پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان تا سال ۱۴۰۴ تکمیل می شود

به گزارش پایگاه خبری  “ججین” به نقل از خبرگزاری ایرنا ،علیرضا رئیسی درباره آخرین وضعیت برنامه پزشک خانواده، مشکلات این برنامه و علل کندی پیشرفت آن، با وجود گذشت بیش از ۱۲ سال از شروع برنامه پزشک خانواده از سه برنامه اصلی وزارت بهداشت و دو خواسته از وزارت ارتباطات سخن گفت.
او تاکید کرد: همزمان با برنامه پزشک خانواده، پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان و نظام ارجاع نیز اجرا می شود و برای اجرای موفق این برنامه ها نیازمند سرمایه گذاری اولیه سخت افزاری، برقراری ارتباط مجازی بین مراکز بهداشتی و درمانی کشور و نیز تعریف شیوه جدید و سقف پرداختی بیمه ها هستیم.
معاون وزیر بهداشت در این گفت و گو برنامه وزارت بهداشت را برای اجرای پزشک خانواده و نظام ارجاع در دولت دوازدهم را تشریح کرد و گفت: پرونده الکترونیک سلامت برای همه ایرانیان تا سال ۱۴۰۴ تکمیل می شود.
به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار سلامت ایرنا، برنامه پزشک خانواده برای اولین بار بر اساس قانون برنامه توسعه چهارم در دولت هشتم شروع شد. بر اساس این برنامه قرار است، برای تعداد مشخصی از جمعیت کشور مثلا هر ۲۵۰۰ نفر یک تیم پزشک خانواده به عنوان مسئول سلامت تعریف شود. قرار است این تیم با آموزش به مردم و پیشگیری از بیماری افراد از میزان بروز بیماری های واگیر و غیر واگیر جلوگیری کند. پزشک خانواده در صورت بیماری افراد جمعیت تحت پوشش، برای درمان آنها اقدام کند و اگر نیاز بود، افراد بیمار را به پزشک متخصص یا فوق تخصص ارجاع دهد.
اجرای این برنامه در دولت های مختلف با مشکلات و موانعی از جمله ناهماهنگی با بیمه ها، تأمین نشدن اعتبارات مورد نیاز، مشکلات فرهنگی ناشی از اینکه مردم در دسترسی مستقیم به پزشک متخصص دچار محدودیت می شوند و نبود زیرساخت های فیزیکی سخت افزاری و نرم افزاری مختلف مواجه شد.
در دولت های قبلی به گفته مسئولان وقت، این برنامه در روستاهای کشور و شهرهای کوچک اجرا شد اما اجرای واقعی این برنامه بر اساس نظام ارجاع و ارائه خدمات سطح تخصصی و فوق تخصصی (سطح دو و سه) آن با ابهاماتی مواجه بود، در دولت دهم این برنامه به صورت پایلوت در دو استان فارس و مازندران شروع شد و اکنون نیز اجرای این برنامه پایلوت در این دو استان ادامه دارد.
وزارت بهداشت در دولت دوازدهم اعلام کرد که اجرای آزمایشی و مطالعات این برنامه در ۱۰ استان شروع شده است و زیر ساخت های فنی برای ارتباط الکترونیک مراکز بهداشتی و درمانی برای اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع بر مبنای پرونده الکترونیک ایرانیان در حال اجراست. برای پیگیری این برنامه ملی و آگاهی از آخرین وضعیت آن به سراغ علیرضا رئیسی معاون بهداشتی وزیر بهداشت،درمان و آموزش رفتیم. با هم گفت و گوی ایرنا را با معاون وزیر بهداشت می خوانیم:

ایرنا: چرا اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، این قدر طول کشیده و به کندی جلو می رود؟
رئیسی: مهمترین اشکالی که اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع را به تأخیر انداخته است، یکسری اشکالات نرم افزاری و سخت افزاری است، به عنوان مثال ورود اطلاعات مردم به سیستم، وقت زیادی از پزشک می گیرد. یکی از اهداف مهم برنامه پزشک خانواده این است که پزشک با بیمار و مردمی که مراجعه می کنند، ارتباط برقرار کند نه اینکه با کامپیوتر ارتباط برقرار کند.
حتما برای اصلاح نظام ارجاع و پزشک خانواده باید برای این مشکل راهکاری پیدا کنیم، مثلا یک فرد دیگر اطلاعات مردم را وارد سیستم کند یا به هر حال باید روشی به کار گرفته شود که پزشک بیشتر و بهتر با مردم ارتباط برقرار کند. اینکه قرار است در برنامه نظام ارجاع و پزشک خانواده جلوی هر پزشک یک کامپیوتر قرار دهیم، معنایش این است که باید مثلا هزار میلیارد تومان کامپیوتر خریداری کنیم. سوال این است آیا باید این کار را انجام دهیم و این میزان هزینه کردن کار درستی است.

ایرنا: مشکل دیگری هم هست؟
رئیسی: سوال و مشکل دیگر این است که این پزشک و سیستم کامپیوتر او که اطلاعات بیمار و احیانا نسخه او در آن ثبت می شود آیا می تواند به داروخانه متصل شود، مشکل بعدی این است که اگر پزشک خانواده بیماری را به پزشک متخصص ارجاع داد و آن پزشک تشخیص داد که متخصص دیگری نیز باید این بیمار را ویزیت کند آیا همان پزشک متخصص می تواند بیمار را ارجاع دهد یا باید برگردد و دوباره پزشک خانواده، فرد را به متخصص دوم ارجاع دهد. هنوز این اشکالات در برنامه پزشک خانواده به طور کامل حل نشده است.

ایرنا: برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع از سال ۸۴ در کشور شروع شده است، چندین نسخه آزمایشی ۰۱ و ۰۲ و ۰۳و غیره اجرا شده، چرا بعد از گذشته ۱۲ سال از شروع برنامه هنوز در این نقطه قرار داریم که معلوم نیست چه کسی ارجاع می دهد و تکلیف و وظیفه پزشک خانواده به درستی معلوم نیست؟

رئیسی: ما همزمان سه برنامه را اجرا می کنیم، پرونده الکترونیک سلامت برای همه ایرانیان، نظام ارجاع و پزشک خانواده، اینها با هم متفاوت هستند، درست است که همه اینها با هم یک کار انجام می دهند ولی ما می توانیم پزشک خانواده را در کشور داشته باشیم اما پرونده الکترونیک سلامت برای مردم نداشته باشیم، سوال این است که آیا ما چنین کاری را می خواهیم انجام دهیم. ممکن است بگوییم نیازی نیست، پرونده الکترونیک داشته باشیم یک کاغذ برای ارجاع به بیمار به متخصص می دهیم، برود. اما برنامه وزارت بهداشت این طور نیست و اجرای پرونده الکترونیک سلامت جزو اولویت های وزارت بهداشت است و زیرساخت های مورد نیاز برنامه پزشک خانواده است.

ایرنا: مشکل دیگری که هنوز حل نشده، ارتباط بین مراکز مختلف خدمات پزشک خانواده و ارتباط پرونده الکترونیک سلامت در مراکز مختلف است، در واقع اطلاعات بیمار فقط در کامپیوتر فرد پزشک ثبت می شود و هنوز امکان مخابره و انتقال این اطلاعات به مراکز و سطوح دیگر و از جمله ارسال نسخه الکترونیک وجود ندارد.

رئیسی: بله، درست است، ما یکسری اطلاعات کلی از جامعه می خواهیم که متأسفانه هنوز این اطلاعات در اختیار وزارت بهداشت نیست؛ به عنوان مثال بانک اطلاعات ثبت احوال، سازمان های بیمه، بیمه های مکمل باید به سامانه وزارت بهداشت و پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان مرتبط شوند، در آینده باید به این سمت برویم، فردی که می خواهد به بیمارستان بروند، لزومی نداشته باشد که دفترچه بیمه در دست داشته باشد.

ایرنا: و با اعلام کد ملی بتواند در بیمارستان خدمت بگیرد.
رئیسی: دقیقا، کد ملی را اعلام کند و هر خدمتی که لازم بود در بیمارستان دریافت کند.

ایرنا: پس وزارت بهداشت در این مرحله از یکسری سازمان های دیگر درخواست دارد که بانک های اطلاعاتی خود را به وزارت بهداشت متصل کنند، آیا این اقدام انجام شده است؟
رئیسی: نیاز وزارت بهداشت، دسترسی به اطلاعات مردم و بیماران است و گرنه طراحی سیستم با وزارت بهداشت است، سامانه سیب طراحی شده است و هفته ای سه روز داریم روی این سیستم کار می کنیم و اگر از من بپرسید، کی کار تمام می شود، می گویم تا آخر این سیستم باید ارتقا پیدا کند و کار ادامه دارد.

ایرنا: بله، همیشه امکان ارتقا و پیشرفت هست اما کی برنامه نظام ارجاع و پزشک خانواده برای مردم در کشور اجرایی می شود؟
رئیسی: به هر حال ما در این دوره فعالیت وزارت بهداشت، دو یا سه طرح بزرگ را با هم شروع کرده ایم، اگر چه از قبل این کارها شروع شده بود، مثلا در فارس و مازندران از قبل برنامه پزشک خانواده شروع شده بود، ولی واقعیت این است که این کار در این استانها شروع شد اما ارتباط بین سطح یک و دو و سه پزشک خانواده یعنی سطح پزشک خانواده، پزشک متخصص و بیمارستان برقرار نشده است.

ایرنا: منظورتان ارتباط مجازی بین این سطوح است؟
رئیسی: بله، سوال این است که اگر بیماری وارد بیمارستان می شود، آیا می توانیم در بیمارستان به اطلاعات پرونده بهداشتی او دسترسی داریم.

ایرنا: بنابراین وزارت بهداشت از وزارت ارتباطات می خواهد که ارتباط مجازی پرونده الکترونیک سلامت را بین سطوح مختلف از مراکز بهداشتی، پزشک خانواده تا بیمارستان برقرار کند؟
رئیسی: بله، وزارت بهداشت از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دو کار را می خواهد، البته تاکنون خوب حمایت کرده اند، اما به هر حال هنوز یکسری نقاط در کشور هست که به اینترنت دسترسی ندارند، به خصوص روستاها.

ایرنا: پس ارتباط بین شبکه پرونده الکترونیک سلامت از طریق اینترنت خواهد بود؟
رئیسی: البته با همکاری وزارت ارتباطات، تعداد روستاهایی که به اینترنت وصل نیستند، خیلی کم شده است، همکاری دومی که از وزارت ارتباطات می خواهیم این است که باید یک سیستم یکپارچه اطلاعاتی درباره جمعیت داشته باشیم، مجوز دیگری که وزارت بهداشت باید داشته باشد، مجوز امنیتی دسترسی به اطلاعات در سطوح مختلف است، سوال این است که آیا یک پزشک باید به همه اطلاعات سلامت یک فرد دسترسی داشته باشد. یک پاسخ این است که بله، پزشک است و باید به همه اطلاعات سلامت دسترسی داشته باشد، یک پاسخ دیگر این است که نه پزشک باید فقط به اطلاعاتی که نیاز دارد دسترسی داشته باشد.

ایرنا: سطح بندی دسترسی به اطلاعات را چه کسی باید انجام دهد؟
رئیسی: وزارت ارتباطات یکسری قوانین و مقررات دارد و باید با شورای عالی امنیت ملی هماهنگ کنند و این مجوزها را به وزارت بهداشت می دهند.

ایرنا: که شما دسترسی ها را محدود کنید؟
رئیسی: نه در واقع، دسترسی به اطلاعات سلامت مردم را طبقه بندی کنیم. به هر حال بخش خصوصی داریم،بخش دولتی داریم و باید دسترسی به اطلاعات مردم طبقه بندی شود. نکته دیگر بحث استحقاق درمان است، پزشک در مطب نشسته است، وقتی فردی با دفترچه بیمه وارد می شود، بلافاصله پزشک باید بتواند استعلام استحقاق درمان او را از سازمان بیمه بگیرد. یعنی باید شماره بیمه فرد را در سیستم وارد کند و سریع سازمان بیمه اعلام کند که این فرد می تواند خدمت بگیرد.
مشخص شدن میزان استحقاق درمان برای هر فرد، از هزینه های القایی و بیهوده در نظام سلامت کم می کند، مثلا مشخص می کند یک فرد به چه میزان ام آر آی یا سی تی اسکن نیاز دارد، نمی شود کسی که دیروز در استان دیگری ام آر آی انجام داده است امروز بیاید و در استان دیگری دوباره ام آر آی انجام دهد.

ایرنا: این همان موضوعی است که وزیر بهداشت هم اعلام کرده باید سقف پرداخت بیمه برای هر فرد مثلا در سال مشخص باشد؟
رئیسی: دقیقا، باید سرانه درمانی هر فرد مشخص باشد. دنیا اکنون این کار را انجام می دهد.

ایرنا: اجرای این کار و تعیین سرانه و میزان سقف پرداختی را چه کسی انجام می دهد؟
رئیسی: این کار ما در وزارت بهداشت است. برای همین باید پرونده الکترونیک سلامت را برای همه ایرانیان تکمیل کنیم و قوانین و مقررات آن را تدوین و اجرا کنیم.

ایرنا: در واقع وزارت بهداشت و بیمه ها باید اجرا کنند؟
رئیسی: بله، بیمه ها باید اعلام کنند، هر فرد ایرانی به طور متوسط چند بار در سال به پزشک و مراکز درمانی مراجعه می کند، چند بار به پزشک متخصص مراجعه می کند، این اطلاعات موجود است، برای بیماران خاص نیز باید گایدلاین و راهنمای بالینی تعریف کنیم. برای یک بیماری خاص آیا ام آر آی لازم است، اگر لازم است، چند بار در یک بازه زمانی لازم است، این کار وسیعی است ولی روش و راه همین است.

ایرنا: چه زمانی این برنامه اجرایی می شود؟
رئیسی: به زودی برنامه های حوزه بهداشت را با زمان بندی آن اعلام می کنیم ولی پرونده الکترونیک سلامت باید کامل شود. این برنامه اصلی وزارت بهداشت است. البته به این معنی نیست که تا پرونده الکترونیک سلامت برای همه ایرانیان کامل نشود، این برنامه اجرا نمی شود. برنامه ریزی به این سمت است که پرونده الکترونیک سلامت تا سال ۱۴۰۴ برای همه ایرانیان کامل شود.پرونده الکترونیک سلامت کار وسیعی است و در سراسر کشور اطلاعات و شبکه به هم پیوسته است.

ایرنا: تا سال ۱۴۰۴ وقت زیادی نمانده است؟
رئیسی: بله، وقت زیادی نداریم و به همین علت داریم به صورت فشرده کار می کنیم، الان بر اساس برنامه توسعه ششم در سال ۹۷ که سال دوم برنامه است باید پرونده الکترونیک سلامت را به مرحله ای پیش ببریم که قابلیت اجرای نظام ارجاع را داشته باشد. کار بزرگی است که برنامه زمان بندی آن در حال اجراست. همزمان پایلوت ها را در ۱۰ استان انجام می دهیم و کار را توسعه می دهیم.
در این برنامه باید به این نکته توجه داشته باشیم که نباید در شروع برنامه مردم را اجبار کنیم که وارد این برنامه شوند، قوانین و مقررات را باید طوری تدوین کنیم که مردم خودشان ترغیب شوند که وارد این برنامه شوند.

ایرنا: مثلا چه کار می کنید؟
رئیسی: مثلا اینکه به مردم می گوییم اگر وارد سیستم نظام ارجاع و پرونده الکترونیک سلامت شدید بیمه از شما حمایت می کند اما اگر خارج از این برنامه حرکت کردید، هزینه های درمانی را خودتان باید پرداخت کنید.

ایرنا: یعنی قرار گرفتن در نظام ارجاع اجباری نخواهد بود؟
رئیسی: نه، خیلی از جاهای دنیا هم همین طور است، یکسری مراکز و مطب هایی هم هستند که کاملا جدا از برنامه پزشک خانواده خواهد بود، اصلا با بیمه هم قرارداد ندارند و افرادی که علاقه مند نیستند تحت پوشش نظام ارجاع و پزشک خانواده باشند می توانند از سیستم آزاد با هزینه خودشان استفاده کنند.