گرد و غبار صنعت برق خوزستان را هم زمین گیر کرد

به گزارش پایگاه خبری “ججین “  ،  این آلودگی و آسیب، نیاز به شستشوی تجهیزات و تعویض قطعات شبکه برق را دو چندان کرده است و همچنین سبب به حداقل رسیدن منابع و اعتبارات مالی برای هرگونه توسعه و استفاده از تجهیزات پیشرفته در شبکه می شود.
از سویی کاهش بارندگی در سال های اخیر که پیشتر نیاز به شست وشو را تا حدودی مرتفع می کرد و از سوی دیگر افزایش میزان زمین های بیابانی و کانون های گرد و غبار در خوزستان نیاز به رسیدگی مداوم و در نظر گرفتن بودجه دایم برای نگهداری شبکه برق خوزستان را افزون کرده است.
ستار محمودی قائم مقام وزارت نیرو بهمن پارسال پس از وقوع قطعی های گسترده ناشی از وقوع گرد و غبار همراه با باران و رطوبت، که منجر به قطع گسترده برق در ۱۲ شهرستان خوزستان شد ، این اتفاق را حاصل تغییر شرایط اقلیمی برشمرد و گفت: کاهش میزان آب تجدید شونده در کشور به کمتر از ۱۱۰ میلیارد متر مکعب در ۱۵ سال اخیر، برای کشور به ویژه در مناطق خشکی مثل خوزستان تبعات بسیاری داشته و موجب بروز پدیده گرد و خاک شده است.
با این حال به گفته احمد لاهیجان زاده مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان یکی از مهم ترین اقدامات برای کاهش گرد و غبار بحث کنترل کانون های داخلی و دادن حقابه رودخانه ها و تالاب های خوزستان است؛ اقدامی که در سال های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
خوزستانی ها با پدیده گرد و غبار نا آشنا نیستند ولی دخالت عوامل انسانی وقوع این پدیده را به حدی شدت داده که پارسال شبکه برق خوزستان را با مشکل پایداری روبه رو کرد. از سوی دیگر، شرایط کشور همسایه و نبود امکان کنترل بر زمین های بیابانی و همچنین ساخت سدها در ترکیه هم بخشی از مشکل گرد و غبار و هزینه تحمیلی مضاعف بر شبکه برق در خوزستان است. 
اگرچه شبکه برق خوزستان متناسب با شرایط اقلیمی خوزستان طراحی شده و با وجود فرسودگی، کارآمدی زیادی دارد ولی پدیده گرد و غبار به همراه رطوبت، شرایطی پیش بینی نشده را به شبکه برق تحمیل کرده و نیاز به شست وشوی مداوم پست ها و خطوط انتقالی برق را که در معرض گرد و خاک هستند، ایجاد کرده است.

** احتمال وقوع ریزگرد خیس در زمستان امسال 
به گفته کارشناسان حوزه برق، آنچه که بهمن پارسال در خوزستان رخ داد و وزیر پیشین نیرو از آن با عنوان گرد و غبار خیس یاد کرد، هر ساله با آغاز فصل سرما افزایش می یابد به همین دلیل است که نیاز به شستشوی مقره ها پیش از وقوع نخستین مه پاییزی لازم و حتی ضروری است.
کیامرث حاجی زاده مدیر بحران استانداری خوزستان با اشاره به احتمال وقوع دوباره قطعی های برق در پاییز امسال به خبرنگار ایرنا گفت: در صورت به کار نگرفتن تمهیدات لازم برای پایداری شبکه برق خوزستان، اگرچه نه به گستردگی پارسال، ولی با قطعی های برق روبه رو خواهیم بود.
محمود دشت بزرگ مدیرعامل شرکت سهامی برق منطقه ‌ای خوزستان هم با بیان اینکه گرد و خاک هزینه های میلیاردی مضاعفی را به صنعت برق خوزستان تحمیل کرده ، افزود: پوشش عایقی تجهیزات پست‌ های انتقال و پست‌های فوق توزیع، شستشوی پست‌ها و زنجیره مقره خطوط و خرید زنجیره مقره سیلیکونی و دستگاه مقره‌ شوی از جمله اقداماتی است که در نتیجه وقوع پدیده گرد و غبار خیس به اولویت های شرکت برق خوزستان تبدیل شده است.
وی با اشاره به برنامه های در نظر گرفته شده برای کاهش خسارت های ناشی از پدیده ریزگردها گفت: آلودگی هوا همچنین شبکه برق خوزستان را نیازمند احداث پست ‌های برق سرپوشیده یا GIS، بازنگری در استاندارد طراحی تجهیزات برای آلودگی های فوق سنگین و شستشوی مستمر تجهیزات در معرض آلودگی کرده که یک هزار و ۶۴۸ میلیارد و ۷۱۴ میلیون ریال بودجه را می طلبد.
دشت بزرگ با بیان اینکه گرد وغبار در بهمن پارسال بیش از نیمی از شبکه برق منطقه ای خوزستان را در معرض آلودگی و آلایندگی قرار داد، گفت: حوزه مرکز، جنوب و شرق خوزستان یعنی شهرستان اهواز و شهرهای اطراف آن، همچنین غرب و شرق اهواز در معرض آلایندگی گرد وغبار قرار دارند و تمرکز این شرکت در گام نخست بر روی این ۵۰ درصد است.
برآوردها نشان می‌دهد در کنار اتلاف بالای انرژی ناشی از وقوع گرد وغبار، اختلال در سیستم شبکه برق که منجر به قطع برق و خاموشی شده، تنها در خوزستان تا ۴۰۰ میلیارد ریال خسارت ناشی از فروخته نشدن برق ایجاد کرده است. 
دشت بزرگ یکی از پیامدهای وقوع گرد و غبار را شستشوی مرتب تجهیزات شبکه عنوان کرد و گفت: هم اکنون بنا به ضرورت و پس از هر گرد و غبار، شرکت توزیع برق منطقه ای اقدام به شستشوی تجهیزات شبکه می کند که پیشتر کمتر و به شکل فصلی صورت می گرفت.

** تغییر ساختار گرد و غبار از نارسانا به ذرات هادی و رسانا! 
مطالعات در حوزه برق دلیل ناپایداری شبکه برق را وجود آلودگی های نمکی، گاز ترش، دمای بالا و رطوبت زیاد، وقوع پدیده گرد و غبار و بالا بودن بار مصرفی شبکه عنوان می کنند و وقوع گرد و غبار یکی از مهم ترین عوامل اختلال در پایداری شبکه برق است که افزایش هزینه نگهداری شبکه، ایجاد خوردگی در فلز تجهیزات، خاموشی گسترده و نبود کارکرد صحیح تجهیزات شبکه را موجب می شود.
مطالعات انجام شده درباره گرد و غبار در خوزستان در وزارت نیرو، با اشاره به انواع انباشته شونده آن، ایتکن (از انواع گردو غبار) و درشت در گرد و غبار خوزستان، آنها را متشکل از دوده، اسید سولفوریک، مواد آلی، نیترات آمونیوم، گرد و غبارهای معدنی و نمک دریا و گرده‌ها معرفی کرده است.
بر اساس استاندارد وزارت نیرو و بر پایه استاندارد IEC، مطالعات در خصوص میزان و نوع آلودگی در خوزستان، آلودگی را از نوع سنگین و فوق سنگین و ویژه و با حداقل فاصله خزشی ویژه ۳۰ به بالا اعلام می کند. همچنین آنالیز آزمایشگاهی در شهرستان ماهشهر خبر از افزایش سولفات، سولفور، سدیم و کلرید در ذرات گرد و خاک می دهد که افزایش این یون های هادی در ذرات گرد و غبار عامل مهم در قطع شبکه های برق عنوان شده است.
دشت بزرگ درخصوص تغییر ساختار گرد و غبار و لزوم بازنگری در تجهیزات شبکه برق به خبرنگار ایرنا گفت: آنالیزهایی که روی پدیده گردو غبار در یک سال گذشته در خوزستان انجام شده، نشان می دهد ترکیبات خاص و چسبندگی بالایی دارند و ذرات شیمیایی و فلزات در این گردو غبار باعث می شود سطح عایقی خطوط برق به شدت مورد تهدید قرار گرفته و شبکه به سوی ناپایداری برود.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز هم نخستین اثر گرد و غبار را بر روی صنعت برق تاثیر بر ایزولاتورها و مقره ها دانست و افزود: در پایین ترین سطح تاثیر ریزگردها، حوادث و خاموشی های منطقه ای در شبکه برق و توزیع افزایش می یابد ولی در سطح کلان تر، گرد و غبار در عمل به عنوان آلودگی بر روی مقره ها، سبب افزایش جریان خزشی می شود و در صورتی که همراه با رطوبت و باران کم باشد، می تواند موجب اتصال کوتاه بر روی ایزولاتورها و در نهایت خاموشی شود.
محسن صنیعی افزود:گستردگی این پدیده، می تواند مشابه آنچه که بهمن پارسال در خوزستان شاهد بودیم، قطع خطوط و پست های برق و نیز نیروگاه ها و در نتیجه خاموشی منطقه ای را سبب شود. 
وی نتیجه ناپایداری در شبکه برق را بر هم خوردن امور اقتصادی و صنعتی عنوان و اظهارکرد: هنگامی که به دلیل پدیده گرد و غبار، شاهد گستردگی خاموشی ها شدیم، در عمل همه صنعت منطقه که شامل صنعت نفت ، پتروشیمی ، فولاد و … و نیز امور اجتماعی و اقتصادی جامعه دچار اختلال می شود از این رو بسیار ضروری است که در جهت حل این مساله ، به دنبال حل اساسی عوامل اصلی گرد وغبار باشیم.
صنیعی با اشاره به راهکارهای رفع ناپایداری ناشی از گرد و غبار در شبکه برق بیان کرد: باید در صنعت برق، پایش و رصد خط شبکه را مد نظر قرار دهیم؛ در انتخاب تجهیزات و به ویژه مقره ها و ایزولاتورها، به نوع آلودگی و گرد و خاک توجه کنیم و از تکنولوژی به روز، مناسب و فوری برای شست و شوی مقره ها بهره ببریم.

** چشم انداز مثبتی برای حل موضوع اثرات گرد وغبار بر شبکه برق دیده نمی شود 
اگرچه در کوتاه مدت اقداماتی مانند شست وشوی خط گرم شبکه با آب مقطر، نصب کات اوت فیوز سیلیکون رابر، تعویض مقره سرامیکی با سیلیکون رابر سوزنی و نصب ساپورت مقره کات اوت فیوز می تواند مشکل تاثیر گرد وغبار بر خطوط شبکه برق را کنترل کند و به عنوان یک مُسَکِن اجرا شود ولی با افزایش روز افزون گرد و غبار ناشی از پدیده های جهانی و داخلی متاثر از دو عامل تغییر اقلیم و دخالت عوامل انسانی، نیاز به راهکارهای اساسی تر بیش تر نمایان می شود.
به گفته مدیر عامل برق منطقه ای خوزستان، راهکار بلندمدت و اساسی تغییر خطوط از هوایی به زمینی است که به دلیل هزینه بر بودن، امکان اجرای آن به راحتی میسر نیست.
محمود دشت بزرگ هزینه اجرای یک کیلومتر خط انتقال به صورت زمینی را ۱۰ برابر اجرای این شبکه به صورت هوایی دانست و اعلام کرد: با وجود الزام سوییچ کردن به سمت خطوط زمینی، این کار با توجه به محدودیت موجود در زمینه تامین منابع مالی، توجیه اقتصادی ندارد. 
گفته می شود برای اجرای برنامه های مقابله با گرد وغبار، شبکه برق خوزستان ۱۵ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد که سهم شرکت برق منطقه ای خوزستان ۹ هزار میلیارد ریال، سهم شرکت توزیع نیروی برق خوزستان و شرکت توزیع نیروی برق اهواز هر کدام یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال و سهم شرکت تولید برق حرارتی خوزستان سه هزار میلیارد ریال است و البته در این میان شرکت توزیع برق خوزستان برآورد کرده که به تنهایی به بیش از هشت هزار و ۱۴۴ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
اگرچه در فروردین امسال دولت مصوبه ای را از نظر گذراند که بر اساس آن ۱۵ هزار میلیارد ریال مذکور برای طرح‌ های توسعه و پایداری شبکه برق به خوزستان و کهگیلوبه و بویر احمد اختصاص یافت، برخی مسئولان می گویند به دلیل مشخص نبودن محل این اعتبارات تاکنون هیچ گونه پیشنهادی برای رفع موانع و اقدام صورت نگرفته و حتی به نظر می رسد چشم انداز خاصی برای حل موضوع وجود ندارد.
این مسئولان استانی یکی از دلایل گفته خود را پایین بودن اعتبارات طرح های تملک سرمایه ای تخصیص یافته می دانند که از جمله طبق آمارها تنها یک درصد کل اعتبارات شهرستان اهواز به شرکت برق این شهر تخصیص یافته است بنابراین شاید تنها راه باقی مانده این باشد که مدیریت عالی خوزستان با رایزنی فشرده این اعتبارات را وصول کند و با افزایش نقدینگی این بخش امکان اجرای طرح های مقابله با گرد و غبار را در صنعت برق خوزستان فراهم کند.