رابطه «نام» با اضطراب و کمرویی در کلاس درس!

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، ازآنجایی‌که نام هر شخص علامتی برای اوست و باعث تمییز او از دیگران می‌­شود، می­‌تواند تأثیر روانی و تربیتی چشمگیری بر وی داشته باشد. دین اسلام که برای همه شئون زندگی برنامه و دستورالعمل دارد، ریزترین مسائل زندگی از مبدأ تا معاد را با معارف بلند خود پوشش داده و قبل از ولادت کودکان، انتخاب نام نیکو را سفارش کرده است. پیامبر اکرم (ص) دراین‌باره فرمودند: «اولین هدیه‌ای که توسط والدین به فرزندان داده می‌­شود، نام خوب است، پس بهترین نام را برای فرزند خود انتخاب کنید».

در این زمینه، پژوهش جالبی توسط محققانی از دانشگاه گیلان و دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت انجام‌شده که در آن تأثیر رضایت شخصی از نام بر مواردی چون اضطراب کلاس درس، حرمت خود، کمرویی و عملکرد تحصیلی دانش‌­آموزان مورد بررسی قرار گرفته است.

اضطراب در کلاس درس یک توجه غیرعادی و مضطربانه به خویشتن در یک موقعیت اجتماعی است که درنتیجه­ آن فرد دچار نوعی تنش روانی- عضلانی می­‌شود و شرایط عاطفی و شناختی­‌اش متأثر شده و درنتیجه زمینه­ بروز رفتاری خام و نسنجیده و واکنش‌­های نامناسب در وی در کلاس یا سایر موقعیت‌ها فراهم می‌شود. بنا به دلایل متعدد، بسیاری از دانش‌­آموزان، از حرمت خود و توانایی مواجهه با مشکلات برخوردار نیستند.

کمرویی نیز یک پدیده پیچیده و مرکب روانی- اجتماعی است که به دلایل متعدد در طول دوران تحول، به‌تدریج پدیدار می­‌شود. به‌عبارت‌دیگر کمرویی اساساً رفتاری است اکتسابی و آموخته‌شده و برای درمان و برطرف کردن آن باید رفتار تازه و مطلوب اجتماعی در فرد فراگیر شود.

در پژوهش ذکرشده، تعداد قابل‌توجهی از دانش‌­آموزان دختر و پسر دوره­ اول متوسطه شهر رشت به‌صورت تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه استانداردی در مورد اضطراب کلاس درس، حرمت خود و کمرویی پاسخ دادند. داده‌های به‌دست‌آمده از این پرسش‌نامه‌ها سپس به‌صورت علمی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت.

یافته‌های عمده این مطالعه نشان می‌دهد دانش‌­آموزانی که رضایت کمتری از نام خود دارند، دارای اضطراب کلاسی بیشتر، حرمت خود کمتر، کمرویی بیشتر و عملکرد تحصیلی ضعیف‌تری هستند. طبق این نتایج، پسران در مقایسه با دختران دچار عملکرد تحصیلی ضعیف­تری می‌شوند، اما در سایر موارد نظیر اضطراب کلاس درس، حرمت خود و کمرویی، تفاوتی در این دو گروه جنسیتی دیده نمی‌شود.

موسوی، دانشیار گروه روانشناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان و همکارانش دراین‌باره اشاره کرده‌اند: «می‌توان گفت دانش‌آموزانی که از رضایت نسبت به نام خود برخوردار نیستند، احتمالاً در مدرسه و محیط‌های آموزشی بیشتر مورد استهزاء قرار می‌گیرند. تمسخر همکلاسی‌ها متأسفانه پدیده‌ای رایج است که با سستی قوانین تربیتی در خانواده و مدرسه ارتباط دارد. پیامد اولیه استهزاء برای دانش‌آموزان می‌­تواند ایجاد اضطراب و کم‌رویی باشد. کم‌رویی سبب می‌شود که فرد در رویارویی با عوامل تنش‌­زا به شیوه‌ای مؤثر نتواند عمل کند که این امر باعث کاهش اعتماد به خود، عدم بیان منطقی افکار و احساس‌­ها، افزایش اضطراب، عدم بهبود ارتباط اجتماعی و درنهایت کاهش توان مقابله با تنش‌ها می­‌شود».

محققان فوق معتقدند: با توجه به این یافته‌ها، اهمیت تأکیدهای مذهبی در مورد انتخاب نام نیکو برای فرزندان مشخص می‌شود و به نظر می‌آید اگر افراد از نام خود برداشتی منفی و نامتعادل داشته باشند، این مسئله احتمالاً می‌­تواند بر وضعیت روانی آن‌ها تأثیری نامطلوب برجای بگذارد.

پژوهشگران مجری این مطالعه که نتایج آن در فصل‌نامه «سلامت روان کودک» منتشر شده، اهمیت توجه بیشتر به این مقوله را یادآور شده و فرهنگ‌سازی بهتر دراین‌باره را موجب کاهش چنین مشکلاتی قلمداد می‌کنند.