نَم زمین؛ سوغات سرما برای کارتن‌خواب‌ها

مادرم می‌گوید: زمستان را سخت که نگیریم، کوتاه است، آری مادرم درست می‌گوید زمستان می‌گذرد اگر سختی را من و تو زیر سقفی گرم معنی نکنیم. همین زمستان گذشته بود که به امید برآورده شدن حاجتی لقمه‌های نان و پنیر نذر زمستان نشینان خیابانی کردم، گرمخانه اولین مقصدم بود بی‌آنکه حتی در ذهنم کسانی را متصور شوم که پشت درب‌های آن، سرما در بدنشان قندیل می‌بندد.

نگاهشان در انتظار تعارفی از من بود و دست‌هایی که لقمه‌های نان را به دستشان بدهد، سرما سخت در آغوششان نشسته بود، نم خیسی زمین به کارتن‌هایشان زده بود، لقمه‌ها را پیشکش کردم و پرسیدم چرا بیرون نشسته‌اند؟ پاسخ همان بود که می‌دانستم، دیر رسیده بودند، فقط سه نفر بودند بااینکه می‌دانستند ممکن است دیر برسند آمده بودند؛ شاید به امید پناه به راه‌پله‌ای، پاگردی…

«سامان سرا»، «مدد سرا» و «گرمخانه» واژه‌هایی که کمی امنیت را بر خاطر می‌نشانند، این امنیت شاید سقف زمستانی بی‌سرپناهان باشد«سامان سرا»، «مدد سرا» و «گرمخانه» واژه‌هایی که کمی امنیت را بر خاطر می‌نشانند، این امنیت شاید سقف زمستانی بی‌سرپناهان باشد، چهاردیواری که خاطر زمستان نشینان بی‌خانه‌مان راکمی آسوده می‌کند و کمی هم از عذاب وجدان عمیق من و تو هنگامی‌که سر بر بالینی گرم می‌گذاریم، می‌کاهد. سامانی که بی‌سرپناهان کرجی سه سال گذشته آن را تحت عنوان گرمخانه تجربه کردند. شاید محیطی برای بازگرداندن پدر و مادری از ورطه نابودی اعتیاد باشد.

سامان سرا به تعریف حسن مدیرروستا معاون خدمات شهری شهرداری کرج این‌گونه تعریف می‌شود؛ محلی اختصاصی برای کسانی که به قصدی مهمان کرج می‌شوند، همراهان بیمارانی که مداوا را خارج از محل سکونتشان دنبال می‌کنند یا خانواده‌هایی که برای ملاقات زندانیان خود می‌آیند.

وی نیز پس از نیازسنجی این موضوع و آگاهی از پایین بودن تقاضا به‌جای اقدام به ساخت سامان سرایی مجزا، برای همراهی با هم‌وطنانی که کرج مقصد انجام امور خاصی برایشان است با یک مهمان‌پذیر در حومه شهر به‌منظور ارائه خدمات رفاهی قرارداد منعقد کرده‌اند.

چراغ تنها گرمخانه کرج روشن‌شده است

شهر وزندگی شهری تب‌دار اتفاقاتی است که حادث شدن آن خارج از توان و برنامه‌ریزی است، در دل هر شهری بی خواست و میل هر انسانی پدیده‌هایی چون حاشیه‌نشینی، اعتیاد، بی‌خانمانی می‌شود که کارشناسان اجتماعی آن را آسیب‌های اجتماعی می‌خوانند، داستان آسیب دیدگان داستانی است که پایانی ندارد و تنها آنچه می‌تواند تبعات ناشی از وجود این قشر را در جامعه کمتر کند، راه‌هایی برای پیشگیری و کمتر شدن این پدیده است، در این میان طبق مصوبه شورای عالی اداری کشور مسئولیتی بر عهده اداره پیشگیری و ساماندهی آسیب دیدگان اجتماعی به‌منظور شناسایی، گروه‌بندی، تعیین تکلیف افراد معلول و ناتوان جسمی و ذهنی، بی‌سرپرستان، درراه ماندگان، نیازمندان و متکدیان گذاشته شد. پاسخگویی این مجموعه حمایتی به نیازمندان به اشکال مختلفی صورت می‌گیرد که ایجاد مدد سراها برای افرادی که بنیان خانواده را به خلسه اعتیاد فروخته‌اند، نمونه‌ای از آن است. فراهم آوردن سقفی به نام گرمخانه که هنگام سرمای زمستان پناه بی‌سرپناهان باشد نیز دیگر تعهدی است که مسئولان در قبال آسیب دیدگان دارند.

حال که زمزمه زمستان به گوش آخرین فصل سال رسیده است، چراغ تنها گرمخانه کرج روشن‌شده است، مکانی که سه سال گذشته باهدف ساماندهی افراد آسیب‌دیده به‌ویژه بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌ها، در این کلان‌شهر ایجاد شد.

این گرمخانه روزانه به بیش از ۱۰۰ کارتن‌خواب و بی‌خانمان پناه می‌دهد. گرمخانه‌ای دیگر نیز، سال گذشته ویژه بانوان در جاده فردیس راه‌اندازی شد که پذیرای حدود ۶۰ زن بی‌خانمان است.

آن‌هایی که زندگی برایشان در امتداد خیابان‌ها و پیاده‌روها رقم می‌خورد؛ کودکانی معصوم که چهره‌شان برای ترحم و دلسوزی سیه می‌شودآسیب‌های اجتماعی هرچند تلخ اما واقعیت دارند و کنترل‌پذیری‌شان دشوار است. آن‌هایی که زندگی برایشان در امتداد خیابان‌ها و پیاده‌روها رقم می‌خورد؛ کودکانی معصوم که چهره‌شان برای ترحم و دلسوزی سیه می‌شود، خردسالی که گل‌های دستش تنها بهانه‌ای برای تکدی گری است؛ همه و همه دردی بر دل جامعه‌اند.

دردهایی که به گفته معاون خدمات شهری شهرداری کرج حل‌وفصل آن برنامه‌ریزی‌های کوتاه و بلندمدت نیاز دارد. رویارویی صحیح با آسیب‌های اجتماعی، درمان و پیشگیری از آن ضروری و پراهمیت است. این موضوع در کرج به‌عنوان نزدیک‌ترین شهر به پایتخت پررنگ‌تر خودنمایی می‌کند.

به باور کارشناسان اجتماعی جامعه شهری متناسب با شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با انواع متعددی از مشکلات روبروست که فراخور آن تأثیرات مخربی بر فرآیند توسعه و ترقی آن جامعه دارد. آنچه مدیرروستا بر آن تأکید دارد، شناخت چنین عواملی است که می‌تواند مسیر حرکت جامعه را به‌سوی شهری ایده آل هموار سازد.

وی گفت: با ارائه راه‌حل‌هایی که به‌سلامت جامعه کمک می‌کند اعم از فرهنگی، اجتماعی و ساختاری باید به رفع مشکلات پرداخت. باید اذعان داشت بروز مشکلات فردی است که زمینه را برای شکل‌گیری معضلاتی بزرگ آماده می‌کند. به‌عنوان‌مثال اعتیاد، گرچه این پدیده اجتماعی به‌عنوان مشکلی فردی مطرح می‌شود اما عامل بروز معضلات اجتماعی است.

معاون خدمات شهری شهرداری کرج گفت: ساماندهی کارتن‌خواب‌ها در کرج از اهمیت بالایی برخوردار است، شهرداری برای ارائه خدمات به این قشر برنامه‌ریزی‌های متعددی دارد که ازجمله آن الگوبرداری از مرکز جامع پذیری و توانمندسازی کلان‌شهر تهران باهدف تبادل اطلاعات در حوزه اجتماعی و امضای تفاهم‌نامه همکاری بوده است.

وجود  چهار زندان بزرگ در کرج، این کلان‌شهر را به کریدور آسیب‌های اجتماعی تبدیل کرده استاصغر نصیری جانشین معاونت خدمات شهری شهرداری کرج با اشاره به عملکرد موفق شهرداری تهران در بحث ایجاد و راه‌اندازی مدد سراها به خبرنگار مهر گفت: در این زمینه تهران باید به کمک کرج بیاید و تجربیات خود را به شکل مدون و منسجم در سطح کلان‌شهر کرج اجرایی کند. بی‌شک وجود  چهار زندان بزرگ در کرج، این کلان‌شهر را به کریدور آسیب‌های اجتماعی تبدیل کرده است که به‌تبع آن شهر و شهروندان شاهد بروز ناهنجاری‌ها و بزه‌هایی هستند که از دیگر شهرها به کرج منتقل‌شده است.

به اعتقاد وی اجرای طرح‌های مختلف، کنترل ورود و خروج متکدیان و اتباع خارجی می‌تواند آسیب‌های اجتماعی را کاهش دهد.

موضوع بیکاری نیز دیگر منشأ شکل‌گیری آسیب‌های اجتماعی است که احمد خیری معاون اجتماعی سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری کرج بر آن تأکید دارد.

به گفته وی، بیکاری به‌عنوان معضل بزرگ جامعه پیامدهای ناخوشایندی را برای خانواده و فرد بیکار به دنبال دارد، مشکلاتی از قبیل فقر اقتصادی، مشکلات روحی و روانی، اُفت ارتباطات خانوادگی، مشاجره، خلاف‌کاری و عدم توجه به بنیان‌های خانواده.

خیری گفت: پیشگیری از تزلزل بنیاد خانواده و حرکت در مسیر تحقق ایده آل های جامعه سالم از برنامه‌هایی است که باید به آن پرداخته شود زیرا معتقدیم خانواده تنها یک نهاد اجتماعی صرف نیست، بلکه کانون اصلی رشد و تعالی انسان‌هاست و می‌تواند زمینه‌ساز تکامل بشر باشد.

گرچه به گفته وی برای رسیدن به این ایده آل راه زیادی در پیش است اما می‌توان با ایجاد مدد سراها و مراکز نگهداری اقشار بی‌خانمان نقش به سزایی در پیشگیری از اشاعه پیامدهای منفی ایفا کرد.

در پایان باید گفت؛ ساماندهی بی‌خانمان‌ها، کارتن‌خواب‌ها و حمایت از افراد آسیب‌دیده اجتماعی موضوعی ملی است و اجرای آن حمایت همه‌جانبه سازمان‌ها و دستگاه‌های متولی را طلب می‌کند. در کرج نیز با توجه به فاکتورهایی مانند افزایش روزافزون جمعیت، حاشیه‌نشینی و گوناگونی فرهنگ‌ها، تدبیر و چاره‌اندیشی برای کاهش معضلات اجتماعی دامنه وسیعی از همکاری‌ها را می‌طلبد