نقد نقاشی سوگند هوراتی‌ها

به گزارش پایگاه خبری ججین به نقل از نقد روز ، در سال ۱۷۸۵، بازدیدکنندگان سالن پاریس همه تحت تاثیر یک نقاشی قرار می گرفتند: سوگند هوراتی‌ها از ژاک لوئی دیوید. این نقاشی سه برادر را نشان می دهد که در حال ادای احترام به شمشیرهایی هستند که پدرشان بالا نگه داشته است. کمی آن سوتر، زنانی مشغول آه و ناله هستند. تا آن زمان کسی چنین چیزی را ندیده بود. در این سالن قبلا سوژه های مشابهی کار شده بود، اما احساس و تنش این نقاشی تا حدی تازه و غیرقابل انکار بود. این نقاشی انقلابی هنر فرانسه را برای همیشه تغییر داد. دیوید اما به دنبال یک انقلاب دیگر هم بود، شاید یک انقلاب واقعی تر.

پیروزی یا مرگ

داستان سوگند هوراتی‌ها برگرفته از یک افسانه رومی است که اولین بار تیتوس لیویوس، مورخ رومی مطرح کرد. داستان درباره نبرد سپاه روم با دشمنانی است از منطقه ای به نام آلبا. به جای وقوع یک نبرد عظیم، دو طرف برای به پایان رساندن این نزاع تصمیم می گیرند نماینده هایی انتخاب کنند تا به مبارزه با هم بپردازند. رومی ها سه برادر هوراتی را برمی گزینند و آلبایی ها هم سه برادر دیگر به نام کوراتی ها را انتخاب می کنند. در این نقاشی صحنه ای را می بینیم که در آن، هوراتی ها قسم می خورند تا از روم دفاع کنند.

در نقاشی، زنان هم می دانند که آن ها هم متحمل عواقب این نبرد خواهند شد. چرا که دو خانواده هوراتی و کوراتی به واسطه ازدواج با هم وصلت کرده اند. یکی از زنان داخل نقاشی دختر خانواده کوراتی است و شخص دیگر به نام کامیلا، دختر خانواده هوراتی است که با یکی از برادران کوراتی نامزد کرده. در پایان این افسانه، تنها برادر بازمانده هوراتی ها، کامیلا را به دلیل این که برای عشق کشته شده خود ناله و زاری می کند، به قتل می رساند. چرا که معقتد است کامیلا وطن پرستی را فدای احساسات کرده است. آن طور که دیوید خودش گفته است، این صحنه مربوط به «صحنه ای پیش از شروع نبرد است. زمانی که هوراشیوس پدر، پسرانش را در منزل گرد هم جمع می کند و از آن ها می خواهد که پیمان پیروزی یا مرگ ببندند.»

یک نقاشی بسیار ساختارمند

برای روایت این داستان، دیوید از یک ساختار بسیار دقیق استفاده کرده است. به نظر می آید این ماجرا در میان یک تالار در حال وقوع است. در پشت سر، سه طاق بخش عمده صحنه را احاطه کرده اند. اما تمرکز اصلی ما بر روی پیش زمینه است. سه برادر در زیر طاق اول قرار دارند. بازوهای عضلانی آن ها با یک حالت سخت و محکم رو به جلو و به سمت پدری کشیده شده است که زیر طاق دوم ایستاده است. او با دست چپ خود سه شمشیر را بالا نگه داشته و برای تاکید بر اهمیت پیمان، دست راست خود را بالا گرفته است. اشکال هندسی و پرتنش مردان در تضاد با خطوط و حالت فیزیکی نرم و منحنی زنانی دارد که پشت پدر نشسته اند. نور درخشان و سردی که بر صحنه می تابد، تضاد آشکاری با درام جاری در این مکان دارد. انگار که نقاش می خواهد عقل و احساس را به صورت همزمان در بیننده بیدار کند.

یک نمونه نئوکلاسیک

در کتاب های تاریخ هنر، معمولا از این نقاشی به عنوان یکی از نمونه های اصلی تاریخ نقاشی نئوکلاسیک یاد می شود. این اثر به روایت داستانی می پردازد که از جهان کلاسیک گرفته شده و نمونه بارزی از یک رفتار پرفضیلت است. حالت فیزیکی دراماتیک و پرمعنای مردان به خوبی اهمیت فرآیند سوگند خوردن را نشان می دهد. نور واضح صحنه هم تک تک بخش های این مراسم را در معرض دید بیننده قرار می دهد. دیوید به جای این که یک فضای گسترده خیالی را در پشت سر ترسیم کند، عمدا با کمک طاق ها فضای پشت سر را کم کرده است تا تمرکز را روی ماجراهای پیش زمینه معطوف کند، ماجرایی که شبیه یک مجسمه رومی می ماند.

تا پیش از این اثر، نقاشی های تاریخی فرانسه بیش تر به سبک کارهای روکوکو بودند. کارهایی مثل مرگ آلکستیساز ژان فرانسوا پیر پیرون. در این نوع کارها، نقاش به دنبال این بود که با نمایش مدل هایی دلپذیر و برازنده، احساسات مخاطب را جذب کند. در سوگند هوراتی‌ها، دیوید همین رویه را در طراحی زنان داخل نقاشی در پیش گرفته است. اما با ترسیم پیکرهای عضلانی و سرسخت مردان و هم چنین افزایش تاکید بر جایگاه آن ها، تلاش کرده چنین رویکردی را به چالش بکشد.

فداکاری در راه یک ایده

امروزه از این نقاشی به عنوان بستری برای به ترسیم کشیدن انقلاب فرانسه یاد می شود. هنوز دقیقا مشخص نشده دیوید از چه منبع الهامی برای ترسیم این نقاشی استفاده کرده است. این مساله برای مورخان هنر اهمیت زیادی دارد چرا که نشان می دهد هدف دیوید از طراحی این اثر چه بوده است.

در قرن نوزده، یکی از شاگردان سابق دیوید متوجه شد نمایشنامه ای به نام هوراس به قلم پیر کورنی (۱۶۴۰) وجود دارد که دیوید در سال ۱۷۸۲ یکی از اجراهای آن را دیده و ممکن است منبع اصلی این نقاشی باشد. مساله این است که در نمایشنامه کورنی هیچ صحنه سوگند خوردنی وجود ندارد. با این حال در اواخر نمایشنامه، یک شخصیت فرعی وارد صحنه می شود. او سه شمشیر در دست دارد که از آن برادران شکست خورده کوراتی بوده است. این بخش از نمایشنامه و دیگر تصاویر و اطلاعاتی که آن زمان درباره هوراتی ها (و صحنه سوگند خوردن) وجود داشته، ممکن است انگیزه لازم را برای دیوید فراهم کرده باشند تا به ترسیم صحنه ای بپردازد که در آن، برادران برای دفاع از روم سوگند می خورند، یک فداکاری شخصی در راه یک ایده سیاسی.

انقلابی یا خیر؟

حال که از این مسائل آگاه شده ایم، متوجه می شویم که چرا عده ای معتقدند سوگند هوراتی‌ها با هدف تشویق جمهوری خواهان (افرادی که به ایده آل های یک جمهوری اعتقاد داشتند و نه یک نظام سلطنتی) کشیده شده است. دیوید می خواهد به جمهوری خواهان بگوید که شما هم به تعهد و فداکاری در حد برادران هوراتی نیاز دارید. منتقدانی که طرفدار چنین تفسیری از این نقاشی هستند، برای اثبات ادعای خود، چند نقل قول از نمایشنامه کورنی هم مثال می زنند. برای مثال: «من پیش از آن که مال تو باشم، متعلق به کشورم هستم.» اما مخالفان این نظریه هم ادعا می کنند که دیوید خودش حامی مالی سلطنتی داشت و در دام این نظام گیر افتاده بود. هم چنین این نقاشی بدون هیچ مخالفتی از سوی مقامات رسمی، از سوی سالن پاریس پذیرفته شد. در هر صورت، این نقاشی از دیوید صرف نظر از پیامی که دارد، بر روی بسیاری از نقاشان و هنرمندان بعد از خود تاثیر گذاشت و به منبع الهام آن ها تبدیل شد.

https://telegram.me/jajinnews