کلاه پهلوی

با چنین زمینه‌ای در آغاز حکومت رضاشاه پس از اینکه وی از کلاه لبه‌دار نظامی به سبک ارتشیان فرانسوی استفاده کرد، در میان سیاستمداران و رجال دولتی کلاهی به همان شکل معروف به کلاه پهلوی باب شد که البته برای افسران ارتش اجباری بود. در اواسط مرداد ۱۳۰۶، دولت ایران تصمیم گرفت این کلاه را به‌عنوان کلاه رسمی مردان ایرانی باب کند. همزمان با آن، تصویب قانون نظام وظیفه و عرفی‌شدن دستگاه قضایی باعث ناآرامی گسترده در کشور شد. مخالفت با کلاه پهلوی روی لبه آن متمرکز بود که مانع تماس پیشانی با خاک به هنگام سجده می‌شد.برخی از علمای تهران در قم بست نشستند و بازارها در اعتراض بسته شد. اما دولت با ترکیبی از امتیاز و سرکوب، اوضاع را آرام کرد و پس از چند ماه آنقدر احساس امنیت کرد که بقیه پوشاک مردان را هم تغییر داد. در پاییز سال بعد شایع شد که لباس غربی برای همه اجباری خواهد شد و در رشت به خیاط‌های محلی یک ماه مهلت داده شد که سفارش‌های جدید را تمام کنند و پس از آن باید تنها مطابق مد جدید لباس می‌دوختند.

هشت گروه از این قانون مستثنی شدند: ۱ ـ مراجع تقلید مسلم  ۲ـ ‌مراجع امور شرعیه دهات و قصبات پس از برآمدن از عهده امتحان معینه‌ ۳ ـ ‌مفتیان اهل سنت که از طرف دو نفر از مفتیان مسلم اهل سنت اجازه فتوا داشته باشند.‌ ۴ ـ ‌پیشنمازان دارای محراب‌ ۵ ـ ‌محدثین که از طرف دو نفر از مجتهدین مجاز، اجازه روایت داشته باشند‌ ۶ ـ ‌طلاب مشتغلین به فقه و اصول که در درجه خود از عهده امتحان برآیند‌. ۷ ـ ‌مدرسین فقه و اصول و حکمت الهی.‌ ۸ ـ‌ روحانیون دیگر مذاهب.

برای متخلفان شهرنشین یک تا پنج تومان جریمه نقدی یا یک تا هفت روز زندانی و برای غیر شهرنشینان تنها یک تا هفت روز حبستعیین و درآمد به‌دست آمده از جریمه‌های سنگین نیز برای تهیه لباس برای فرودستان در هر ناحیه در نظر گرفته شده بود. زمان آغاز اجرایی شدن این قانون نیز در شهرها اول فروردین ۱۳۰۸ و در خارج از شهرها از فروردین ۱۳۰۹ در نظر گرفته شده بود. در سوم بهمن هیات وزیران طی آیین‌نامه‌ای به «تعریف و تحدید لباس متحدالشکل» پرداخت. براساس آن، «لباس متحدالشکل که موسوم به لباس پهلوی خواهد بود، عبارت است از کلاه‌ پهلوی و اقسام لباس کوتاه اعم از نیم‌تنه، پیراهن و… و شلوار اعم از بلند یا کوتاه.» به‌علاوه پوشیدن لباسی جز آنچه آمد و بستن شال ممنوع شد. همچنین علاوه بر گروه‌های مذکور، کارگران، رانندگان، آهنگران و شکارچیان هنگام کار در استفاده از لباس و کلاه مخصوص خود آزاد اعلام شدند.