زیادی درباره باورها و روشهای زندگی مردم گذشته، ارائه میکنند. مومیاییها و اشیایی که در کنار آنها کشف میشوند از چیزهایی که برای مردم اهمیت داشتند و باورهای آنها درباره زندگی پس از مرگ سخن میگویند. دانشمندان امروزی نیز با کالبدشناسی میتوانند از رژیم غذایی این افراد، بیماریهایی که به آنها دچار شده بودند و دلیل مرگشان مطلع شوند.
حدود ۴۲۷ اشیای تاریخی از جمله ابزارآلات جنگی، زیورآلات، ظروف سفالی از جنسهای مختلف (مفرغ، طلا، نقره، سنگ، سفال) از کاوش در «گورستان چالادئم شالِ» خلخال به دست آمده؛ که همه اشیا مربوط به دوره هزاره اول قبل از میلاد است.مهمترین یافته فصل نخست کاوش این گورستان کشف ساغر نقرهای است، که بر روی آن نقوشی از سربازان جنگاور در حال نبرد در یک ردیف و طرحهای حیوانی در دو ردیف به کار رفته و در پایه این ساغر نقرهای نقوش ظریفی از طرحهای طنابی با محوریت یک ستاره بزرگ چشمنوازی میکند.