حفاظت از منابع آب مستلزم تحول در مدیریت منابع و نقش آفرینی مردم است

به گزارش پایگاه خبری ججین به نقل از ایرنا مهدی مجتهدی از انجمن جوانان حافظ زمین روز چهارشنبه با بیان این که در کشور سه حوزه مصرف عمده آب کشاورزی، شرب و صنعت داریم، افزود: مهمترین بخش مصرف آب ایران در حوزه کشاورزی است که در آن آبیاری به روش غلط غرقابی انجام می‌ شود، در مقابل این شیوه معمول آبیاری، چند سالی است بحث کشاورزی حفاظتی مطرح شده که براساس آن مدیریت آب در مزرعه اولویت است، همچنین کاهش مصرف سم و کود محور دیگر کشاورزی پایدار است.
وی اظهار کرد: در کشاورزی پایدار با روش هایی همچون شخم حداقلی یا No tillage، اضافه کردن کمپوست به خاک و مبارزه بیولوژیک با آفات، علاوه بر مدیریت مصرف آب، استفاده سموم نیز کاهش می ‌یابد؛ اما هنوز با وجود گستردگی بحران آب از میان حدود ۶۰ هزار روستای کشور حتی ۶۰ روستا (یک هزارم) تحت پوشش این شیوه بهینه مدیریت مزارع قرار نگرفته ‌اند که نشان از نبود و یا کمبود اراده جدی در مدیریت کشاورزی کشور برای مقابله با چالش‌های اصلی این حوزه دارد.
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: همزمان حتی مصرف آب آشامیدنی در ایران چند برابر استاندارد جهانی است؛ در پی شهری شدن با تغییر الگوی مصرف و فراموشی سنت صرفه جویی، در شرایطی که مصرف سرانه آب شرب دنیا ۱۶۰ متر مکعب است، در ایران این میزان حدود ۲۵۰ مترمکعب در سال است.
مجتهدی گفت: همچنین علاوه بر این موارد، توسعه و مدیریت نادرست فضای سبز شهری وجود دارد که به جای کاشت گونه های بومی و کم آبخواه درختی و درختچه‌ ای، همراه با کاشت چمن و گونه‌های غیر بومی آبخواه در تمام شهرها در جریان است.
وی افزود: در بخش صنعت هم نبود توجه به مزیت نسبی سرزمین و جانمایی نادرست کاربری ها که مغایر با اصول آمایش سرزمین و بدون توجه به توان اکولوژیک سرزمین ، عمدتا صنایع آب‌ بر با فناوری قدیمی مستقر شده اند، بحران آب را دامن می‌ زند.
عضو هیات مدیره انجمن حافظ زمین (دامون) گفت: در این شرایط، تاکیداتی هم در مورد اجرای طرح های انتقال آب صورت می گیرد که جز در موارد اضطراری شرب، کاری غیر علمی و مغایر اصول مدیریت یکپارچه منابع آب است.

*** آیا قیمت گذاری می تواند در کاهش مصرف تاثیر گذار باشد؟
مجتهدی گفت: اصولا اگر منبعی رایگان به دست آید، قدرش دانسته نمی شود، قیمت گذاری آب موثر است و حتی در سطح کلان، مبحث پرداخت ما به ازای خدمات اکوسیستمی یا PES=Payment for Environmental Services قطعا و اگر قیمت ها واقعی شود، می تواند موثر باشد .
وی افزود: در استان های زاگرس مانند چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد که تامین کننده آب بخش مهمی از کشور هستند، باید به ازای نقشی که در تامین آب فلات مرکزی دارند، به ازای حفاظت از کوهستان‌ها به عنوان برج‌های آب شیرین، خدمات به این استان ها ارائه شود، باید در ازای آبی که برداشت می شود از جوامع محلی و مرتع داران حمایت شود، در این راستا می ‌توان برای حفاظت از رودخانه ها و آبهای زیر زمینی برنامه ای را تدوین و اجرا کرد.

*** تاثیر نقش مردم
همچنین به گفته مجتهدی، باید با مردم صادقانه صحبت کرد، در بحران دریاچه ارومیه بخش عمده آب در زمین های کشاورزی و باغاتی که طی این چند سال اضافه شده اند، مصرف می شود؛ مهمترین عامل نجات دریاچه ارومیه کشاورزانی هستند که در اطراف دریاچه زندگی می‌ کنند؛ وسعت اراضی قبل از انقلاب در این حوزه در مدت ۴۰ سال از ۱۰۰ هزار هکتار به ۵۰۰ هزار هکتار رسیده و پنج برابر شده است.
وی افزود: به طور مثال در خصوص دریاچه ارومیه، تا زمانی که توسعه کمی اراضی کشاورزی متوقف نشود و الگوی کشت در زمین های موجود به سمت محصولات کم آبخواه تغییر نیابد و به جای کشت گندم و جو کم آبخواه، باغات سیب و مزارع پیاز و چغندر که محصولاتی آب بر هستند توسعه یابد، امیدی به احیای دریاچه وجود ندارد، به واقع لازم است کشاورزان حوضه آبریز برای احیای دریاچه شیوه دگرگونه ای در پیش بگیرند.