چطور برای زلزله آمادگی پیدا کنیم؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین” ، یکی از مسائل مهم در هنگام وقوع زلزله این است که خودمان با یک سری از کارهای نادرست به بحران دامن نزنیم. اولین موضوعی که همگان به آن اذعان دارند، حفظ آرامش است. دومین موضوع پرهیز از ایجاد راه‌بندان در معابر اصلی شهر است و سومین موضوع اینکه با خود کوله امداد و نجات را صد درصد به همراه داشته باشیم.
خیلی از شهروندان تدارک این کوله را جدی نمی‌گیرند، اما باید به شما اطمینان دهیم که این کوله می‌تواند به زنده ماندن شما و خانواده‌تان بعد از وقوع احتمالی زلزله‌های بالای ۶ ریشتر کمک قابل توجهی داشته باشد. 
اقلامی که بهتر است در کنار کیف زلزله به همراه داشته باشید عبارتند از: کفش، چادر،کیسه خواب، اسناد و مدارک مهم از جمله پزشکی و شناسنامه.‌ اشیای قیمتی مثل پول و طلا و همچنین اسباب بازی‌های محبوب کودکتان.
یکی دیگر از موضوعات مهمی که باید به آن توجه داشته باشید، شناسایی محل تجمع ایمن قبل از وقوع زلزله است تا در هنگام زلزله به سرعت به آن محل‌ها بروید. محل تجمع ایمن خود را پیش از وقوع حادثه شناسایی کنید تا در هنگام بحران دستپاچه نشوید،‌اشتباه نکرده و شتابزده عمل نکنید.
محل‌های ایمن را به خانواده‌تان آموزش دهید 
درمورد شناسایی محل‌های امن قضیه را کاملا جدی بگیرید و بعد از شناسایی این محل‌ها به تک تک اعضای خانواده آموزش دهید.
میعاد نجفی یک فعال امداد و نجات برایمان درباره شناسایی محل‌های امن پیرامون محل سکونتمان به گزارشگر روزنامه کیهان توضیح می‌دهد:«سعی کنید از مرتفع‌ترین سازه‌های موجود اعم از ساختمان‌ها، دکل‌های برق و درختان حدود حداقل یک و نیم برابر ارتفاع آنها فاصله بگیرید.همچنین از مراکز قابل انفجار و‌اشتعال مثل پمپ بنزین‌ها فاصله داشته باشید.»
این کارشناس ادامه می‌دهد: «محلی را انتخاب کنید که در صورت نیاز به اقامت موقت چند ساعته و چند روزه نیاز شما را به آب، سرویس بهداشتی و… بر طرف کند. در انتخاب این محل از منزل و محل کارتان زیاد دور نشوید و قادر باشید مسافت مورد نظر را بدون خودرو و پیاده طی کنید. توجه داشته باشید که در کلانشهرهایی مثل تهران در هنگام بحران استفاده از خودرو در برخی مناطق غیرممکن خواهد بود.»
وی اکیدا به شهروندان توصیه می‌کند:« محل تجمع ایمن را پس از شناسایی به همه اعضای خانواده و عزیزانتان اعلام کنید تا هنگام بحران در صورتی که در کنار هم نبودید، قادر باشید یکدیگر را پیدا کنید.»
کیف زلزله، ناجی بی‌نظیر در بحران 
کشورمان ایران روی کمربند زلزله واقع شده است و همه ساله وقوع زلزله‌های کوچک و بزرگ در بخش‌های مختلف آن اجتناب ناپذیر است.
مینا سرابی یکی دیگر از دانش آموختگان امداد و نجات برایمان توضیح می‌دهد:«بعد از وقوع حادثه یا بحران، خانواده‌ها به ناچارمدتی فقط به امکانات خودشان اتکا دارند. این به آن معنی است که خوراک، آب و سایر ملزومات زندگی را به اندازه کافی به مدت حداقل سه روز از قبل ذخیره کنید. حتی الامکان مواد غذایی ذخیره کنید که تاریخ انقضای طولانی دارند؛ برای مثال می‌توانید با ذخیره چند بسته بیسکویت و نان سوخاری و چند قوطی کنسرو و شیشه مربا آغاز کنید. امدادگران و مقامات محلی بعد از وقوع بحران یا حادثه در محل حضور پیدا خواهند کرد، اما این حضور فوری نبوده و شامل حال همه نیز نخواهد شد. امکان دارد که چند ساعت یا حتی چند روز بعد، کمک به حادثه‌دیده برسد.»
وی درباره زلزله‌هایی که به ویژه در محدوده شهرستانی رخ می‌دهند و شهر به کل تخریب نمی‌شود، می‌گوید: «خدمات اساسی نظیر برق، گاز، آب، فاضلاب و تلفن ممکن است چند روز یا حتی یک هفته یا بیشتر قطع شوند. افراد ممکن است ناچار شوند به دفعات محل سکونت یا کار خود را ترک کرده و امکانات ضروری خود را با خود همراه ببرند. ممکن است فرصت خرید یا پیدا کردن لوازم ضروری پیدا نشود. کیف اضطراری خانواده حاوی مجموعه‌ای از نیازهای اساسی است که اعضای خانواده به هنگام وقوع بحران به آن احتیاج دارند.»
هنگام خروج به درها و راه پله‌ها هجوم نبرید
واکنش سریع و مناسب هنگام وقوع زمین‌لرزه می‌تواند فاصله بین مرگ و زندگی باشد. زمین‌لرزه بر اثر جابجایی لایه‌های بیرونی یا همان پوسته زمین رخ می‌دهد که با برخورد با یکدیگر و درهم شکستن، باعث بروز زمین لرزه می‌شوند. برخلاف سیل و طوفان، زمین لرزه‌ها بدون هیچ هشدار قبلی رخ می‌دهند که معمولا با پس لرزه‌هایی نیز همراه هستند؛ هرچند پس‌لرزه‌ها معمولا نسبت به زمین لرزه آغازین از شدت کمتری برخوردار هستند. اگر به ناگاه گرفتار زمین‌لرزه شدید، تنها کمتر از ثانیه برای تصمیم مناسب فرصت دارید.
ماهان رجب زاده یک دانشجوی رشته زلزله که خود در هنگام وقوع زلزله اخیر تهران در خوابگاه دانشجویی به سر می‌برده و در شب حادثه شاهد هجوم تعدادی از همکلاسی‌هایش‌ به سمت درهای خروجی بوده است، می‌گوید: «خیلی از آسیب‌های چند زلزله اخیر تهران و ملارد به دلیل هول‌وهراس و خروج نامعقول از ساختمان اتفاق افتادند. تحقیقات نشان می‌دهند که بسیاری از آسیب‌ها زمانی رخ می‌دهند که افراد درون ساختمان تلاش می‌کنند که به مکان دیگری در داخل یا خارج از ساختمان فرار کنند. هنگام خروج از ساختمان کاملا مراقب باشید. به دلیل وقوع پس لرزه‌های کشنده، راه بروید، ندوید. در ناحیه‌ای به دور از تیرها و کابل‌های برق، ساختمان‌ها و شکاف‌های سطحی زمین، جای بگیرید.»
وی در ادامه می‌گوید: «برای خروج از ساختمان از آسانسور استفاده نکنید. احتمال قطع برق و گیر افتادن شما در آسانسور وجود دارد. بهترین راه خروج شما راه‌پله است؛ البته در صورتی که مسدود نشده باشد. تا زمانی که زلزله کاملا متوقف نشده از محل پناه‌گیری خود خارج نشوید. مثلا اگر در گوشه دیواری (سه کنجه) ایستاده‌اید چند ثانیه‌ای حتی با وجود پایان زلزله صبر کنید، چون ممکن است ‌اشیای معلق سقوط کنند، حتی اگر ساختمان خرابی قابل ملاحظه‌ای نداشته باشد.»
آموزش رسانه‌ای آمادگیدر برابر زلزله تداوم یابد
یکی از نقاط پررنگ در زمین‌لرزه‌های اخیر، مصدومیت تعدادی شهروندان به دلیل هول و هراس بود. اتفاقی که با توجه به عدم خسارات مالی و تخریبی در زلزله اخیر، بسیار قابل تامل است و خبر از نبود آگاهی و اطلاع لازم شهروندان از واکنش صحیح در هنگام زلزله می‌دهد.
یکی از موضوعات بسیار مهم در هنگام وقوع زلزله، واکنش صحیح شهروندان در هنگام زمین‌لرزه و پناه‌گیری‌های اصولی است. این در شرایطی است که در زلزله اخیر تهران، واکنش‌های سرزده از سوی مردم، چندان با استانداردها و اصول ایمنی همخوانی نداشت و سبب بروز گره‌های ترافیکی در شهر، ازدحام در مکان‌های ناامن، هجوم به جایگاه‌های سوخت و در نهایت مصدومیت تعداد قابل توجهی از شهروندان درهنگام فرار از زلزله شد.
ارائه آموزش‌های صحیح و کارآمد برای واکنش در هنگام زلزله، از مهم‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند خسارات مربوط به زمین لرزه را تا حد بسیاری کاهش دهد و نیاز است مدیران شهری و دستگاه‌های مختلف از این پس اهمیت آموزش به شهروندان را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.
رامین رادنیا، یک کارشناس مدیریت بحران درباره نقش آموزش در مدیریت بحران می‌گوید: «ما باید به سمت رسانه‌هایی مانند صدا و سیما برای آموزش‌های پیشگیری از بحران برویم، چون به طور مستقیم با مردم در ارتباط هستند. فکر می‌کنم که طرح‌هایی با نام مانورهای زلزله در مدارس نیز اجرا شده که دانش‌آموزان را با روش‌های رویارویی با آن آشنا می‌کند».
او درباره اینکه این آموزه‌ها در تهران کافی و تاثیرگذار بوده یا نه؟ می‌گوید: «این آموزش‌ها تا کنون تاثیرات مثبتی را داشته و مردم توانسته‌اند از آن استفاده کنند. با این حال تا رسیدن به نقطه مطلوب و ایده‌آل در اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به شهروندان فاصله داریم و زلزله اخیر نیز نشان داد که باید بیش از گذشته موضوع آموزش مورد توجه قرار گیرد. اینکه بدانیم در مواقع بحرانی و زلزله چه کاری انجام دهیم تا حد زیادی از کم شدن تلفات موثر است و در کشورهای لرزه‌خیز همچون ژاپن، واکنش سریع و صحیح مردم در برابر زمین‌لرزه، موضوعی نهادینه شده است و شاهدیم که در برابر زمین لرزه‌های ۶ و هفت ریشتری نیز کمترین خسارات ممکن بر جای می‌ماند.»
زلزله و ریشتر به زبان ساده 
آثار زلزله‌ها به تفکیک ریشتر از ۱ تا ۱۰ ریشتر است. توجه داشته باشید که هر یک واحد که زلزله قوی‌تر می‌شود، قدرت تخریب آن به طور تصاعدی بالا می‌رود (که تا ۳۱ برابر هم گفته‌اند) به همین دلیل است که زلزله ۲ ریشتری قدرتی کمتر از انفجار ۴۵ کیلوگرم تی ان تی دارد، ولی زلزله ۷ تا ۸ ریشتری، معادل ۱۰۰ بمب هیدروژنی انرژی آزاد دارد.
زیبا صادقیان کارشناس ارشد زلزله درباره قدرت تخریب زلزله بر حسب ریشترهای مختلف برایمان توضیح می‌دهد:«زیر ۲ ریشتر غیرقابل احساس توسط انسان است، تنها توسط دستگاه ثبت می‌شود. میلیون‌ها بار در سال در کره زمین می‌آید و امری مستمر است. ۲ تا ۳ ریشتر اکثر انسان‌ها قادر به احساس آن نیستند و فقط ‌اشیا معلق، تکان مختصری می‌خورند. سالانه ۳۰۰ هزار زلزله ۲ تا ۳ ریشتری در کره زمین رخ می‌دهد. ۳ تا ۴ ریشتر وقتی در خانه هستید، احساس می‌کنید یک کامیون سنگین از پشت دیوار خانه رد می‌شود.

سالانه ۴۹ هزار بار در کل جهان می‌آید. ۴ تا ۵ ریشتر اکثر مردم آن را احساس می‌کنند، ‌اشیا داخل ساختمان به لرزش در می‌آیند، در و پنجره‌ها باز و بسته می‌شوند؛ معمولا تلفات ندارد، مگر افرادی که دچار وحشت شده‌اند یا حین فرار آسیب می‌بینند۶۳۰۰ بار در سال رخ می‌دهد.»
این کارشناس اهل فن درباره قدرت زلزله‌های بالای ۵ ریشتر می‌گوید:«۵ تا ۶ ریشتر همه مردم آن را احساس می‌کنند. کمدها و ‌اشیای سنگین داخل خانه تکان می‌خورند، کنترل خودرو حین رانندگی سخت می‌شود. خانه‌های سست فرو می‌ریزند و عده‌ای زیر آوار می‌مانند. در جهان سالانه ۸۰۰ بار رخ می‌دهد. ۶ تا ۷ ریشتر ساختمان‌هایی که در برابر زلزله مقاوم نیستند، فرو می‌ریزند.برخی ساختمان‌های مقاوم نیز دچار آسیب‌هایی می‌شوند و تلفات انسانی به بار می‌آید. ۷ تا ۸ ریشتر اغلب ساختمان‌ها فرو می‌ریزند، حتی ساختمان‌های موسوم به ضد‌زلزله هم خسارت‌هایی متحمل می‌شوند.

تلفات انسانی گسترده است و به دلیل فرو ریختن آوار در معابر، امدادرسانی مشکل خواهد بود.سیستم‌های خدمات شهری مانند لوله‌کشی آب و گاز و نیز برق قطع می‌شود و حتی امکان دارد آتش‌سوزی هم رخ دهد. سالانه حدود ۱۸ زلزله ۷ تا ۸ ریشتری در جهان رخ می‌دهد. ۸ تا ۱۰ ریشتری تخریب کامل، کشتار وسیع و تغییر شکل دائمی زمین در محل وقوع؛ اگر کانون زمین لرزه در دریا و اقیانوس باشد، سونامی شکل می‌گیرد و شهرهای ساحلی اطراف را منهدم می‌کند. خوشبختانه به ندرت اتفاق می‌افتد. زلزله ۱۰ ریشتری تا کنون ثبت نشده است، ولی دانشمندان ژاپنی می‌گویند؛ وقوع آن در ۱۰ هزار سال آینده محتمل است که اگر بیاید کل زمین یک ساعت خواهد لرزید و بخش اعظم خشکی‌ها زیر آب می‌روند و کاملا نابود می‌شوند.»