چگونه قصورمتولیان منجربه تشدید شیوع آنفلوانزاشد؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری مهر، حدود ۵ ماه قبل شیوع آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در کشور از سوی کانون سراسری مرغ تخم گذار کشور گزارش و همان زمان اعلام شد که وضعیت بیماری نسبت به سال گذشته وخیم است. همچنین در بیستم آذرماه امسال، سید فرزاد طلاکش، دبیرکل کانون سراسری مرغ تخم گذار ایران( در گفتگو با خبرنگار مهر)، از شیوع گسترده بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در کشور خبر داد و با اشاره به اینکه در سال گذشته در همین تاریخ، حدود ۲۰ کانون بیماری در کشور وجود داشت، گفت: امسال از ابتدای مهرماه تاکنون، بیش از ۱۷۰ کانون آلوده داشته ایم که تقریباً ۹۰ درصد آن، مربوط به واحدهای صنعتی است و حدود ۹.۵ میلیون قطعه مرغ طی این ۸۰ روز، حذف شده اند.

دبیرکل کانون سراسری مرغ تخم گذار ایران تصریح کرد: این در حالی است که در سال گذشته و در طول دوره بیماری، ۱۱.۵ میلیون قطعه مرغ حذف شده بود. هم اکنون با گذشت بیش از ۵ ماه از آن زمان، علاوه بر آنکه شاهد طغیان بیماری هستیم، سویه جدیدی از آنفلوانزای فوق حاد پرندگان نیز وارد کشور شده که قابل انتقال به انسان هم است.

 کارشناسان معتقدند، عملکرد نامناسب دستگاه های ذیربط باعث شده گسترش بیماری به این اندازه باشد و اگر اقدامات کنترلی، به موقع و مناسب بود بیماری تا این اندازه پیشرفت نمی کرد.

در همین ارتباط، به تازگی کانون سراسری مرغ تخم گذار کشور گزارش آسیب شناسی آنفلوانزای فوق حاد پرندگان را به کمیسیون کشاورزی مجلس ارائه کرده که در این آسیب شناسی عنوان شده کوتاهی دستگاه هایی مانند نیروی انتظامی، دادگستری های استانی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت جهاد کشاورزی باعث ایجاد این چالش بزرگ برای کشور شده است.

در همین راستا سید فرزاد طلاکش، دبیر کل کانون سراسری مرغ تخم گذار کشور با تشریح وضعیت شیوع آنفلوانزای فوق حاد پرندگان، گفت: اولین علائم بیماری در ۲۲ آبان ۱۳۹۵ با سویه H۵H۸ در منطقه اختر آباد ملارد تهران شناسایی شد ولی مشخص بود که حداقل ۳ -۲ هفته قبل در استانهای شمالی بویژه مازندران رخداد داشته است که نه گزارش شده نه پایش؛ سوال اینجاست که چرا علیرغم اطلاعات کافی برای پایش ویروس در شمال کشور کاری نکردیم؟؛ چرا بر خلاف سال ۹۴ گزارش گیری روستائی متوقف شد!؟

وی اضافه کرد: گسترش بیماری تا پایان سال ۹۵ بگونه ای بود که تعداد ۳۹۷ کانون ( ۱۵۶ صنعتی، ۲۲۷ روستائی و ۱۴ وحشی) بروز کرد و تعداد ۱۰ میلیون پرنده معدوم سازی شد و تعداد ۲ میلیون پرنده نیز صرفاً در استان تهران در محدوده شعاع ۳ کیلومتری به کشتارگاه روانه شدند و بدینوسیله تا چند ماه بیماری در استان تهران به کنترل در آمد ولی متاسفانه، بدلیل نبود اعتبار، در سایر استانها اقدامی انجام نشد.

تفاوت شیوع در ایران و سایر کشورها/ ۹۶ درصد واحدهای صنعتی درگیر شدند 

دبیرکل کانون سراسری مرغ تخم گذار کشور افزود: در ۶۶ کشور درگیر در سال ۲۰۱۶ و ابتدای ۲۰۱۷ ، تعداد ۲۸ کشور اروپایی با ۱۲۰۷ کانون درگیر و عمده کانون ها در پرندگان وحشی و بومی آنها بروز کرد ولی متاسفانه در ایران ۴۰ درصد کانونها در واحدهای صنعتی و غالباً در مرغ تخمگذار است بود.

طلاکش ادامه داد: متأسفانه گرچه بیماری در سال ۹۶ در بهار و تابستان هم ادامه پیدا کرد ولی تب اساسی آن در اردیبهشت ماه فروکش کرده بود و سازمان دامپزشکی هم به  OIE اعلام کرد که ایران پاک شده است ولی به دنبال آن همه چیز فراموش شد به جز کار پایش سازمان دامپزشکی در شمال کشوردر پرنده های محلی روستایی و بازارچه ها؛ از آنجا که هیچکس برای ردیابی این موضوع اقدام موثری را انجام نداد و در نتیجه در سال ۹۶ بجای  ۴۰ درصد، ۹۶ درصد  واحدهای صنعتی درگیر شدند.

دبیرکل کانون سراسری مرغ تخم گذار کشور گفت: کانونها تا پایان تابستان در واحدهای بومی همچنان ادامه یافت و سازمان دامپزشکی هم کار منطقی پایش را در شمال کشور انجام میدهد و در شهریور ماه به مقام وزیر جهاد کشاورزی اعلام می کند که آلودگی با ویروس در پرندگان محلی ۳ استان شمالی به خصوص در سطح بازارچه های محلی وجود دارد و به این هشدار باید توجه شود. متأسفانه به این مهم نه تنها تا یک ماه توجه نمی شود بلکه پس از تشکیل اولین جلسه ستاد پیشگیری از آنفلوانزا در سطح معاون وزیر، متأسفانه تصمیم عملیاتی خاصی اتخاذ نمی گردد.

جز معدوم سازی کار دیگری نکردند!/ضعف عملکرد به شیوع بیماری دامن زد

طلاکش با بیان اینکه سوال اساسی این است که  چرا اجازه دادیم ویروس از محل دریچه ورودی به کشور و از محل سازگاری و تقویت خود در پرنده بومی شمال کشور به وسط کشور نفوذ کند و کاری نکردیم؟، اضافه کرد: در ۱۸ شهریور امسال مجدداً فاز جدید بیماری در سال ۹۶ در مرغ مادر گوشتی زربال در نور مازندران ظهور کرد ولی باز هم بدلیل مشکلات زیر ساختی در نبود اعتبار و فقدان همکاری سایر دستگاهها، بجز معدوم سازی کار خاصی نشد.

وی ادامه داد: در دهه اول مهر ماه امسال، علیرغم اینکه ضرورت جدی داشت که  بودجه این کار افزایش یابد و اختیار سازمان دامپزشکی برای کنترل و پیشگیری آنفلوانزا بیشتر شود، وزارت جهاد تصمیم گرفت که صرفاً رئیس سازمان دامپزشکی را تغییر دهد و متأسفانه در بلاتکلیفی حاکم بر این سازمان، ناشی از همان ضعف های تحمیل شده قبلی به آن، در همین ایام موج شدید بیماری از آذربایجان شرقی ظهور و به سرعت پیشروی کرد به طوری که ظرف ۴۰ روز بیش از ۱۰۰ مرغداری درگیر شدند و چون عمدتاً غیر مجاز یا بیش از سن مشمول بیمه، نگهداری شده بودند دست به کارهای غیر قانونی و تخلفات در جابجایی مرغ، نهاده ها، کارتن، تخم مرغ و حتی کود زدند و بلافاصله پس از ۱۰ روز از شروع بیماری در آذربایجان شرقی، با ورود یک محموله مرغ تخمگذار غیر مجاز به کشتارگاهی در استان البرز، آلودگی و شیوع بیماری در این استان آغاز شد.

سوالاتی که دولت باید به آنها پاسخ دهد/وقتی همه خوابند

طلاکش اضافه کرد: در این میان چند سوال مطرح می شود؛ چرا قرنطینه دامپزشکی نا کارآمد است؟ چرا واحدهای غیر مجاز به راحتی امکان فعالیت دارند؟ چرا قانونی برای جلوگیری و محاکمه افراد غیرمجاز فعال در این صنعت وجود ندارد؟

وی گفت: بلافاصله پس از درگیری ۳ کانون مرغداری صنعتی استان البرز، استان تهران هم در مجاورت البرز درگیر شد و دراین ۲ استان با سرعت قابل توجهی بیماری به پیش رفت. ولی متأسفانه تجربه سال ۹۵ در حذف شعاع کانون ها برای جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام نشد چون ریالی اعتبار وجود نداشت و همین امر باعث شد عملیات معدوم سازی هم بصورت غیر اصولی انجام بگیرد و همین مساله، خود باعث گسترش بیماری شد. مضاف براینکه مرغداران هم با ذهنیت قبلی خود نسبت به وعده های مسئولین( و عدم پرداخت کامل خسارتهای قبلی)، ترجیح دادند تخلف کنند که همین تخلفات هم به نوبه خود، به شیوع بیماری دامن زد.

طلاکش تصریح کرد: متأسفانه دولت برای جبران درست، کامل و به موقع خسارات مرغداران هیچ تدبیری بعد از ۴ دوره درگیری بیماری ندارد و همچنان بیمه در برابر جبران این خسارت ها ناتوان است.

وی افزود: بلافاصله طی مدت کوتاهی، بیماری به قزوین که محل استراتژیک صنعت مرغ تخمگذار از نظر وجود واحدهای اجداد، مادر و تخمگذار بزرگ است گسترش یافت و مواردی هم در ۵ استان دیگر شناسایی و معدوم شد ولی وزارت جهاد کشاورزی همچنان حتی در سطح وزارت نیز ستاد پیشگیری از بیماری را فعال نکرد تا تاریخ ۱۳۹۶/۰۸/۱۵  که تعداد کانونهای بیماری به ۷۳ مورد رسید که ۶۳ مورد آن در واحد های صنعتی بود.

طلاکش گفت: ۱۵ ابان ماه جلسه ستاد انفلوانزا برگزار شد اما متأسفانه باز هم هیچگونه تصمیم خاصی که به جلوگیری از روند بیماری کمک کند گرفته نشد جز اینکه مقرر شد جلسات ستاد هر ۲ هفته یکبار تشکیل شود ولی در جلسات بعد هم خروجی خاصی تا امروز حاصل نشده بگونه ای که بیماری از ابتدای مهرماه تا امروز تا حد ۳۹۷ کانون پیش رفته و تلفات به بیش از ۲۰ میلیون قطعه رسیده که حدود ۸۲ درصد  آن مرغ تخم‌گذار و پولت و حدود ۱۱ درصد  آن مرغ مادر گوشتی و تخمگذار است.

ظرف ۵ ماه؛ ۴۵ درصد صنعت مرغ تخمگذار از بین رفت/ هنوز هم پول برای کنترل، کافی نیست

دبیرکل کانون سراسری مرغ تخم گذار کشور ادامه داد: باید سوال کرد چگونه ظرف حدود ۵ ماه قریب ۴۵درصد صنعت مرغ تخمگذار از بین رفت و خسارت بسیار سنگینی به صنعت تولید تخم مرغ وارد شد. در این مدت با کاهش ۱۷۵هزار تن تولید  تخم مرغ به ارزش ۹۵۰ میلیارد تومان مواجه بودیم ؛ ضمن اینکه حدود ۵۰۰ میلیارد تومان ارزش تقریبی مرغ و نهاده های معدوم شده بود. علاوه بر اینها، بیکاری ۴۲۰۰ کارگر مستقیم و هزاران بیکاری مرتبط با موضوع بصورت غیر مستقیم را شاهد بودیم.

طلاکش افزود: تا پایان آبانماه سال ۹۶ که دامپزشکی هیچ اعتباری برای کنترل بیماری آنفلوانزا در اختیار نداشت، بالاخره ۳۰ میلیارد تومان از محل ماده ۱۰ و ۱۲ بصورت اوراق خزانه اختصاص یافت که گرچه می توانست برای خسارت صرفاً نهاده های معدومی مرغداران بکار آید ولی برای تأمین اعتبار پایش، نظارت و عملیات معدوم سازی کارآمد نبود و در نتیجه باز هم مشکل بودجه، گسترش بیماری را پیچیده کرد و ضعف و نقص عملیات مبارزه، خود باعث گسترش بیماری شد.

وی ادامه داد: با تخلیه تقریباً بیش از ۹۰ درصد  واحدهای تخمگذار در استانهای آذربایجان شرقی، تهران، البرز، وقزوین علیرغم موجودی کافی تخم مرغ در کشور و عدم تغییر خاص در سطح مصرف کننده، فرصت برای برخی سوداگران عرصه انبار کردن و فروش تخم مرغ با قیمت های کنترل نشده در تهران فراهم شد و بدلیل بهم خوردن تعادل مکان عرضه با دسترسی آسان به محل های تولید، قیمت تخم مرغ به صورت بی رویه بالا رفت.

طلاکش اظهارداشت:ولی باز هم همچنان عده ای از مسئولین بصورت انفعالی با موضوع برخورد کرده و به بحران بیماری توجه نکردند.

دبیرکل کانون سراسری مرغ تخم گذار کشور تصریح کرد: بالاخره بعد از فاجعه بار شدن اوضاع، وزارت جهاد کشاورزی درخواست تشکیل ستاد ملی آنفلوانزا را داد و جلسه در سطح معاون اول رئیس جمهور تشکیل شد ولی باز هم تصمیم عملیاتی خاصی که منجر به تغییر اوضاع شود گرفته نشد و  علیرغم از دست رفتن سرمایه عظیمی از صنعت طیور کشور و تولیدات، باز هم دولت در تمامی بخش ها بصورت انفعالی عمل کرد  تا اینکه اعتراض مردم ورسانه ها  باعث فعال شدن مقطعی مسئولین شد و تصمیمات عجولانه و شتابزده ای در خصوص واردات تخم مرغ یا استفاده از واکسیناسیون طیور گرفتند که متأسفانه هیچکدام از این تصمیمات  عمق کارشناسی کافی برای حل مشکل را نداشت.

چرا مسئولان حتی در زمان بروز فاجعه، بحران را نمی پذیرند و برخورد مناسب نمی کنند؟  

طلاکش افزود: سوال این است که چرا مقامات ارشد کشور حاضر نیستند بحران را در این موضوع پذیرفته و دستور العمل برخورد مناسب با بحران را متناسب با سطح آن پیش بینی، تصمیم و ابلاغ نمایند حتی در زمان بروز فاجعه؟

وی با بیان اینکه چرا بیماری علیرغم تجربه کافی سال های ۹۴، ۹۵ و دوره های قبلی به مراتب بدتر شده و این همه عمق گسترش دارد؟، تاکید کرد: این مساله دلایل زیادی دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد؛  نبود اعتبار سازمان دامپزشکی، برنامه دیده بانی و پایش دامپزشکی در سطح پرندگان مهاجر و بومی بویژه در شمال کشور را تعطیل کرد؛  نبود اعتبار سازمان دامپزشکی، شرایط غیر اصولی معدوم سازی واحد های کانون را فراهم نمود و به گسترش بیماری کمک کرد؛  نبود اعتبار سازمان دامپزشکی، حذف پرندگان در معرض خطر در شعاع های حداقل ۱ و ۳ کیلومتری را تعطیل کرد؛ عدم برخورد با واحدهای غیر مجاز شرایط هرگونه تخلف و اقدامات غیر بهداشتی را در مرغداریها فراهم نمود؛ همکاری نامناسب نیروی انتظامی با قرنطینه های دامپزشکی شرایط آسان گردش ویروس را از طریق دستفروشی های پرندگان زنده از شمال کشور به سایر نقاط و همچنین در داخل خود استانها بویژه در بازارهای پرنده فروشی فراهم نمود؛  مماشات در ساماندهی و یا تعطیلی بازارچه های زنده فروشی پرندگان محلی و زینتی بدلایل ممانعت های امنیتی و اجتماعی مقامات محلی استانی امکان ماندگاری، سازگار شدن و در نتیجه امکان افزایش … ویروس را فراهم نمود. عدم انجام هرگونه آموزش در سطوح (۱ –  افراد مرتبط با صید و شکار و خرید و فروش پرندگان وحشی مهاجر و پرندگان محلی ۲ – روستائیان دارای پرندگان محلی ۳ – مرغداران واحد های صنعتی بدلیل نبود اعتبار و برنامه در این رابطه بسیاری از امور غیر بهداشتی موجب گسترش بیماری را دامن زد.)؛ عدم برخورد قانونی موثر در جلوگیری از اقدامات غیر اصولی و غیر بهداشتی مرغداران مجاز و مماشات در ساماندهی واحدهای فرسوده و همچنین عدم تأمین اعتبار برای بازسازی واحدهای فرسوده موجبات گسترش بیماری را فراهم نمود؛ ناکارآمدی بیمه برای پرداخت مبلغ واقعی خسارت به مرغداران و بویژه مرغداران مجاز باعث ایجاد سلب اعتماد مرغداران از این سیستم شده و در نتیجه انجام رفتارهای شخصی برای جبران خسارات بصورت غیر اصولی و غیر بهداشتی به گسترش بیماری منجر شد؛ گسترش غیر اصولی و بی رویه طیور بومی بصورت ناهنجار و غیر بهداشتی در قالب طرحهای بسیج سازندگی و در راستای اقتصاد مقاومتی بدون انجام امور زیر بنایی لازم، موجبات گسترش پایداری ویروس و بیماری را فراهم نمود؛ پرداخت ناقص و نا کافی غرامت به واحدهای مجاز ( ۷۵ درصد ارزش اصل سرمایه مرغدار در تخم مرغ، دان و … ) موجبات پنهان کاری و خروج غیر قانونی این مواد از مرغداریهای دارای تلفات و در نتیجه گسترش بیماری را فراهم نمود؛   کشتارگاهها بعنوان یکی از مکانهای تجمع و تراکم ویروس و انتقال آن به مناطق مختلف کشور مورد کنترل مناسبی قرار نگرفته و به گسترش بیماری کمک می کند؛   همکاری نامناسب سایر دستگاههای مسئول در سطح استان ها (بخصوص با تغییر استانداران)   بدلیل عدم ابلاغ دستور العمل و شیوه نامه اجرایی لازم، باعث ناکارآمدی عملیات معدوم سازی شده و به گسترش بیماری منجر گردیده است؛  بی برنامه گی در حمل و نقل کود مرغداریهای سالم و یا عدم سالم سازی کود در واحدهای آلوده از مهمترین عوامل ماندگاری و انتقال و گردش ویروس بیماری در کشور است.

این فعال بخش خصوصی در پایان به درخواست تولیدکنندگان  از مجلس شورای اسلامی برای کنترل شرایط بوجود آمده اشاره کرد و گفت: اختصاص بودجه سالیانه تحت ردیف مقابله با آنفلوانزا فوق حاد پرندگان،   تأمین اعتبار کافی برای صندوق بیمه محصولات کشاورزی ویژه این بیماری و تهیه و تصویب ماده واحده ای برای مقابله با آنفلوانزا و الزام تدوین آیین نامه مربوط در هیأت وزیران در سریع ترین زمان ممکن از جمله اقداماتی است که مجلس شورای اسلامی می تواند در این زمینه انجام دهد.