گفت وگو با اولین فرمانده نیروی انتظامی تهران

به گزارش پایگاه خبری “ججین”  ، اولین فرمانده نیروی انتظامی تهران از سال ۴۲ در مسجد جلیلی در کنار آیت‌الله مهدوی بود و کتاب خاطرات سرخ را نوشت که به تشریح عملکرد ستاد پشتیبانی و امداد امام می‌پردازد. در سال ۱۳۶۲ پس از بمباران شهرها توسط رژیم بعثی عراق و مشکلات و فجایعی که به وجود آمد، امام خمینی در حکمی آیت‌الله مهدوی کنی را مامور تشکیل این ستاد کردند.

سردار آیت گودرزی که به «سردار آیت» معروف است، این روزها مشغول ثبت و ضبط خاطرات کمیته‌های انقلاب اسلامی است. همان نهادی که آیت‌الله مهدوی ریاست آن را در روزهای ابتدایی انقلاب عهده‌دار بود و او نیز عضو گروه راهبری این کمیته‌ها بود. او هم اکنون استاد دانشگاه علوم انتظامی است.

*به طور اجمال خود را معرفی کنید و بفرمایید چطور با آیت الله مهدوی کنی آشنا و وارد مبارزات انقلابی شدید و در مسیر انقلاب قرار گرفتید؟

پدر من سرکارگر کارگران مسجد جلیلی بود زمانی که بنای مسجد جلیلی به پایان رسید من ۶، ۷ ساله بودم و چون پدر من نذر داشت هنگام اذان هر کجایی که هست اذان بگوید، بعد از ساخت مسجد هم به عنوان خادم و موذن مسجد جلیلی انتخاب شد پدرم مرا خدمت مرحوم آیت‌الله مهدوی کنی آورد و گفت: می‌خواهم ایشان کفشدار شما باشد. حاج آقا فرمودند بگذارید مکبر ما باشد. از آن زمان مکبری ایشان را برعهده داشتم و ارتباطم تا زمان ارتحال وی ادامه یافت.

سال‌های قبل از انقلاب را در کنار آیت‌الله مهدوی کنی گذراندم. بنابراین خودم وارد فضای مبارزاتی نشدم. بلکه  همراهی با آن شخصیت بزرگوار مرا به سمت مبارزه سوق داد.

مسجد جلیلی با امامت آیت‌الله مهدوی کنی به یکی از مراکز و پایگاه های اصلی تقویت نیروهای انقلابی تبدیل شد. بسیاری از گروه‌ها به لحاظ فقهی، علمی و اخلاقی اعتماد بسیاری یه آیت‌الله مهدوی کنی داشتند به همین دلیل ایشان به یکی از مراکز ثقل انقلاب تبدیل شد. بنابراین با بسیاری از مبارزان قبل انقلاب به لحاظ همین رابطه با آیت‌الله مهدوی کنی سلام و علیکی هم با ما داشتند.

*یعنی آیت‌الله مهدوی کنی به نوعی محور وحدت بودند از مرحوم مهندس بازرگان گرفته تا گروه‌های دیگری که علیه رژیم شاهنشاهی مبارزه می‌کردند؟

تقریبا همه گروه‌ها به جز گروه‌های چپ مارکسیستی با ایشان ارتباط داشتند. گروه های اسلامی به ویژه آنها که ولایت حضرت امام را پذیرفتند به نوعی با آیت الله مهدوی ارتباط داشتند، نه تنها گروه‌های مذکور، بلکه شهید مطهری،‌ شهید بهشتی و مفتح و دیگر افراد هم با ایشان ارتباط داشتند.

* مهندس بازرگان نخستین دولت بعد از انقلاب بود نوع رابطه آیت الله مهدوی کنی با او چگونه بود؟ 

مهندس بازرگان از نمازخوان های مسجد جلیلی بود به همین دلیل با هم دوست بودند حتی بعد انقلاب هم این رابطه ادامه یافت. تا جایی که من اطلاع دارم این دوستی به معنای نداشتن اختلاف سلیقه نبود. یکی از اشکالاتی که افراد مرتکب می شوند این است که فکر می‌کنند دو نفر با هم سال ها رفاقت دارند اختلاف سلیقه ندارند.

ضمن اینکه آدم ها ادوار مختلف عملکرد گوناگون دارند. هر آدم می‌تواند یک دوره عملکرد خوبی داشه شاید دوره دیگر عملکرد مثبتی نداشته باشند و منزوی و مغضوب شوند.

ما نمی‌توانیم به دلیل عملکرد بد یک نفر در دوره‌ای یک مرتبه چوب بطلان بر همه دوره آن فرد بزنیم. آیت الله مهدوی کنی به عنوان یک فقیه صادق صحیح العمل برای مرحوم بازرگان ثابت شده بودند حتی آنجایی که آیت الله مهدوی با مهندس بازرگان اختلافی دارد این اختلاف سلیقه به معنای نفی بازرگان نبود.

آیت الله مهدوی حتی اگر نسبت به افرادی انتقاد جدی داشتند اجازه نمی‌داد به آن فرد بد بگویند نسبت به کلام بد حساس بودند.

*شما یکی از پیشگامان کمیته انقلاب اسلامی هستید لطفا بفرمایید ضرورت تاسیس کمیته انقلاب اسلامی چه بود؟ 

قبل از انقلاب که ضرورت تاسیس نهادی مانند کمیته انقلاب اسلامی وجود نداشت اما وقتی که موج حرکت مردم به سمت تبعیت از امام شکل گرفت و منسجم شد. امام (ره) حافظه تاریخی بسیار قوی داشتند به این نتیجه رسیدند هرچند با پیروزی انقلاب اسلامی نیروی وابسته به نظام گذشته حضور فیزیکی ندارند اما سعی دارند با استفاده از فرصتی که پیدا کنند دوباره سازماندهی شوند و علیه انقلاب مردمی فعال شوند. اولین شرط برای تثبیت و تداوم این وضع جدید برقراری امنیت است. تثبیت مراحل بعدی نظام جدید است.

برای تامین امنیت انقلاب نیروهایی از جنس خود انقلاب باید امنیت را برعهده بگیرند. این مسله تنها مختص ایران نیست. همه جای دنیا چنین وضعیتی دارند. شما مصر را ببینید انقلاب در آن کشور صورت می گیرد اما امنیت آن از جنس انقلاب نیست پس کودتا می شود.

امام با توجه به پیشینه جنبش‌های مردمی به این نتیجه رسید که اگر امنیت از جنس انقلاب نباشد انقلاب به دست کسانی که منافعشان به خطر می افتد از بین خواهد رفت. برای ایجاد امنیت در دوم اسفند ۵۷ حکم آیت الله مهدوی را به عنوان رییس کمیته‌های انقلاب صادر می‌کند.

امام امنیت نقطه‌ای را در کشور برقرار می‌کند. معاندان هر نقطه از کشور انسجامی پیدا می‌کردند تا علیه انقلاب عمل کنند با مردم که مالکان انقلاب بودند مواجه می‌شدند.

امام در حکم آیت الله مهدوی کنی می فرمایند که شما تا ساماندهی سازمان‌ها و تشکیلات مرتبط به ریاست کمیته انقلاب اسلامی منصوب می‌شوید.

برخی اوقات این ساماندهی طولانی می‌شود به همین دلیل وقتی دولت موقت پافشاری به حذف دادستانی و کمیته داشتند امام فرمودند کمیته به قوت خود باقی بماند.

* در دوره ریاست کمیته‌ها توسط آیت‌الله مهدوی کنی، بازرگان با کمیته‌ها اختلاف داشت؟

بله ـ اختلاف سلیقه وجود داشت. دولت موقت قصد داشت شهربانی ژاندارمری و نیروهای امنیتی را در آن برهه حساس شکل دهد به همین دلیل با کمیته مخالفت بود. اما انقلابیون معتقد بودند بسیاری از انقلابیون پس از انقلاب امتحان پس ندادند. مشخص نیست آینده چه اتفاقی می‌افتد بنابراین کمیته باید باشد. همانگونه که صبح فردای پیروزی انقلاب ۲۳ بهمن در ۲ استان کشور حزب خلق عرب و خلق ترکمن ادعای استقلال کردند.

امام خوب می دانست که اگر این نیروی محافظ انقلاب از جنس انقلاب نباشند اگر اتفاقی بیافتد مشخص نیست چه کسانی جلوی آن را می گیرند همچنانکه در کودتای نوژه و جدایی خواهان حزب خلق مسلمان ثابت شد. نیروهای انقلاب به مقابله با آنان برخاستند. علت موقت بودن کمیته انقلاب اسلامی شرایط دوره انتقالی بود که تا سال ۷۰ طول کشید.

*شما در آن زمان چه کمکی به آیت الله مهدوی کنی می‌کردید؟

من بیشتر در تشکیلات و ساماندهی کمیته کمک کردم. روند آموزش کمیته‌ها همزمان با اوج کار انقلابیون از اول تیر ماه ۵۸ شروع شد. البته عزیزانی مثل مرحوم دکتر خالدی و دکتر گلاب پایه گذاران آموزش در کمیته بودند.البته عمده نیروهای آموزشی کمیته اعضای انقلابی این نهاد تازه تاسیس بودند که بعد از انقلاب به کمیته پیوستند. کمیته‌ای ها چند دسته تقسیم شده بودند یک گروه مبارزانی بودند که قبل انقلاب دوره‌های نظامی سنگین عمدتا در لبنان دیده بودند یک عده در داخل دوره دیده بودند اینها کادر اصلی آموزش بودند.

بخش دیگر از کادر آموزشی ارتشی‌های، تیپ تکاور، هوانیروز و نیروی زمینی بودند بخش دیگر هم بچه‌های شهربانی و ژاندارمری بودند که که در پادگان آموزشی افسریه نصر به اعضای کمیته آموزش می‌دادند.

*عضوگیری کمیته‌ها در بدو تاسیس چگونه بود؟

بزرگان انقلاب مانند مقام معظم رهبری و شهید مطهری، شهید مفتح،‌ شهید محلاتی و آیت الله مهدوی کنی در کمیته بودند بیش از هزار و اندی روحانی درجه یک کشور در این کمیته حضور داشتند. بالاترین روحانیون استان‌ها مانند آیت‌الله صدوقی در یزد عضو کمیته بودند. در بدو تاسیس کمیته هیچ مبادی ورودی وجود نداشت.

از اواسط سال ۵۸ تیمی به دستور آیت الله مهدوی کنی برای انتخاب و گزینش در کمیته تشکیل شد و با افرادی که مناسب کمیته نبودند تسویه کردیم. با کمال احترام به آنهایی که نباید باشند گفتیم دیگر حضور پیدا نکنند شرایطی هم برایشان فراهم کردیم لذا از این تاریخ تا اواخر سال ۵۹ دیگر تسویه افراد صورت گرفت.

در نهایت این بحث گزینش و انتصاب افراد از سال ۵۹ شکل واقعی به خودش گرفت اما برخی‌ها مانند ساواکی و ضد انقلاب که از مبارزه کمیته با آنان ضربه خوردند واقعیت‌ها را تحریف کنند. این افراد بعد از انقلاب در همین مملکت زندگی می‌کردند.

 یک عده هم به لحاظ گرایشات سیاسی صلاحیت اینکه در کمیته باشند را نداشتند یک عده هم به خاطر عملکردشان از سیستم بیرون رفتند اما عده دیگری هم خلافی کردند کمیته با آنها برخورد کردند.

اما من اگر بخواهم به عنوان فردی که قدری در اجتماع بوده و با مردم هم ارتباط دارد بخواهم بگویم برآیند نهایی کمیته مثبت بوده است.

*بعد از قیام مسلحانه سازمان مجاهدین خلق، به نظرم اولین نهادی که با سازمان به مبارزه برخاست کمیته بود تنها سازمانی هم که نفوذ در آن اتفاق نیافتد در کمیته بود دلیل این توفیق چیست؟

اعضای اصلی کمیته کسانی بودند که سال‌های سال با خط و مشی سازمانی‌ مجاهدین آشنا بودند بیش از ۹۹ درصد اعضای سازمان مجاهدین خلق را می شناختند و چون با خط و مشی این افراد آشنا بودند می دانستند که هر طور اینها بخواهند اظهار ندامت کنند، دروغ می‌گویند بخشی از نیروهایی که از کمیته همان اول شروع کار به دستور آیت الله مهدوی کنی بیرون رفتند افرادی بودند که گرایش سازمانی داشتند.

روش آیت الله مهدوی این بود که اگر کسانی که سابقه حضور در سازمان داشتند اگر وارد کمیته شدند باید صریح مواضع خود را می‌گفتند که دیگر عضو سازمان نیستند اگر قبول کردند در کمیته می‌ماندند و در غیر اینصورت از کمیته می‌رفتند.

 یکی از بخش‌های کمیته که خیلی خوب کار کرد بخش پذیرش و گزینش کمیته بود چون این افراد را خوب می شناخت و تحقیقات خوبی می کرد و به سازمان های دیگر هم دراین زمینه مشورت می داد.

سازمان بسیار تلاش داشت در کمیته نفوذ کند و تا جایی که توانست هم تلاش کردند عناصر دست چندمشان را وارد کمیته کند.

 یکی از برکات خدمت کمیته این بود که در تمام خانه‌ها عضو داشت بنابراین اگر کسی از این عناصر فکری تصمیم می گرفت که وارد شبکه انتظامی کشور شود همان اعضایی که در خانه ها بودند و احساس مسئولت می کردند اطلاع می دادند. از بزرگترین کارهای کمیته شبکه اطلاعات مردمی‌اش بود و این شبکه بود که به شدت هم برای انقلاب کار کرد.

الان هم پیشنهاد من این است که اگر می‌خواهیم مملکت از خیلی آسیب‌ها به دور باشد از مشارکت اطلاعاتی مردم در بقای نظام نهایت بهره را ببریم.

شبکه امنیت در اروپا از مشارکت مردمی استفاده می‌کند کمتر خانه‌ای است مخبر برای پلیس نداشته باشد. این روند اگر در اروپا باشد عیب ندارد اگر در کشور ما باشد متهم می‌شویم. امکان ندارد در اروپا باشی و پلیس با انواع وسایل سمعی و بصری تو را نظارت نکند امنیت مملکت را باید اینگونه حفظ کرد نه با تعارف.

*درباره حمله ۱۹ بهمن ۱۳۶۰ به مقر و پایگاه موسی خیابانی کمیته انقلاب اسلامی نقشی اساسی داشت در این زمینه توضیح بفرمایید؟

حمله به مقر موسی خیابانی که نفر دوم سازمان بود کار یک تشکیلات نبود کمیته انقلاب اسلامی از سه ماه قبل از خانه موسی خیابانی اطلاع داشت و روی آن کار می کرد اطلاعات سپاه و دادستانی هم کارمی‌کردند.

یکی از اشکالات این عملیات این بود که انسجام اطلاعاتی قبل از عملیات صورت نگرفت. اما چرا کمیته عملیات را شروع کرد؟ چون اولین درگیری با سازمان توسط کمیته آغاز شد اولین و آخرین شهید را کمیته داد.

*نوع دستوراتی آیت‌الله مهدوی کنی در مواجهه با سازمان مجاهدین خلق داد چه بود؟

آیت الله مهدوی کنی به کمیته دستور داده بود حتی اعضای سازمان اقدام مسلحانه علیه نظام کردند و دستگیر شدند تنها وظیفه کمیته این است دستگیر‌شدگان را به دادستانی تحویل دهند حق ندارید یک سیلی به صورتشان بزنید و ما در کمیته اجازه اخلاقی و فقهی نداشتیم حتی آنهای که آدم کشته بودند یک سیلی بزنیم.

نوع نگاه مدیریت آیت الله مهدوی فراجناحی افرادی که با نظام کار میکردند میتوانستند هر جایی باشند و کار کنند. خط قرمز آیت‌الله مهدوی کنی شرع مقدس بود.