مرداد، ماه مرگ با قرص برنج

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، واردات قرص برنج به کشور از سال ۱۳۸۴ غیرقانونی شد و به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت، از آن پس تاکنون هیچ مجوزی برای واردات این قرص به کسی داده نشده است.
ایجاد محدودیت برای عرضه قرص برنج هم به سال ۸۸ بر می گردد که بر اساس آن حق فروش این قرص از داروخانه ها و فروشگاه های عرضه سموم کشاورزی گرفته شد تا دسترسی به این ماده کشنده سخت تر شود.
علت همه این کارهای مصوبه ای و بخش نامه ای، این بود تا از آمار افرادی که با خوردن قرص برنج خودکشی می کنند، کاسته شود ولی آمارهای رسمی نشان می دهد که این محدودیت ها کارساز نبوده است و این ماده مرگ آور همچنان به دست خواهانش می رسد.
مبنای تصمیم گیری برای نوشتن و اجرای چنین مصوبات و بخش نامه هایی هم این تحلیل جامعه شناسانه بود که «خودکشی‌ ها در ایران بیشتر جنبه تهدیدی دارند و به همین علت هم بیشتر افراد با خوردن قرص دست به خودکشی می زنند، ولی از آنجایی که قرص برنج زیادی کشنده است، این تهدید را برای بسیاری از افراد بی اطلاع تبدیل به مرگ حتمی می کند.»
البته میزان خودکشی در ایران به خاطر اعتقادهای دینی بسیار کمتر از میانگین جهانی است؛ بر پایه آمار رسمی پزشکی قانونی، نرخ خودکشی‌ در ایران حدود پنج نفر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت و میانگین جهانی آن بیش از ۱۲ نفر است.
آنچه که خودکشی در ایران را از دیگر مناطق جهان متمایز می کند، استفاده از قرص برنج به عنوان یکی از روش های پرطرفدار است و شاید به همین دلیل هم مسئولان تلاش کردند تا با ایجاد محدودیت برای دستیابی به این ماده، باز هم نرخ خودکشی در کشور را کاهش دهند.
با این وصف، گزارش رسمی پزشکی قانونی نشان می دهد که آمار مرگ ناشی از مصرف قرص برنج با قصد خودکشی سال ۹۶ در مقایسه با سال قبل از آن هفت درصد بیشتر شد و از ۵۸۹ نفر در سال ۹۵ به ۶۴۰ نفر در سال ۹۶ افزایش یافت.
گزارش سال ۹۶ پزشکی قانونی هم حاکی است که در این سال استان تهران با ۱۳۴، مازندران با ۸۸ و گیلان با ۶۹ فوتی، بیشترین آمار تلفات قرص برنج را داشتند.
آمارهای پزشکی قانونی کشور همچنین نشان می دهد که از سال ۹۰ تا پایان سال ۹۶ آمار مرگ ناشی از مسمومیت با قرص برنج بیشتر با روند صعودی همراه بوده است. در این سال ها به طور کلی چهار هزار و ۱۰۹ نفر در کشور بر اثر مسمومیت با قرص برنج جان خود را از دست دادند که کمترین آن مربوط به سال ۱۳۹۰ با ۴۶۳ فوتی و بیشترین آن مربوط به سال ۱۳۹۲ با ۶۶۱ فوتی بوده است.

**چه بود و چه شد؟ 

استفاده از قرص برنج که حاوی فسفید آلومینیوم است در کشاورزی بویژه در بین شالیکاران شمال به دلیل کارآیی بالای آن در از بین بردن آفات انباری برنج از چند دهه پیش مرسوم شد. قیمت ارزان، سهولت استفاده و رسوب نکردن در محصول از جمله ویژگی هایی دیگری بود که سبب شد تا استفاده از آن در داخل گونی های برنج داخل آشپزخانه ها در نقاط مختلف کشور هم سرایت کند.
آماری که پزشکی قانونی در همه این سال ها ارائه کرد، نشان داد سایه مرگ همچنان در حاشیه شالیزارهای شمال در پرواز است و اگر تهران را به خاطر انبوه جمعیت دوستدار برنج، بخشی از این حاشیه به حساب بیاوریم، قرص برنج از سر این مناطق دست برنخواهد داشت تا زمانی که جایگزین مناسب تری برای آفت انباری برنج یافت شود.
کشاورزان شمال در همه این سال ها هشدارهای مراجع مسئول را در باره خطرناک بودن قرص برنج جدی گرفته اند و برای مقابله با آفت انباری از انواع و اقسام روش های دیگر مانند قرص های حاوی سیر، سیر خام، برگ گردو و خیلی جادو جمبل دیگر متوسل شدند ولی هیچ یک نتوانست جای خالی فسفید آلومینیوم را پر کند.
سماجت کشاورزان شمال در استفاده از قرص برنج با وجود آگاهی از مرگبار بودن آن و مشاهده صدها بدن بی جان و زندگی هایی که هر ساله پرپر می شود، شایسته تامل از زاویه مناسب است و شاید به همین خاطر هم بود که دکتر سیدحسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت دولت دوازدهم سال پیش در نامه ای به رییس قوه قضاییه خواستار اتخاذ تدبیر قضایی در این زمینه شده بود.
قاضی زاده هاشمی پس از مشاهده آمار پزشکی قانونی که نشان می داد قرص برنج در صدر علل ایجاد مسومیت و مرگ در کشور معرفی شده، به آیت الله صادق آملی لاریجانی نامه نوشت و پیشنهاد داد: افرادی که این ماده سمی (قرص برنج) را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند در مرگ ناشی از مصرف این قرص‌ها شریک باشند و عواقب قانونی و مجازات ناشی از آن را بپذیرند.
وزیر سابق بهداشت که هنوز جوهر استعفایش از دولت دوازدهم خشک نشده است، نوشته بود: به رغم آن که واردات، تولید و توزیع و فروش این ماده سمی از طریق مراجع قانونی مکررا ممنوع اعلام شده است، ولی طبق گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور، این ماده همچنان در صدر علل ایجاد مسمومیت و مرگ و میر ناشی از مسمومیت و خودکشی با مواد سمی در شهروندان ایرانی است در حالی که همه تمهیدات به عمل آمده از سوی مسئولان، این ماده سمی همچنان به سادگی از طریق بعضی مغازه‌های خرده‌فروشی در سطح شهر در دسترس متقاضیان است.
وزیر وقت بهداشت ظاهرا معتقد بود که اعلام چنین تصمیمی از سوی قوه قضائیه، تاثیر بسیار مهمی در کاهش عرضه غیرقانونی این ماده سمی و کاهش مرگ و میر ناشی از آن خواهد داشت.

** مازندران، بزرگ ترین قربانی 

شاید چندان بیراه نباشد اگر تصور کنیم خاستگاه استفاده از قرص برنج مازندران به عنوان استان تامین کننده نیمی از برنج مورد نیاز کشور باشد، جایی که احتمالا ‘ مرگ راحت با قرص برنج ‘ هم از آنجا به سایر نقاط کشور سرایت کرده است.
رطوبت هوا و نمدار بودن زمین در تمامی فصول سال، در کنار کشت و کار سنتی برنج همراه با انبارداری سنتی تر، از جمله عواملی است که ماندگاری برنج را در مازندران بشدت کاهش می دهد و کشاورزان مجبورند برای نگهداری دسترنج یک ساله اشان چه برای مصرف خانوار و یا فروش در زمان مناسب، چاره ای مناسب، کم هزینه و کم زحمت بیاندیشند؛ چاره ای که قرص برنج همه را یکجا دارد.
نگهداری برنج، بدون استفاده از مواد آفت براندازی مانند قرص فسفید آلومینیوم، سبب می شود تا آفت ‘ شپشک ‘ که مازندرانی ها به آن ‘ ایزی ‘ می گویند، به خاطر شرایط رطوبتی هوا و زمین بسرعت فعال و تکثیر شود. مقابله با این آفت تنها پیش از فعال شدن امکان پذیر است و پس از فعال شدن تقریبا بی فایده یا بسیار پرزحمت است.
شپشک از هسته برنج تغذیه می کند و در مقدار زیاد تکثیر می شود و در صورتی بی توجهی می تواند با حرکت نامریی از انبار یا آشپزخانه به سایر نقاط منزل رسوخ پیدا کند.
واقعیت این است که کشاورزان برنجکار مازندرانی ‘ ضربه شست ‘ شپشک برنج را چشیده اند و خانمان براندازی آن را زمانی که از انباری به اتاق خواب سرایت کرد، دیده اند و به همین دلیل نیز با وجود آگاه بودن از خطرات از قرص برنج، از آن استفاده می کنند، حتی اگر داروخانه و فروشگاههای مجاز ارائه نکنند و کار به قاچاق و بازار سیاه بکشد.
آمار پزشکی قانونی مازندران از هر استنادی برای این منظور گویاتر است. بر اساس این آمار، ۶۲ نفر در این استان طی ۹ ماهه امسال با مصرف آگانه قرص برنج به منظور خودکشی، جان باختند. آمار فوتی های پارسال ۶۱ نفر، سال ۹۵ هم ۶۰ نفر و سال ۹۵ نیز ۵۰ نفر بود.
اگر آمار ۳۹ نفر ۹ ماهه سال ۹۴ را هم به این مجموعه اضافه می کنیم، متوجه می شویم که آمار خودکشی منتهی به مرگ در مازندران با وجود همه بگیر و ببندهای گذشته رو به افزایش بوده است و در یک کلام ؛’ خطر قرمزهای بخشنامه ای خاصیتی نداشت’.
** مرداد، ماه مرگ با قرص برنج
آمارهای پزشکی قانونی مازندران طی چند سال گذشته این نکته را هم افشا می کند که بیشترین میزان خودکشی منتهی به مرگ با قرص برنج در ماه مرداد هر سال رخ می دهد، ماهی که اوج برداشت برنج از شالیزارها است و در عین حال گرما و رطوبت زیاد یا ‘شرجی’ هوا هم به حد اعلا می رسد.
به عنوان مثال به استناد به گزارش پزشکی قانونی مازندران، از ۶۲ فوتی ۹ ماهه امسال، ۱۲ نفر مربوط به ماه مرداد است.
یک کارشناسان گیاه پزشکی در این باره گفت: به علت اثرات بسیار مثبت قرص برنج در از بین بردن آفت انباری برنج ، تمایل کشاورزان به استفاده از این قرص همواره وجود دارد.
مهندس یحیی ابطالی با بیان اینکه فرهنگ خرید برنج برای مصرف سالانه به صورت یکجا سبب شد است تا نگهداری این مواد غذایی مهم مورد توجه قرار بگیرد، افزود: با توجه به اینکه استان های شمالی بویژه مازندران تا ۸۰ درصد برنج مورد نیاز کشور را تامین می کنند، کاربرد این قرص بین کشاورزان و بازرگانان زیاد است.
وی توضیح داد: از آنجایی که شالیکاران شمال هر ساله علاوه بر انبار داری آذوقه سالانه، یک سوم از محصول قابل فروششان را هم برای عرضه شب عید در انبار نگهداری می کنند، مجبورند برای مبارزه با آفت شپشک مناسب ترین راهکار را انتخاب کنند.
ابطالی که بازنشسته معاونت کنترل و مبارزه با آفات سازمان حفظ نباتات کشور است، گفت: از یک دهه پیش مصرف و واردات قرص برنج ممنوع شده است، اما متاسفانه به هر دلیلی به راحتی قابل تهیه است و در دسترس کشاورزان قرار دارد.
وی توضیح داد: افزایش خودکشی ها با قرص برنج در فصل تابستان و همزمانی آن با آغاز انبار داری، گرما و شدت گرفتن فعالیت شپشک و همچنین باقی مانده برنج سال قبل که آفت در این نوع برنج بیشتر رشد می کند، می تواند عاملی در دسترسی آسان افراد به این قرص باشد.

** فراوری مناسب، راهکار بنیادی 

این کارشناس گیاه پزشکی گفت: مشکل انبار داری غلات در کشورهای مختلف پیشرفته و حتی کشورهایی آسیایی همسایه ایران نیز با عملیات های مختلف فرآوری حل شده است و این کشورها نیاز به مصرف مواد شیمیایی در مقابله با آفات انباری برنج ندارند.
وی توضیح داد: اکنون برنج های وارداتی از جمله هندی و پاکستانی سه تا چهار سال قابلیت ماندگاری در انبارها را دارند و برای این که برنج شمال هم به چنین قابلیتی دست پیدا کند تنها لازم است فرایند تبدیل شالی به برنج سفید را تغییر داد.
او با توضیح این که انبارداری شلتوک برنج به دلیل برداشت مکانیزه که با رطوبت بالا همراه است ، همواره از مشکلات جدی شالیکاران شمال است، گفت: برای رفع این مشکل در دنیا، شلتوک پس از برداشت در دیگ های بزرگ در دمای ۸۰ درجه به مدت ۶ تا ۸ساعت به صورت نیمه پخت شده و سپس با بخار خشک می شود که نتیجه آن ماندگاری بیشتر شلتوک و انبارداری راحت تر آن است .
ابطالی افزود: با این روش، آفت زدگی برنج تا سه سال به تاخیر می افتد و در چنین وضعیتی اصلا نیازی به مصرف سم شیمیایی نظیر قرص برنج نیست.
این کارشناس کشاورزی گفت: در حال حاضر تمامی برنج های سفید وارداتی به همین روش تولید می شود و به همین خاطر هم خوش رنگ تر از برنج داخلی و عاری از آفت است.
۶۹۹۰/۱۶۵۴

انتهای پیام /*