وضعیت استقرار گروه‌های مسلح کُرد ایرانی و ترکیه‌ای در اقلیم کردستان عراق

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری تسنیم، حملات توپخانه‌ای و پهپادی ایران و عملیات نظامی ارتش ترکیه علیه گروه‌های مسلح کُردِ مخالف تهران و آنکارا در اقلیم کردستان عراق، سوالاتی را درباره گسترش نقشه استقرار این گروه‌ها در شمال عراق و راهکارهای اربیل و بغداد برای حل این پرونده مطرح کرده است.

صبح دوشنبه گذشته برای سومین بار پس از حملات روز پنجشنبه و شنبه حملات توپخانه‌ای ایران بر مناطق مرزی اقلیم کردستان ادامه یافت، پایگاه خبری نزدیک به مقامات اربیل موسوم به باس‌نیوز در این باره به نقل از مسئولان محلی گزارش داد: حملات توپخانه‌ای ایران که از ساعت ۸ صبح آغاز شد، ارتفاعات بربزین سیدکان در منطقه سوران واقع در شمال شرق اربیل را به دلیل حضور عناصر مسلح مخالف هدف گرفت.

در همین رابطه، «سعید خطیب‌زاده»، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفت: عملیات نظامی ایران در داخل عراق در پاسخ به تجاوزات و حملات مکرر تروریست‌ها انجام می‌شود و تهران به هیچ عنوان خدشه به امنیت مرزی خود از سوی گروه‌های تروریست را تحمل نخواهد کرد.

«علی شمخانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران هم چندی پیش در دیدار با «مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر عراق، تحرکات فزاینده گروه های تروریستی در اقلیم کردستان عراق را نگران کننده و مخل امنیت مرزهای دو کشور دانست و بر لزوم خلع سلاح فوری و اخراج سریع آنان از عراق تاکید کرد.

در دو سال گذشته استقرار گروه‌های کُرد مخالفت ایران و ترکیه در اراضی اقلیم کردستان عراق گسترش آشکاری داشته که اغلب دارای صبغه مسلحانه بوده است؛ امری که تهران و آنکارا را پس از ناکامی بغداد و اربیل در اخراج این گروه‌ها به عملیات نظامی محدود واداشته است.

در همین ارتباط، یکی از مسئولان اقلیم کردستان در اربیل، گروه‌های کُرد ایرانی و ترکیه‌ای موجود در اقلیم را از حیث رویکردهای فکری و نحوه ابراز مخالفت، متفاوت دانست و در گفت‌وگو با العربی الجدید اذعان کرد: استان‌های شمالی عراق به مامن و پایگاهی برای عملیات بسیاری از عناصر این گروه‌ها یا ایستگاهی برای مهاجرت به اروپا تبدیل کرده است.

این مقام کُرد در اقلیم کردستان عراق اظهار داشت: به هنگام سخن گفتن از گروه‌های کُرد مخالف در درون اقلیم باید ملاحظات اخلاقی، انسانی و قومیتی را مراعات کرد، ملاحظاتی که اربیل نمی‌تواند بدان بی‌توجهی کند لذا می‌کوشد تا نوعی حالت توازن میان منافع، امنیت و ثبات اقلیم از یک سو و روابط خود با تهران و آنکارا از طرف دیگر برقرار کند.

نقشه استقرار نظامی و سیاسی گروه‌های کُرد ایرانی و ترکیه‌ای در شمال عراق

کوه‌ها و روستاهای مناطق جومان، سیدکان، سوران، سید صادق، خلیفان و بالکایتی در شمال اربیل و شرق سلیمانیه محل استقرار چندین گروه کُرد مخالف ایران است که اغلب دارای صبغه قومی و سکولار هستند که مهم‌ترین آن، حزب تروریستی دموکرات کردستان ایران «حدکا» است که در سال ۱۹۴۵ میلادی در ایران تاسیس شد و رویکردی مخالف با توافق سایکس-پیکو (توافقی که میان فرانسه و بریتانیا برای تقسیم اراضی امپراتوری عثمانی در سال ۱۹۱۶ میلادی منعقد شد) دارد و خواهان یکپارچگی همه کُردها است.

همچنین باید به حزب دموکرات کردستان «حدک» که چند سال پیش از حزب مادر یعنی حدکا منشق شده است و نیز حزب کوموله (دارای رویکردی کمونیستی) و سازمان «خبات» اشاره کرد که خواهان خودمختاری برای کُردهای ایران هستند.

در این میان نباید حزب حیات آزاد کردستان موسوم به پژاک را از قلم انداخت، حزبی که در مثلث مرزی موجود میان عراق، ایران و ترکیه فعالیت دارد و از لحاظ فکری با حزب کارگران کردستان ترکیه(پ ک ک) قرابت داشته و موافق با اندیشه‌های «عبدالله اوجالان»، سرکرده پ ک ک است.

این گروه‌ها و احزاب که دارای شاخه‌های نظامی هستند، در چارچوب یک شورای هماهنگی فعالیت می‌کنند اما برعکس پ ک ک تقریباً هیچگونه فعالیت نظامی آشکاری در داخل اقلیم کردستان عراق ندارند.

در مقابل، مناطق قندیل، سیدان، زاب، زاخو، حفتانین، سنجار، العمادیه، عقره، شهرها و مناطق شمالی اربیل و شرق دهوک شاهد حضور و فعالیت چندصد عنصر مسلح پ ک ک است که سیمایی نظامی و خشن دارد و در عملیات ربایش، اعمال باج و خراج و کوچاندن اجباری روستاهای کُردی و آشوری در داخل عراق دست دارد.

در طرف دیگر، گروه‌های کُردی سوری وابسته به نیروهای دموکراتیک کُرد سوریه موسوم به «قسد» قرار دارند که در مناطق مرزی خانصور و فیش خابور حضور و نفوذ دارند که اغلب دارای فعالیت‌ تجاری نظیر عملیات قاچاق، نقل و انتقال سلاح میان عراق و سوریه است.

همچنین در این منطقه، اردوگاه‌هایی به نام پیشمرگه روژ وجود دارد که متعلق به داوطلبان کُرد سوریه است که روابط خوبی با دولت اربیل دارند و در زمان جنگ علیه داعش توسط پیشمرگه اقلیم کردستان عراق تحت آموزش قرار گرفتند.

در مجموع باید گفت که منطقه گسترده‌ای از سلسله کوه‌های قندیل تا زاب، حفتانین، زاخو، سوران، سیدکان، کانی ماسی، سید صادق، اطراف حلبچه، رانیا، کوی‌سنجق، جومان، خلیفان، حاج عمران، قلعه دزه تا کوه‌های قره داغ و سورین میان عراق و ایران در استان سلیمانیه محل فعالیت گروه‌های کُرد ایرانی، ترکیه‌ای و سوری است؛ فعالیتی که منجر به کوچاندن اجباری و تخلیه دستکم ۴۷۰ روستا در مناطق مرزی عراق با ایران و ترکیه شده است.

اقلیم کردستان تمایلی به اخراج گروه‌های مسلح کُردی با توسل به زور ندارد

در همین رابطه، «ماجد شنکالی»، از رهبران حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق ضمن اذعان به حضور گسترده گروه‌های مسلح کُرد در اقلیم اظهار داشت: این گروه‌ها برای دستیابی به آزادی و تحقق خواسته‌های خود مبارزه می کنند، اما در عین حال باری بر دوش دولت اقلیم و حتی مردم این منطقه هستند زیرا فعالیت‌هایشان منجر به کشته و زخمی شدن هزاران شهروند کُرد عراقی و آوارگی و تخلیه چندین روستا شده است.

شنگالی با بیان اینکه حضور این گروه‌ها و احزاب به ایران و ترکیه برای تکرار حملات خود به اقلیم کردستان بهانه می دهد، گفت: این گروه‌ها تحت حمایت دولت اقلیم قرار ندارند اما طبیعتاً ما موافق این هستیم که همه گروه‌های کُرد در هر جایی به حقوق و آزادی‌های مشروع خود دست یابند اما نه به شکل مبارزه مسلحانه.

این عضو ارشد حزب دموکرات اقلیم کردستان عراق گفت: ما از رویکرد نظامی این گروه‌ها علیه کشورهای همسایه حمایت نمی کنیم اما یقیناً برای اخراج گروه‌های مذکور از اقلیم به زور متوسل نخواهیم شد زیرا ما اعتقادی به درگیری و جنگ میان برادران یعنی جنگ کُردی-کُردی نداریم و دولت اقلیم کردستان خواهان درگیری مسلحانه با این گروه‌ها نیست بلکه می‌خواهد با تفاهم و مذاکره آنها را به رفتن از اقلیم راضی کند، در عین حال از مطالبات آنها در داشتن زندگی آزاد و رسیدن به حقوق‌شان حمایت می کند.