۹۵‌درصد جوایز کیفیت کشور، تندیس‌فروشی است

سازمان استاندارد جهانی

سازمان بین‌المللی استانداردسازی که در دنیا به‌اختصار به آن ایزو می‌گویند، در تاریخ ۲۳فوریه ۱۹۴۷کار خود را آغاز کرد. سازمان بین‌المللی استانداردسازی غیردولتی است و برای وضع استانداردهای کلی و جزئی برای هماهنگی با استانداردهای متفاوت جهانی به وجود آمده است. این موسسه بین‌المللی به‌شیوه کنسرسیوم و با روابط قوی که با دولت‌های مختلف دارد، فعالیت می‌کند. وظایف موسسه بین‌المللی ایزو تعیین انواع استانداردهای صنعتی و تجاری جهانی است. این موسسه در ژنو سوئیس قرار دارد و به ترویج جهانی استانداردهای تجاری و نیز صنعتی می‌پردازد. لازم به ذکر است که این موسسه بین‌المللی با اینکه یک سازمان غیردولتی است، از سایر موسسات غیردولتی قوی‌تر عمل می‌کند و نیز قدرت بیشتری دارد. استانداردهایی که این موسسه تعیین می‌کند، تبدیل به قوانین می‌شوند. درحال‌حاضر حدود ۱۵۷کشور به عضویت این سازمان درآمده‌اند که ایران نیز یکی از این کشورهاست.

سازمان استانداردسازی در ایران

اولین اقدامی که در زمینه استانداردسازی و نیز استانداردنویسی در ایران صورت گرفت، مربوط به سال ۱۳۰۴شمسی است. در سال ۱۳۰۴قوانینی مربوط به استانداردها و نیز مقیاس‌ها تصویب شد و در این راستا در سال ۱۳۳۲ یک اداره آزمایشگاهی زیر نظر اداره بازرگانی در این زمینه به‌وجود آمد. در سال ۱۳۳۹ ایران رسما به عضویت سازمان استاندارد بین‌المللی پیوست و نیز سازمان موسسه استاندارد ایران تاسیس شد. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی در ایران تنها سازمانی است که طبق قوانین می‌تواند استاندارد رسمی کالاها، تولیدات و فراورده‌ها را تعیین کند و اجرای آن با کسب موافقت شورای عالی استاندارد اجباری است.

استاندارد چیست؟

استاندارد به جمع توافقات مستندی گفته می‌شود که ویژگی‌های فنی و سایر شرایط دقیق را در بردارد و نیز به اصول راهنما یا تعاریف دیگر از مشخصات یک محصول می‌گویند. استاندارد برای فرد ایجاد اطمینان می‌کند که محصول موردنظر مواد اولیه مناسب، فرایند درست و نیز خدمات لازم را دارد. از جمله اهداف تعیین استاندارد لازم برای محصول می‌توان به ارتقای بهینه منافع جامعه اشاره کرد. از اهداف دیگر تعیین استاندارد می‌توان به هماهنگی فرایندهای خاص، تشریح اقدامات مناسب در زمان تولید یک کالا با توجه به فرایند توسعه آن، ارائه تعریفی کامل و جامع از یک کالا یا فرایند و تشریح اقدامات مناسب برای تعیین مشخصات، طراحی، تولید، آزمون، نگهداری و تهیه کالا اشاره کرد.

مرتضی ممیز، خالق علامت استاندارد ایران

علامت استاندارد نشانه مرغوبیت کالاست و اجناسی که علامت استاندارد ندارند، برای خرید و استفاده مفید نیستند. علامت استاندارد در ایران بر اساس مفاهیم خاصی طراحی شده است. مرحوم مرتضی ممیز، پدر گرافیک نوین در کشور، طراح علامت استاندارد در ایران بود و این علامت در سال ۱۳۶۴طراحی شد. مرحوم ممیز در طراحی آرم موردنظر گفته است: «آرم استاندارد به‌صورت دو فلش رو به بالا و رو به پایین است و نمایش‌دهنده مفهوم حداقل و حداکثر می‌باشد و نشان‌دهنده اصل مساله استاندارد نیز همین مفهوم است. گذاشتن خط(نوشته) در وسط آرم دقیقا در وسط حداقل و حداکثر نمایش بعد دیگری از استاندارد است. چهارگوش بودن ابعاد آرم نمایش توازن و تعادل در امر استاندارد و نیز حد وسط منطقی جهت هر چیز استاندارد است و چهارگوش بودن و تساوی خطوط از هر طرف باعث می‌شود که جهت خاصی نشان داده نشود تا کمک به مفهوم استاندارد کند.

کاراکتر حروف ISIRI که مخفف کلمه انگلیسی استاندارد است، به‌شکلی طراحی شده که وقتی برعکس به آن نگاه می‌کنیم کلمه فارسی ایران خوانده می‌شود. به جای کلمه ISIRI یا ایران علائم استاندارد فلزات و مصنوعات گذاشته می‌شود که آنها به‌صورت دایره‌های نقطه مانند گرد است و جای آنها درست در وسط علامت و در جای نوشته است. محل این نقطه‌ها و نوشته‌ها همان میانگین و حد وسط و تعادل را عنوان می‌کند. در ضمن دو علامت فلش نشان‌دهنده حداقل و حداکثر تشکیل حرف S لاتین را می‌دهد که برای کشور‌های خارجی بیانگر کلمه استاندارد standard می‌باشد و قابل فهم برای کشور‌های خارجی و مردم آنهاست.»

انواع ایزو در دنیا

ISO 9001 گواهی بین‌المللی و نشانه تایید سیستم مدیریت کیفیت می‌باشد. کسب استاندارد OHSAS 18001 سیستم مدیریت کیفیت سازمان را به انجام ریسک‌های بهداشتی و ایمنی خود مطمئن می‌سازد و این توانایی را به شرکت می‌دهد. ISO14001 استانداردی جهانی است که کارایی کالا یا کیفیت محصول را ضمانت و خدمات را متناسب با رعایت قوانین محیط زیست و حفظ آن ارائه می‌کند. استفاده از گواهی استاندارد ISO22000 به نهاد‌هایی که در سطح‌های متفاوت زنجیره غذایی قرار گرفته‌اند، کمک می‌‌کند که بتوانند مشکلات و خطرات به‌وجودآمده در مجموعه خود را شناسایی و سطح ایمنی محصولات غذایی را بررسی نمایند. ISO10002 حکمی برای طراحی یک سیستم موثر و کارآمد برای پروسه رسیدگی به انتقادات و شکایات مصرف‌کنندگان در تمامی نهاد‌ها خواهد بود. استاندارد ISO/TS 1949 مربوط به صنعت خودرو‌سازی است و تاییدیه فنی در مجموعه مدیریت کیفیت در این صنعت است. ISO2700 تاییدیه‌ای جهت بررسی امنیت داده و اطلاعات شرکت است.ISO13485 استانداردی برای مجموعه مدیریت کیفیت در طراحی، گسترش، تولید، مونتاژ و ارائه خدمات پس از معامله انواع لوازم پزشکی است.

اتاق بازرگانی بانی تندیس‌های کیفیت شود

معاون ارزیابی کیفیت سازمان ملی استاندارد ایران گفت: ۹۵‌درصد جوایز کیفیت کشور مورد تایید سازمان ملی استاندارد نبوده و در حقیقت تندیس‌فروشی است. جهانبخش سنجابی افزود: همه‌ساله جوایز و تندیس‌های متعددی در کشور در حوزه کیفیت کالاها و تولیدات ارائه می‌شود، اما مردم نباید فریب این تندیس‌ها را بخورند. یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: در دوهه اخیر عده‌ای بر اساس رانت صاحب ثروت‌هایی شدند که در ثروت مورد نظر فاقد شخصیت لازم هستند. این اشخاص سعی دارند به هر نحوی برای خود شخصیت بخرند، این شخصیت می‌تواند مدارک تحصیلی باشد و یا می‌تواند تندیس‌هایی باشد که آنها را در صنعت برتر می‌کند. مجیدرضا حریری ادامه می‌دهد: این مساله نشان می‌دهد متاسفانه در ایران مواردی ارزش شده است که به‌شکل واقعی ارزش ندارد.

مادام که تندیس‌ها و لوح‌هایی تهیه می‌شود که می‌توان به‌وسیله آن به محصول مورد نظر شخصیت، هویت و استاندارد داد، نمی‌توان به‌خوبی استاندارد و غیراستاندارد بودن آن را مشخص کرد. او افزود: سازمانی که باید چنین تندیس‌هایی را ارائه دهد، نزد مردم شناخته‌شده نیست. اگر موسسه استاندارد نشان و لوحی که ارائه می‌دهد، به حدی ارزش داشته باشد که دیگر سایر تندیس‌های تقلبی به چشم نیاید، نیازی به خرید تندیس‌های تقلبی نیست. در رابطه با ارائه تندیس‌ها، اتاق بازرگانی باید پیشقدم باشد. حریری می‌گوید: اگر قرار است از کسی در زمینه اقتصاد یا صنعت تقدیر و به آنها لوح داده شود، اتاق بازرگانی باید چنین کاری را انجام دهد. متاسفانه عمده خریدوفروش‌ تندیس‌های تقلبی توسط شرکت‌های خصوصی یا شرکت‌هایی که با رانت بالا آمده‌اند اتفاق می‌افتد. خریدن لوح و تندیس‌های تقلبی معضل بزرگی است که هم‌اکنون دامن تولیدات کشور را گرفته است.