نادیا اثر اندره برتون

شاید نادیا برتون  مصداق همین جمله باشد که خود برتون در مورد یکی از تابلوهای مورد علاقه اش‹ میهمانی نان فطیر› در پاورقی کتاب می نویسد: سرشار از نیات پنهانی است  وتاویلش باریک بینی بسیار می طلبد.نادیا اثری است با شبکه های پیچیده تاویل و تاویل ان جز با دست یازیدن به منطق سورئال متن به گونه ای دیگر امکان پذیر نیست. همین منطق اثر است که تعریفی اینچنینی را از زندگی ارایه می دهد:‹‹هیچ بعید نیست ضروری باشدزندگی را مثل نشانی پوشیده نویس شده ی سردابهای پنهان ، رمز گشایی کنیم››.
در ابتدا هنگامی که خواننده (به علت ذات ضد رمان بودن اثر)،هنوز در ارتباط برقرار کردن با اثر بلا تکلیف است، ناگهان با اثری روبرومی شود که گره فکنی جزه ذاتی ان است و بعد از باز کزدن هر گره فضای ارتباطی با متن به گونه قابل وصفی کسترش می یابد. نادیا اثری است که خواننده را از هر گونه تاویل ملموس و قابل تعریف در جهان واقعیت، خلع سلاح می کند.و مخاطب برای تاویل متن چاره جز دست یافتن به منطق متن در پیش روی خود نمی بیند.
کلیه اتفاقات در بستر واقعی شکل می گیرد ولی این پایان را ه نیست و در فضایی سورئال ادامه می یابد. مثلا نادیا هنگامی که با راوی متن در حال قدم زدن در خیابان است ناگهان توجه راوی را به پنجره ای معطوف می کندو روشن شدن چراغ ان پنجره و و رنگی که از روشن شدن چراغ از پنجره ساطع می شود را  پش گویی می کند. حتی این گونه برخورد، با نام اثر نیز صورت می گیرد نادیا اسمی است که تنها دو هجا از ان با معنا است و بقیه ان معنای خاصی ندارد. شخصیت نادیا نیز همینگونه است ، ما تصاویری از او روبرو می شویم که به فراواقعیتهای شخصیتی او می رسد.( البته فرا واقعیت الهایات نیست در الهیات یافتن جنبه های  غیره واقعی به قصد هدفی مشخص است و شاید هدف ان چیزی جز رسیدن به روح یا یک ذات غیره  لمس و واحد  و ذات معنویات ندارد . اما سورئالیسم ذات  اولیه واقع گراینه خود را حفظ می کند و فرا واقعیت در همین بستر شکل می گیرد) برای تعریفی ملموس تر از یک اثر هنری از دید یک سورالیسم  تعریفی که دالی از اثر هنری ( البته در میان تعریفی از فرشته) به دست می دهد ، شاید تعریف قابل لمس تری باشد‹‹ اثر هنری هنری همجنان برخی عناصر واقعیت ، باید به تداعی ها و تاویلهای جنون امیز، منجر شود›› نادیا زنی  است که چشمهای عروسک را در می اورد تا ببیند در پس انها چه اتفاقاتی می افند، جنون همراه اوست وهمین جنون است که به او قدرت فر واقعی می بخشد. یا در چهره مردم به دنبال دلمشغولیهایشان می گردد( چهره مردم به عنوان امر واقعی و دلمشغولیهای مردم که ذاتی فراواقعی پیدا می کند). حضور واقعی نادیا زمینه ای است که تنها در کیستی و هستی او معنا می شود و فرا واقعیتهای رفتاری او توسط راوی نقل می شود که از او هم جز اسمی و شغلی ، چیز دیگری برای ما مشخص نمی شود.
کتاب با طرح چرایی زندگی و هستی ( همان مسئله حل نشده زندگی) اغاز می شود . حتی این شروع نیز از عقاید سورئالیسمی اولیه نشات می یرد که برای اولین بار در رمانتسم قرن نوزدهم خود را نشان می دهد. تفکری که معتقد است شرخ عقایدگوناگون در نوشته مهم نیست چون ما با مسایل جدی تری چون: چرایی زندگی و هستی روبروییم و چون نوشتن از عقاید انسانی به قصد انتفاع شخصی صورت می گیرد، ارزشی بر ان مترتب نیست. محتوای این  تفکر طرح محتوای واضح و رواج دادن اغماض است. بعد از اشعار وینتنیه بودلر  و عرفانی ناشی از رمبو، شاعر وسیله ای مشود برای نفوذ در طبیعت برتر’و اینگونه برخورد استکه به شکست‹‹ فلسفه اصالت عقل ›› منتج می شود و عقیده حرکت و تغییر در جهان  جایگزین ‹‹فرضیه ثبت و دوام ماده›› می گردد.( این ابعاد کند و کاو وتشکیک درارتباط با دنیای اطراف است، که ذهنیت سورئال را می سازد. نادیا نیز در متن این برخورد اولیه سورئالیتستی را تجربه می کند. نادیا برای راوی تعریف میکند: یکی از معشوقه ای نادیا وقتی دستش را به او(نادیا) نشان می دهد، نادیا به هم چسبیدن انگشتان معشوقه اش را به دلیل  وجود یک زخم می انگارد ولی وقتی مرد هر دو دستش را به او نشان می دهد نادیا متوجه می شود که هر دو دست او دارای انگشتهایی هستند که بهم چسبیده اند.نادیا به راوی میگوید:‹‹ ادم این همه وقت با کسی باشدو بارها فرصتش را پیدا کند تا او را  در همه حال ببیند، وبه ریزترین حرکات و خصوصیاتش دقیق شود و لی در اخر بفهمد اصلا هیچ چیز ندیده و متوجه ان چیز اینقدر علنی نشود›› شاید این اتفاق است که که نادیا را به سمت برخوردی فرا واقعی با جهان تشویق می کند. ) سورئالیسم با جستجوی علمی و دقیق ‹‹ واقعیت برتر›› شرو ع می شود. سورئالیسمی که اولین بار اپولینر گیوم انرا به کار می بردولی  سوپو  وبرتون انرا همان فعالیتها ی درونی مغزی و رویا مانندی تعریف کی کنند، که اولین بار ژرارد نروال انرا «مافوق طبیعت » نامیده بود.و از انجا که هر دو پزشک بودند پایه مکتب خود را بر فعالیتهای ضمیر پنهانی  بنا نهادند که بعدها به « نگارش خودکار» منجر می شود. نوشتاری که عنان را به دست قلم می سپارد و بوسیله زبان یا  هر چیز دیگری( هنرهای مختلف) جریان واقعی تفکر را بیان می کند. نوشتاری که خارج از تحکم عقل  و جدا از قوانین زیباشناختی  و اصول اخلاقی برای بر انگیختن واقعیتِ مدفونِ در ضمیرِ پنهان  به فعالیت تلاش می کند.( البته نوشتار خودکار به معنای صیقل ندادن متن نیست)یکی دیگر از لوازماتی که اینگونه نگاه به جهان می افریند، کسب شناخت از دنیای اطراف بوسیله ضمیر پنهان است. البته این گونه شناخت به شرطی امکان پذیر می باشد که بتوان انرا دوباره در ذهن زنده کرد و امراض روانی بویژه امراض روانی که  هذیانهای ذهنی را بر می انگیزد، ما را به اینگونه شناخت ار جهان اطراف نزدیکتر می کندو از همین گونه است که سورئالیسم مطالب به اصطلاح منطقی را با مطالبی که  از جنبه اندیشه ثابت، جنون امیز تلقی می شود را در هم می امیزد و واقعیت متفاوتی را خلق می کند.
ضد رمان نادیا تمام دو مشخصه بالا را در خود دارد.نادیا شخصیتی است که شناخت او از اطرافش از جایی منشا می گیرد که او را به دیوانه خانه می کشاند و او را از پای در می اورد. و همین طور شخصیتی است که می خواهد چیزهایی را که از ذهن عاشقش می گذرد را رها سازدو همین جاست که « نوشتار خودکار» در متن بوقوع می پیوندد.
ضد رمان بودن نادیاوهمچنین بدلیل اینکه مخاطب باید در بخورد با اثر تمام مفروضات خود را  در ارتباط برقرار کردن با جهان رمان کنار بگذارد‘( برخوردی که به زعم بارت مخاطب در مقابل یک اثر «نشئه اور» از خود نشان می دهد) باعث می شود خواندن نادیا کار طاقت فرسایی جلو کند. از سبک زندگینامه ای نگار ش رمان گرفته تا دستیابی به سبکی مشابه بررسی بالینی – عاری از احساس و خشک  وبی روح. ازشک در ماهیت و کیستی  راوی تاموهبیتهای خاصی که که نادیا از انها بخوردار است ضد رمان بودن اثر را به اثبات می رسانند.
به هر حال خواندن نادیا انهم با زبان فارسی( زبانی که کاملامشخص،زوایایی از متن را در خود خفه کرده، و البته انگار کاری هم از دست مترجم در این زمینه بر نمی امده..) کار مشکلی است . اما اگر حال حوصله خواندن شاهکاری را دارید که حاضرید چندین دفعه خواندنش را تکرار کنید خواندن انرا به شما توصیه می کنم