عراقچی: ما خیلی به توافق نزدیک بودیم اما واشنگتن نخواست/ سیاست «غنی‌سازی صفر» ممکن نیست

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری تسنیم، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، در گفت‌وگویی اختصاصی با برنامه «مع موسی الفرعی» در مسقط، درباره سفر اخیر خود به عمان، نقش این کشور در فعالیت‌های میانجی‌گرانه، تجربه مذاکرات گذشته ایران و آمریکا، و دلایل ناکامی گفت‌وگوهای سال گذشته توضیحات تفصیلی ارائه کرد.

عراقچی در ابتدای این مصاحبه، نشست برگزارشده در مسقط را «نشستی بسیار مهم و بسیار جالب درباره موضوع میانجی‌گری» توصیف کرد و گفت که سلطنت عمان امروز به‌عنوان کشوری شناخته می‌شود که «در عرصه میانجی‌گری بین کشورها وزن و صدای مهمی دارد».

او افزود که این نقش، «سنتی دیپلماتیک، مهم و ریشه‌دار» است که عمان سال‌ها دنبال کرده و جمهوری اسلامی ایران نیز از این ظرفیت بهره برده است.

وزیر خارجه کشورمان در توضیح سابقه این همکاری گفت: «ما در سال ۲۰۱۰ گفتگوهایی را با طرف آمریکایی در عمان آغاز کردیم که به‌صورت پنهانی برگزار می‌شد. آن گفت‌وگوها آغاز روند مذاکرات مرتبط با برنامه جامع اقدام مشترک بود و به شروع مذاکرات رسمی بر سر برجام انجامید و در نهایت به توافق ختم شد.»

عراقچی با اشاره به تلاش‌های اخیر مسقط نیز اظهار داشت: «سال گذشته نیز عمان دوباره نقش میانجی میان ایران و آمریکا را بر عهده گرفت. عمان مدیریت مذاکرات غیرمستقیم بین دو طرف را برعهده داشت؛ اما این بار، متأسفانه نتیجه موفقی حاصل نشد.» او گفت این مذاکرات در پنج دور انجام شد و طرفین برای دور ششم آماده می‌شدند، اما «طرف آمریکایی مسیر دیپلماتیک و تلاش‌های میانجی‌گرانه را نقض کرد».

وزیر خارجه ایران درباره نشست اخیر در مسقط توضیح داد که این نشست «با هماهنگی یک مؤسسه نروژی و چند مؤسسه اروپایی دیگر» و با محوریت تبادل تجربیات کشورها در زمینه میانجی‌گری برگزار شد.

او افزود: «بحث‌ها بسیار سودمند بود. محور آن نیز این واقعیت بود که حقوق بین‌الملل و نظام‌های بین‌المللی، متأسفانه تحت تأثیر گرایش آمریکا به استفاده از زور در روابط بین‌الملل قرار گرفته‌اند.»

عراقچی ادامه داد: به همین دلیل «روابط بین‌الملل از حالت مبتنی بر قانون، به روابطی مبتنی بر زور تغییر یافته‌اند» و نشانه‌های آن در «مداخلات نظامی دلخواه و اجرای عملیات ترور در هر نقطه‌ای که اراده کنند» دیده می‌شود؛ روندی که به تعبیر او «نگرانی جدی جهانی» ایجاد کرده است.

در پاسخ به این پرسش که آیا اکنون باب میانجی‌گری میان ایران و طرف‌های دیگر باز است، عراقچی تأکید کرد: «باب مذاکره و میانجی‌گری همیشه باز است، مشروط بر آنکه قواعد رعایت شود.»

او گفت اصل نخست مذاکره این است که طرفین «با نیت واقعی برای تبادل منصفانه و برابر» وارد شوند و نه با هدف تحمیل خواسته‌ها. علت اصلی مشکل در روابط ایران و آمریکا، رویکرد آمریکا مبتنی بر تحمیل خواسته‌هاست؛ اگر آمریکا آمادگی خود را برای یک توافق عادلانه و متوازن نشان دهد، ایران قطعاً موضوع را بررسی خواهد کرد. ما هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده‌ایم.

در بخش دیگری از مصاحبه، مجری از وزیر خارجه کشورمان پرسید چرا برخلاف مذاکرات سال ۲۰۱۰، گفت‌وگوهای اخیر علنی شد؛ عراقچی توضیح داد که ناکامی مذاکرات ربطی به علنی‌بودن نداشت، بلکه «به دلیل طمع و زیاده‌خواهی آمریکا» بود.

او یادآور شد مذاکرات سال ۲۰۱۰ نیز ابتدا پنهانی بود اما بعدها علنی شد و به مذاکرات ۱+۵ انجامید. مذاکرات اخیر نیز می‌توانست چنین مسیری را طی کند، اما «آمریکا با سیاست غنی‌سازی صفر وارد مذاکره شد»؛ سیاستی که ایران از ابتدا آن را «غیرممکن» اعلام کرده است.

عراقچی گفت: «هیچ کشوری را نمی‌توان از حق مشروعش محروم کرد، اما می‌توان شفافیت و اعتمادسازی را مطالبه کرد و ما آماده آن هستیم. اما چشم‌پوشی از حقوق اساسی‌مان هرگز مطرح نیست.»

وزیر خارجه کشورمان در ادامه گفت: «اگر غنی‌سازی صفر می‌خواهید، توافقی میان ما نخواهد بود. اما اگر بمب صفر می‌خواهید، ما توافق خواهیم کرد. عوامل داخلی در آمریکا نمی‌خواستند مذاکرات به نتیجه برسد و همین مانع توافق شد».

در بخشی دیگر از مصاحبه، مجری از نزدیک بودن دو طرف به حصول توافق پیش از حمله به تهران پرسید. عراقچی در پاسخ تصریح کرد: «ما خیلی به توافق نزدیک بودیم و در پنج دور مذاکرات، راه‌حل‌های متعددی بررسی و به راه‌حل‌هایی رسیده بودیم که می‌توانست مشکل را حل کند؛ اما این راه‌حل‌ها در واشنگتن رد شد و نیروهای خواهان جنگ در آنجا غالب شدند.»

در ادامه، در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا تهران همچنان عمان را تنها میانجی معتبر میان ایران و آمریکا می‌داند، عراقچی گفت: «ما عمان را به‌دلیل سابقه درخشانش در میانجی‌گری انتخاب کردیم، کاملاً به حسن نیت برادرانمان در عمان و به خرد سلطان معظّم اعتماد داریم.»

او تأکید کرد که مشکل اخیر میان ایران و آمریکا «نه مربوط به میانجی است و نه سازوکار میانجی‌گری»، بلکه «در ماهیت رویکرد آمریکا» ریشه دارد.

عراقچی گفت: نخستین موشکی که اسرائیل در جریان حملات اخیر شلیک کرد، «عملاً وسط میز مذاکره فرود آمد» و این رفتار را «توهینی آشکار به دیپلماسی، مذاکره، میانجی‌گری و البته به عمان» خواند.

در ادامه گفت‌وگوی اختصاصی وزیر امور خارجه ایران، دکتر سید عباس عراقچی، با برنامه «مع موسی الفرعی» در مسقط، او به پرسش‌هایی درباره وضعیت کنونی روابط بین‌الملل، حملات اخیر اسرائیل، امکان گفت‌وگو با تل‌آویو و مسئله نفوذ اطلاعاتی پاسخ داد.

عراقچی در واکنش به دیدگاه مجری که شرایط منطقه را شبیه «قانون جنگل» توصیف کرده بود، تأیید کرد که سیاست‌های ایالات متحده جهان را به چنین وضعیتی کشانده است. او گفت: «آنچه شما قانون جنگل نامیدید، دقیق‌ترین توصیف وضعیت کنونی است و عملاً به قاعده غالب تبدیل شده است.» به گفته او، وقتی از «صلح از راه قدرت» سخن گفته می‌شود، معنایش این است که پیروز کسی است که قدرت بیشتری دارد؛ رویکردی که تنها به جنگ‌های بیشتر منجر می‌شود، زیرا هر طرف تلاش می‌کند قوی‌تر شود تا اراده‌اش را تحمیل کند. عراقچی تأکید کرد این روند، دستاوردهای بشری از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون را تضعیف می‌کند.

او یادآور شد که جهان طی هشت دهه کوشیده روابط بین‌الملل را بر قانون استوار کند، اما امروز همه چیز دوباره به سمت «روابط مبتنی بر زور» و همان قانون جنگل بازمی‌گردد؛ جایی که هرکس قدرت بیشتری دارد، برای خود و هم‌پیمانانش مصونیت ایجاد می‌کند و هر کاری خواست انجام می‌دهد. به گفته او، در منطقه نیز شاهدیم که اسرائیل «هیچ خط قرمزی باقی نگذاشته و همه را نقض کرده است»؛ از «کشتارهای روزانه و بمباران بیمارستان‌ها، مدارس، مساجد و کلیساها» تا حمله به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران. عراقچی افزود: «این رژیم در دو سال گذشته به هفت کشور تجاوز کرده و هم‌اکنون اراضی سه کشور را اشغال کرده است.» او این روند را ناشی از «مصونیت کامل اسرائیل به‌واسطه حمایت آمریکا و برخی کشورهای اروپایی» دانست و گفت این شرایط منطقه را همان‌طور که مجری توصیف کرد، دقیقاً به سمت «قانون جنگل» سوق می‌دهد.

در پاسخ به پرسشی درباره امکان مذاکره مستقیم میان ایران و اسرائیل، عراقچی این احتمال را رد کرد و گفت: «ما هیچ‌گونه مشروعیتی برای رژیم صهیونیستی قائل نیستیم. این رژیم متعلق به این منطقه نیست و بر پایه غصب سرزمین ملت فلسطین شکل گرفته است.» او افزود: «این رژیم موجودیت خود را با جنایت‌ها، کشتارها و نسل‌کشی حفظ کرده و بنابراین هیچ مشروعیتی برایش قائل نیستیم.»

مجری در ادامه درباره ارزیابی ایران از حمله اخیر اسرائیل پرسید. عراقچی گفت بخشی از آنچه رخ داد تأییدکننده عبارت مشهور «ضربه‌ای که تو را نکشد، قوی‌ترت می‌کند» است. او توضیح داد: «جنگ ۱۲ روزه خسارت‌های سنگین و هزینه‌های بسیاری بر ما تحمیل کرد، اما در دل خود برکاتی نیز داشت.» وزیر خارجه ایران با اشاره به آنکه «موشک‌ها و سلاح‌های ایران برای نخستین‌بار در یک جنگ واقعی آزموده شدند» گفت همه نقاط قوت و ضعف شناسایی شد. او اظهار داشت امروز ایران «از نظر دفاعی در جایگاهی بهتر از پیش از ۱۳ ژوئن» ایستاده است؛ هم از نظر کمیت و هم کیفیت تجهیزات. عراقچی افزود: «مشکلات کشورها را صیقل می‌دهند و نیرومندتر می‌سازند، همان‌گونه که انسان‌های بزرگ در سختی‌ها شناخته می‌شوند.»

مجری با اشاره به اینکه اسرائیل با حمایت آمریکا همچنان تهدید به تکرار حمله می‌کند، نظر او را جویا شد. عراقچی پاسخ داد که «آن جنگ نه فقط با حمایت آمریکا، بلکه با مشارکت مستقیم آمریکا آغاز شد.» او نقل کرد که دونالد ترامپ چند روز پیش اعتراف کرده که «آمریکا همه چیز را برنامه‌ریزی و اجرا کرده و آن جنگ در درجه نخست جنگ آمریکا بوده است». عراقچی تصریح کرد در آن نبرد، ایران تنها با اسرائیل روبه‌رو نبود بلکه با اسرائیل، آمریکا و چند کشور دیگر درگیر بود. او هشدار داد: «اگر آنان تصمیم به تکرار این تجربه شکست‌خورده بگیرند، نتیجه‌ای جز همان شکست گذشته برایشان نخواهد داشت.»

در ادامه، مجری به سریال اسرائیلی «تهران» در نتفلیکس اشاره کرد و پرسید برخی تحلیلگران ضعف ایران را ناشی از «خیانت برخی عوامل داخلی» دانسته‌اند. عراقچی پاسخ داد: «من فیلم‌های تخیلی تماشا نمی‌کنم. این سریال نیز یک اثر تخیلی و داستان‌پردازانه است.» با این حال، او تأکید کرد وجود عناصر نفوذ در همه کشورها طبیعی است و حتی در اسرائیل نیز موارد مشابه مشاهده شده است؛ از جمله بازداشت فردی در یک مرکز حساس که اطلاعات را در اختیار ایران قرار می‌داد. وزیر خارجه ایران گفت جنگ اخیر موجب شد «بسیاری از شکاف‌های امنیتی بسته شود» و همان‌طور که نقاط ضعف ایران آشکار شد، برطرف گردید.

او افزود اسرائیل محاسبه کرده بود که با آغاز جنگ، «ملت ایران به خیابان‌ها ریخته و علیه دولت و نظام اعتراض خواهند کرد»، اما «ملت برعکس، برای حمایت از دولت و کشور به خیابان آمد» و انسجام ملی تقویت شد. عراقچی همچنین گفت اسرائیل تصور می‌کرد ترور فرماندهان در ساعات نخست موجب فروپاشی نیروهای مسلح می‌شود، اما فرماندهان جایگزین «فوراً منصوب شدند» و نیروهای ایرانی با روحیه بالاتر جنگیدند. او نتیجه گرفت: «این جنگ بر پایه سوءتفاهم و محاسبات اشتباه آغاز شد و تکرار آن نتیجه‌ای جز شکست مشابه نخواهد داشت.»