صالحی: ایران به میدان کوانتوم آمده است

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از ایسنا، علی‌اکبر صالحی در حاشیه سومین آزمایش انتقال اطلاعات به روش کوانتومی در برج میلاد تهران گفت: کلید ورود به فناوری کوانتومی درهم تنیدگی ذرات نور است. بعد از در هم تنیدگی باید بتوان جفت فوتون‌ها را تولید کنیم و ما در سال ۹۷ این کار را انجام دادیم که در بین کشورهای اسلامی و در حال توسعه ایران سرآمد است. بعد از تولید جفت فوتون‌ها باید این دو را از هم جدا کنیم و بعد از آن هر اتفاقی برای یک جفت بیفتاد، جفت دیگر تمام اتفاقات را درمی‌آید و ارتباط بین آنها برقرار می‌شود. اگر این فاصله سال نوری باشد باز هم همین اتفاق بین دو فوتون در لحظه اتفاق می‌افتد.

وی ادامه داد: به گفته انیشتین این یک بحث شبح وار بوده است اما اکنون به امری قابل دسترس تبدیل شده است و ایران هم به این میدان آمده است.

صالحی گفت: فوتون‌ها در ذات‌شان کلید رمزنگاری دارند.

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: سال آینده با فیبر نوری این کار را در ۲۰ فروردین انجام می‌دهیم و این مساله می‌تواند در نیروهای مسلح و سیستم‌های اطلاعاتی و مخابراتی و کسانی که نیاز دارند اطلاعاتشان برای ارسال رمزگذاری شود بدون نگرانی از هک شدن استفاده شود.

وی گفت: ۵۰ تا ۶۰ نفر از نخبگان خود را به کار گرفتیم و شبانه روز در حال کار هستند و با هزینه‌ای که در پنج سال گذشته کردیم که در مقایسه با آنچه کشورهای دیگر انجام دادند، بسیار ناچیز است ولی ما به این دستاورد بزرگ رسیدیم.

وی اظهار کرد: از ۹۷ توانستیم حدود ۵۰ الی ۱۰۰ فوتون در هم تنیده در ثانیه تولید کنیم اما اینها کافی نیست چون از بین می‌روند. در خرداد ۹۹ در فاصله ۳۰۰ متری این کار را انجام دادیم و بیش از یک میلیون در ثانیه فوتون تولید کردیم و الان در بهمن ۹۹، در فاصله ۱۶۵۰ متر و در ارتفاع ۳۰۰ متر میلیون‌ها فوتون جفت را ارسال کنیم اما ۹۰ تای آنها قابل استفاده شدند. این آزمایش در شب انجام شد چون اگر در روز انجام شود با فوتون‌های خورشید یکی می‌شود.

رییس سازمان انرژی اتمی گفت: امیدواریم در ۲۰ فروردین ۱۴۰۰ از این فناوری به طور کاربردی استفاده کنیم و بین دو نقطه اطلاعات رمزگذاری شده در فاصله ۱۰ کیلومتر و بعد از یک سال بین سازمان و سایت فردو این کار انجام شود.

صالحی درباره لزوم تبادل علمی در این زمینه با دنیا گفت: تبادل‌های علمی ما در کمترین سطح است. اگر می‌شد با اتحادیه اروپا می‌توانستیم کار کنیم اما بعد از خروج آمریکا از برجام این تعامل قطع شد.

وی ادامه داد: نسبت به دنیا ما در این فرایند کوانتومی ۶ تا ۷ سال عقب هستیم. اما با این آزمایش وارد عرصه فناوری کوانتومی شدیم که این بخش مربوط به تبادل اطلاعات است و در زمینه تصویربرداری، حسگرها، شبیه سازی، رادار و غیره هم وارد می‌شویم و در بخش رادار کوانتومی قدم‌های خوب و بلندی برداشتیم. امیدواریم در آینده نه چندان دور آن را عملیاتی کنیم. همچنین در بخش تصویربرداری پزشکی تجهیزات خریداری کردیم که شفاف‌ترین تصویربرداری است بدون اینکه لطمه‌ای به بدن انسان بزند.

رییس سازمان انرژی اتمی اظهار کرد: ما یک آزمایشگاه در سازمان انرژی اتمی ساختیم و تجهیزات زیادی نصب کردیم ولی سعی داریم دانشگاه‌ها را شناسایی کنیم تا هر کدام در یک زمینه تخصصی آزمایش و کار کنند. آزمایشگاه‌های آنها را داریم هم افزا می‌کنیم تا از کل ظرفیت کشور استفاده کنیم. همچنین این رشته در سطح کارشناسی ارشد الان فعال است و در سطح دکتری و فوق دکتری هم تلاش داریم دانشجو بگیریم تا سرعت‌مان را در این زمینه در سطح دنیا افزایش دهیم.

وی خاطرنشان کرد: امیدواریم وزارت ارتباطات، دفاع و نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات که نیاز به این فناوری دارند از حالا به بعد بتوانند از آن استفاده کنند و قراردادهایی را در این زمینه با آنها ببندیم. بعد از کاربردی شدن این فناوری می‌توانیم بگوییم که ایران به عرصه صنعتی و تکنولوژیک وارد شده است.

وی یادآور شد: در تابستان بین برج میلاد و آزادی، بعد با پهپاد و بالن و بعد با ماهواره می‌توانیم این کار را انجام دهیم. ما محاسبه کردیم ۲۵ تا ۳۰ کیلو تجهیزات می‌خواهیم تا با ماهواره ارسال شود و در افق ۴ ساله می‌توان این را پیاده کرد.

وی در پاسخ به ایسنا که چرا کوانتوم باید برای مردم مهم باشد و چه نقش و تاثیری در زندگی روزمره مردم دارد؟ گفت: اگر نیروهای مسلح ما اطلاعاتشان رمز گذاری نشود مشکل پیدا می‌کنند، پس به این فناوری روز نیاز است. در زیست شناسی دستاورد دیگری که حاصل شده این است که از این طریق سلول‌های سرطانی را شناسایی کنیم و با کمک دانشگاه تهران و بیمارستان امام خمینی توانستیم این کار را انجام دهیم. در بخش تصویربرداری پزشکی در فاصله یک سال آینده تجهیزات‌ را فراهم می‌کنیم و آن را کاربردی خواهیم کرد. به جای گاما و ایکس ری از این روش استفاده می‌کنیم و کمتر بدن آسیب می‌بیند. در زمین شناسی و شناسایی معادن حسگرها را می‌توانیم از این روش تولید کنیم و تغییرات مغناطیسی و جاذبه‌ای زمین را در مقیاس اندک تولید می‌کنیم.

صالحی گفت: در هند که کشوری فقیر است نزدیک به دو میلیارد دلار برای کار در این فناوری هزینه می‌کنند و ما باید از الان زمینه‌ها را فراهم کنیم که اگر هم خواستیم تجهیزات مربوط به آن را بخریم بدانیم چه چیز داریم می‌خریم.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: سازمان انرژی اتمی در اذهان عمومی کشور به گونه‌ای جا افتاده است که فقط باید غنی سازی کند اما ما فقط سازمان غنی سازی نیستم. مرکز یون درمانی ما ششمین مرکز یون درمانی جهان در امر سلامت است و امیدواریم در شهریور آزمایشی راه اندازی شود. در ارتباط با رادیوداروها ساختمانی در حال ساخت داریم که ۶۰ میلیون یورو برای آن هزینه می‌شود. سازمان انرژی اتمی هم نیروگاه باید بسازد، هم استخراج و اکتشاف انجام دهد و هم در رادیوداروها فعالیت دارد.

صالحی که دوشنبه شب در حاشیه مراسم رونمایی از دستاورد انتقال اطلاعات از طریق کوانتوم در جمع خبرنگاران ضمن تبریک چهل و دومین سالگرد انقلاب اسلامی خدمت ملت ایران، مقام معظم رهبری و دولت اظهار کرد: در آستانه دهه فجر هستیم. دوست داشتم این کار در طول دهه فجر انجام میشد ولی از آنجایی که باید این کار در هوای صاف انجام شود و مطمئن نبودیم که هوا در ایام دهه فجر صاف باشد یا نه، لذا امشب این آزمایش انجام شد.

وی ادامه داد: با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها در خیلی از حوزه‌ها در این ۴۲ سال قدم‌های بلندی برداشتیم و در این باره بزرگ نمایی نیست به ویژه در مسایل علمی و فناوری  و یکی از نمادهای این تلاش، سازمان انرژی اتمی است. این سازمان بعد از جنگ تحمیلی که فعالیت‌هایش آغاز شد توانسته قدم‌های بلندی را در عرصه‌های مختلف بردارد. هر آنچه با اتم سرکار دارد سازمان انرژی اتمی متولی‌اش است و یکی از وظایف ما رصد تحولات علمی و فناوری در سطح جهان است. از تحولات شگرف که قرن بیست و یکم فناوری کوانتومی است البته علم آن مربوط به هشتاد، نود سال قبل است ولی عملیاتی شدن این علم زمانبر بود و در اواخر دهه ۹۰ میلادی اقدامات آزمایشی شروع شد.

رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به کتابی که الخلیل پرفسوری عراقی مقیم لندن به وی در سال ۹۵ درباره کوانتوم داده است، اظهار کرد: در این کتاب اشاره شده، پرندگانی از اسکاندیناوی شبانه به دریای مدیترانه پرواز می‌کنند بدون اینکه مشخص باشد از چه طریف مسیر طولانی خود را در شب و از فراز اقیانوس‌ها پیدا می‌کنند. چهل، پنجاه سال در این باره فکر شده بود تا اینکه متوجه میشود در مغز آنها مولکولهای درهم تنیدگی وجود دارند که به مغناطیس زمان حساس است و در ذهن این پرنده مسیر ثبت می‌شود و از اینجا بحث درهم تنیدگی برای کاربردی و عملی شدن جدی شد.
 
وی ادامه داد: من در سال ۹۵ خواندم و در مرداد ۹۵ در سازمان انرژی کمیته فناوری کمیته کوانتومی را تشکیل دادیم. کلید ورود به این حوزه آزمایش فوتون‌های درهم تنیده است دوستان ما در سازمان انرژی اتمی کار را آغاز کردند و در خرداد ۹۷ بعد از دو سال برای اولین‌بار بحث درهم تنیدگی در آزمایشگاه را انجام دادیم. این پدیده خارق‌العاده‌ای است. مفهوم فوتون و کوانتوم سالها تدریس میشود ولی برای اولین بار از نظر تجربی وارد این عرصه شدیم و با سرعت کار را جلو می‌بریم.