شیطان انسان را از چه چیزی می‌ترساند؟/منظور از «وعده» در قرآن

به گزارش پایگاه خبری “ججین”   ، ترجمه قرآن کریم یکی از مسائلی است که تقریباً عمر آن مساوی با زمان نزول قرآن است. قرن‌ها است که افراد مختلف این سؤال را مورد بحث قرار داده‌اند که آیا اساساً ترجمه قرآن کریم امکان پذیر است؟ و اگر آری، چگونه و با چه کیفیتی؟

سیدیحیی یثربی استاد دانشگاه که به تازگی ترجمه‌ای از قرآن کریم را منتشر کرده است در سلسله یادداشت‌هایی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است نگاهی داشته به مساله ترجمه قرآن کریم و نکات مربوط به آن.

آنچه می‌خوانید هشتمین بخش از این یادداشت‌ها است:

«الشَّیْطَانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَ یَأْمُرُکُم بِالْفَحْشَاءِ وَ اللَّهُ یَعِدُکُم مَّغْفِرَهً مِّنْهُ وَ فَضْلًا وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیم‏»

معنای این آیه بسیار روشن است، زیرا ریشه وعد را در دو مورد به کار می­‌برند؛ به یکی وعده می­‌گویند و به دیگری وعید. وعده در مورد چیزهای خوب به کار می­‌رود، همانند وعده­ احسان یا وعده­ یاری؛ اما وعید در مورد چیزهای ترسناک و آزار دهنده استفاده می­‌شود. یعنی در وعید انسان را تهدید می­‌کنند و از چیزی می­‌ترسانند، مانند ترساندن گناهکاران از دوزخ.

در این آیه نیز خداوند می­‌فرماید:

«شیطان شما را از تنگدستی می‌ترساند و به بدکاری وسوسه می‌کند، اما خدا به شما وعده آمرزش و بخشش می‌دهد که خدا توانگری داناست».

اما در ترجمه‌­ها چنین می­‌خوانیم:

-مکارم: شیطان شما را وعده فقر و تهیدستی می­‌دهد.

-الهی قمشه‌ای: شیطان شما را وعده­ فقر و بی­‌چیزی دهد.

-رضایی: شیطان شما را وعده­ نیازمندی می­‌دهد.

-پاینده: شیطان به شما وعده­ تنگدستی می­‌دهد.

چنانکه گفتیم، در عربی ریشه­ وعد هم در موارد خوشایند به کار می­‌رود و هم در موارد ناخوشایند؛ اما در زبان فارسی، وعد فقط در مورد چیز­های خوشایند استفاده می­‌شود، همانند وعده­ دیدار و وعده بخشش، اما در تهدیدها و ناخوشایندها وعد به کار برده نمی‌شود، بلکه از واژه‌های دیگری چون ترساندن و یا بیم دادن استفاده می‌شود. مسلماً  ترجمه­ درست آن است که فهم فارسی زبانان در نظر گرفته شود.

برخی مترجمان نیز این آیه را به این صورت ترجمه کرده‌اند:

-گرمارودی: شیطان شما را از تنگدستی می‌هراساند.

-خرمشاهی: شیطان شما را از تهیدستی بیم می‌دهد.

هراسانیدن یا بیم دادن از نظر مفهوم، با ترساندن فاصله­‌ای ندارند، اما لفظ آن آشنای فارسی زبانان نیست. در حالی که ترساندن هم راحت تلفظ می­‌شود و هم در عرف مردم به کار گرفته می‌شود؛ مثلاً می­‌گویند مرا از سرانجام کار می­‌ترساند، اما نمی­‌گویند مرا از سرانجام کار می‌هراساند یا بیم می‌دهد.

نتیجه آنکه در ترجمه قرآن کریم به هر زبانی، از جمله زبان فارسی، باید واژه و تعبیری انتخاب شود که اولاً همگان آن را بفهمند، ثانیاً مردم از آن کلمه یا اصطلاح در گفت‌وگوهای عادی خود استفاده کنند.

در پایان، توجه خوانندگان را به چند ترجمه صحیح از این آیه جلب می‌کنم:

-بهرام پور: شیطان شما را از تهیدستى مى‌ترساند.

-حداد عادل: شیطان شما را از فقر می‌ترساند.

telegram.me/jajinnews