چرا طرح جدید ترافیک عملیاتی نیست

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری مهر، این روزها مدیران ترافیکی شهرداری، روزهای شلوغی را پشت سر می گذارند. قرار است جزییات طرح جدید را برای تمام مخالفان توضیح دهند. از نمایندگان مجلس تا رسانه ها. از کمیسیون سلامت تا کمیسیون عمران و حمل و نقل  شورای شهر تهران. در جلسه صبح گاهی اعضای شورا نیز این طرح تشریح شده است. اما تنها کلیات آن مورد موافقت اعضا قرار گرفته و هنوز جزییات آن مورد نقد برخی از اعضای شورای شهر است. روز یکشنبه یک فوریت این طرح در شورای شهر تهران به تصویب رسید تا نرخ عوارض طرحی به تصویب برسد که هنوز در شورای عالی ترافیک تهران به تصویب نرسیده است.

پلیس به عنوان مجری طرح نیز بارها در مصاحبه با رسانه ها مخالفت خود را با اجرای زود هنگام آن اعلام و تاکید کرده است این طرح در سال ۹۷ اجرایی نمی شود. با وجود اصرارهای مدیریت شهری بر اجرای این طرح در سال ۹۷ هنوز پرسش های زیادی در خصوص بازنگری طرح ترافیک تهران وجود دارد.

طرح جدید و آلودگی

یکی از دستاوردهایی که برای بازنگری در طرح ترافیک جدید مطرح می شود، کاهش آلودگی هوا است. اما مسئولان شهری تاکنون پاسخی دقیق  به این پرسش ها نداده اند که شاخص های آلودگی در محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد چقدر است؟

این شاخص ها در مقایسه با شاخص ها در سایر مناطق به چه صورت است؟ با توجه به اینکه طبق بررسی ذرات معلق نواحی ۲، ۱۸، ۶، ۲۰ و ۲۱ به ترتیب آلوده ترین مناطق هستند اجرای طرح ترافیک در محدوده مرکزی طرح چه توجیهی در کاهش آلودگی هوای شهر دارد؟ این طرح تردد چه وسائط نقلیه آلاینده و چه نوع آلودگی را محدود می سازد؟

ایجاد محدودیت در محدوده طرح بدون توسعه حمل و نقل عمومی پاک تمایل به استفاده از وسایل نقلیه غیر قابل کنترل و آلاینده تر مانند موتورسیکلت بنزینی را افزایش می دهد. چه برنامه ای ارائه شده است و ناوگان حمل و نقل عمومی نظیر اتوبوس در صورت فرسودگی خود آلاینده به مراتب قوی تری هستند برنامه برای مدیریت آن در طرح چیست؟برنامه برای کنترل تاکسی ها که به راحتی در محدوده طرح رفت و آمد می کنند به شکل مسیری حاضر عمده ساعات روز با ظرفیت خالی یا تک مسافر تردد دارند که سرانه آلودگی به مراتب بیشتر از خودروهای سواری شخصی دارند چیست؟

می توان گفت، کنترل تردد در محدوده طرح حاضر به هیچ عنوان تأثیری بر آلودگی کلی هوای شهر تهران ندارد و تا حدی نیز با افزایش تقاضای سفر با وسیله شخصی موجب افزایش آلودگی هوا در محدوده مرکزی شهر خواهد شد. نیازمند طرح جامع تری مثل محدودیت از مبدا یا در محدوده وسیعتری هستیم.

طرح جدید و مدیریت ظرفیت ترافیکی

یکی از ادعاهای مدیریت شهری کاهش بار ترافیکی در ساعات پیک پس از اجرای طرح جدید است. اما شاخص های ترافیک و ازدحام در محدوده طرح در حال حاضر چیست و در مقایسه با شاخص های مشابه در مناطق دیگر تهران به چه صورت است؟با توجه به اینکه گره های ترافیکی شهر تهران بسیار فراتر از محدوده طرح ترافیک و ساعات ترافیک است اجرای طرح در این محدوده و این بازه زمانی چه توجیه یا تاثیری در روانسازی عمومی ترافیک شهر دارد؟

همچنین روش مدیریت ظرفیت آیا صرفا محدود کردن مبادی ورودی محدوده طرح است؟ جایگاه ایجاد محدودیت در مقاصد و نقاط جذب سفر یا معابری که ترافیک را روانه محدوده مرکزی می سازند (مانند بزرگراه ها) در طرح کجاست؟ اولویت ایجاد محدوده طرح نسبت به سایر روش های مدیریت ضرفیت مثل مدیریت پارک حاشیه ای و توقفگاه های عمومی چیست؟

در حال حاضر با توجه به محدودیت فروش طرح تعداد محدودی (حدود صد هزار خودرو ) واجد شرایط ورود به طرح هستند با توجه به حجم متقاضی یک میلیونی برای دریافت مجوز ورود به محدوده طرح با دریافت عوارض میزان تردد در محدوده طرح چقدر می شود؟

مطالعات میدانی اشاره شده در طرح حاکی از رضایت نسبی ساکنان داخل محدوده طرح از مکانیزم جدید است که خود گویای افزایش تقاضای سفر به این محدوه است.تکلیف معابری نظیر بزرگراه رسالت که نقش ترانزیت از شرق به غرب را دارند در طرح جدید چیست؟بر اساس پاسخ های احتمالی این پرسش ها می توان نتیجه گرفت، طرح جدید باعث افزایش تقاضای سفر با وسیله شخصی در محدوده طرح ترافیک و ازدجام چند برابری در محدوده مرکزی شهر خواهد شد.

طرح جدید و ناوگان حمل و نقل عمومی

یکی از نگرانی های کارشناسان ترافیک نبود ظرفیت تازه در حمل و نقل عمومی شهر تهران است که به نظر می آید نیمی از نیازهای شهروندان تهرانی را پاسخ می دهد. اما مدیران شهری معتقدند تا سال آینده به ظرفیت ناوگان اتوبوسرانی افزوده خواهد شد وبهره برداری از خط ۶ هم به کمک مسافران مترو خواهد آمد. اما طراحان این پیشنهاد تازه مشخص نکرده اند، ظرفیت ناوگان حمل و نقل عمومی در محدوده طرح و از نقاط تولید سفر به مقاصد داخل محدوده طرح چقدر است؟ چه حجمی از مسافر در حال حاضر و آینده با این ناوگان جابجا خواهد شد؟

شاخص های مطلوبیت ناوگان حمل و نقل عمومی در این محدوده چطور؟ در مقایسه با سایر مناطق چطور است؟ وضعیت شاخص ها و ظرفیت

ناوگان حمل و نقل عمومی از خارج شهر تهران و نقاط دور از مرکز به داخل محدوده مرکزی چطور است؟

می توان پیش بینی کرد با وجود اینکه طرح جدید محدودیت تردد خودروی شخصی در محدوده طرح را کاهش می دهد، ناوگان حمل و نقل عمومی به هیچ عنوان نه ظرفیت و نه مطلوبیت لازم برای پاسخگویی به نیاز شهروندان را ندارد و کندی توسعه و تأخر زمانی توسعه آن از محل درامد طرح نسبت به زمان اجرای طرح مشوق مردم به استفاده از وسایل شخصی بجای عمومی خواهد شد.

طرح جدید و شهرسازی

از آنجا که مناطق مرکزی شهر تهران بر خلاف مناطق مرکز پایتخت های اروپایی ارزش تاریخی و گردشگری قابل توجهی ندارند و عمدتا بافت های فرسوده نیازمند بازسازی در این مناطق قرار گرفته و با توجه به ضعف ناوگان حمل و نقل عمومی در این این مناطق طرح ترافیک قبلی با کاهش ارزش اراضی محدوده شده و روند بازسازی این مناطق را بسیار کند یا متوقف کرده است. علاوه بر آن با مهاجرت کسب و کارها و ساختمان های اداری به خارج از محدوده و پراکنده شدن آنها در سرتاسر تهران افزایش تقاضای سفر برای تعاملات بین این کسب و کارها را به دنبال داشته است.

مدیران جدید ترافیکی شهر تهران باید مشخص کنند طرح جدید به چه میزان سهولت دسترسی به مناطق مرکزی را فراهم می آورد و چه تاثیری بر مطلوبیت و ارزش املاک در این مناطق خواهد داشت؟

انجام مطالعات موردی در شهرهایی که به لحاظ ساختار شهری و قوانین ساخت و ساز و اقتصاد شهری و ناوگان حمل و نقل عمومی تفاوت بنیادین با تهران دارند نه ضرورتی دارد و نه کمکی به اثبات طرح می کند و بیشتر شبیه شعبده بازی و تبلیغات بازاری برای اثبات طرح است. همچنین  از نتایج همان مطالعات بر می آمد که تعریف چندین و چند محدوده طرح منسوخ است و در طرح جدید هنوز اعمال شده است.

می توان نتیجه گرفت که طرح جدید با افزایش آلودگی و ازدحام ترافیکی و ایجاد معضلات فضای پارک و و غیره موجب کاهش مطلوبیت اراضی محدوده مرکزی شده و بر مضرات طرح قبلی می افزاید.

یکی دیگر از امتیازات طرح جدید ترافیک  را عدالت اجتماعی و مبارزه با رانت عنوان می کنند اما این موارد چه ربطی به شاخص های ترافیکی و حمل و نقل دارند؟

به نظر می آید این موارد صرفا برای استفاده ابزاری، تکثیر ادله و پوشاندن ضعف مطالعاتی طرح جدید پیشنهادی مطرح می شوند و طرح جدید هیچ تاثیر مثبتی بر این پارمترهای شعاری ندارد.

یکی دیگر از نقاظ ضعف این طرح  فرمول محاسبه عوارض در طرح جدید ترافیک است که به نظر می آید این فرمول کوچکترین پایه و اساس مطالعاتی ندارد. ضرایب آن بطور بی معنی و سلیقه ای انتخاب شده است یا اگر بر اساس معیاری تعیین شده اند آن معیارها شفاف سازی نشده است به طور مثال  عدم تردد در ساعات پیک ضریب ۰.۷ و خودروی با معاینه فنی برتر ۰.۸ و پیش پرداخت هزینه عوارض ۰.۸ دارد.

اگر عوارض را از پیش پرداخت کنید و کیف پول شما شارژ داشته باشد معادل آنست که هزینه کنید و خودروی با معاینه فنی برتر خریداری کنید و تقریبا با اینکه در ساعات آفپیک تردد کنید فرقی ندارد. یعنی ارزش پرداخت به موقع بیش از خود محدودیت ترافیکی طرح است! خودروی هیبریدی ۰.۱ مگر طرح ترافیک فقط برای مهار آلودگی است؟

تردد در محدوده طرح اصلی ۱.۵ و زوج و فرد ۰.۵ برابر هزینه دارد چرا که قبلا می توانسته نصف هفته رایگان در محدوده زوج و فرد بیاید! نتیجه گیری  این که فرمول ارائه شده کاملا غیر کارشناسی و من درآوردی است.

طرح جدید و چالش های پیاده سازی

با توجه به پیچیدگی نسبی طرح جدید برای پیاده سازی که نیازمند ثبت ورود و خروج خودرو هاست نسبت به طرح حاضر که دربهترین حالت نتایج رضایتبخشی از نظر دقت عملکرد ندارند و نرخ پلاک های مخدوش و ناخوانده و از دست رفته بیداد می کند بعید است طرح زمینه را برای تردد بیشتر متخلفان فراهم می آورد و بعید است به زودی موفق به اخذ تاییدیه مراجع قانونی برای اعمال قانون گردد چرا که دوربین های زوج و فرد نزدیک به دوسال پس از نصب تا حدی موفق به اخذ تاییدیه هایی بصورت مشروط گشتند.

آنچه تحت عنوان طرح جدید بیان می شود بدون هیچ مطالعه ترافیکی بر وضعیت کنونی محدوده طرح ترافیک و بدون هیچ برنامه ای برای بهبود شاخص ها و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی مطرح شده است تنها تفاوت طرح جدید، دادن مجوز به فروش نا محدود مجوز تردد بر اساس تقاضا و نیاز شهروندان با هدف درآمد زایی کوتاه مدت شهرداری تهران است که موجب افزایش ازدحام و آلودگی در محدوده مرکزش شهر و اخلال در عملیات عمده دستگاه های دولتی و مراکز اقتصادی که در این محدوده قرار دارند نیز می شود. در میان مدت هزینه های جبران ناپذیری به شهر و شهرداری تحمیل خواهد کرد و در بلند مدت با افزایش سطح مطالبات شهروندان و عدم پاسخگویی مناسب موجب افزایش نارضایتی عمومی شهروندان می شود.