من با طبیعت هستم

پدیده های نوظهوری مانند ریزگردها مهمان ناخوانده محیط زیست در جهان و ایران وجود دارد که نتیجه زیاده خواهی و فشار بیش از حد انسان به منابع طبیعی است، بحث تغییر اقلیم و انتشار گازهای گلخانه ای نیز نتیجه همین فرایند است که گرم شدن زمین و وقوع سیلاب، خشکسالی، گرم شدن و سرد شدن بیش از حد معمول را به همراه دارد.
نتایج تغییراقلیم فقط به گرم و یا سرد شدن ختم نمی شود بلکه موجب کاهش منابع آبی می شود که امروزه به یکی از چالش های اصلی کشورهای دنیا تبدیل شده است که به اعتقاد کارشناسان و متخصصان امر، افزایش آگاهی مردم در حفظ محیط زیست و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای بسیار پررنگ و حائز اهمیت است.
از این رو برای نخستین بار در سال ۱۹۷۲ زمزمه روزی با نام محیط زیست شنیده شد، بر این اساس سازمان ملل متحد تصمیم گرفت برای افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌ های زیستی ‌جانوری، یک روز را به ‌عنوان روز محیط زیست اختصاص دهد.
در سال ۱۹۷۲ برای اولین بار، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد. همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد.
اکنون ۴۵ سال است که UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه ‌ای در قالب راهپیمایی‌ های خیابانی، همایش‌ های دوچرخه سواری، نمایش، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی در مدارس، درختکاری، فعالیت ‌های مربوط به بازیافت، پاکسازی با هدف جلب توجه عمومی به حفظ محیط زیست برگزار می کند.
ایران هم به عنوان کشوری که در کمربند خشک و نیمه خشک قرار گرفته تا حد زیادی تحت تاثیر تغییر اقلیم و انتشار گازهای گلخانه ای قرار گرفته از این رو دولت یازدهم اقدامات خوبی را برای کاهش اثرات آن آغاز کرد که ترسیم سیاست های کلی محیط زیست در نظام و ابلاغ آن توسط مقام معظم رهبری، تاکید بر حفظ محیط زیست در برنامه ششم توسعه، تدوین برنامه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و پیوستن به نشست پاریس برخی از آنها است.
معصومه ابتکار روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: یکی از چالش های مشترک محیط زیستی دنیا تاثیرات تغییر اقلیم بر طبیعت و زندگی انسان ها است که نتیجه فشار بیش از حد انسان بر منابع زیستی است.
وی افزود: علاوه بر فشار بر منابع زیستی، مساله برداشت بی رویه از طبیعت، دریاها، جنگل ها، مراتع، گیاهان و جانوران از دیگر مشکلات محیط زیستی است که ادامه برخی از این فشارها به انقراض گونه های گیاهی و جانوری می انجامد.
ابتکار ادامه داد: آلودگی هوا یکی دیگر از چالش های محیط زیستی جهان است ، از هر ۸ مورد مرگ و میر یک نفر به علت آلودگی هوا می میرد که هزینه بسیار سنگینی را به جهان تحمیل می کند.
وی گفت: همچنین مساله آلودگی آب و دریاها را داریم که بسیار مورد توجه دنیا است چون بخش زیادی از بیماری ها ناشی از آلودگی آب است، همچنین بحث آلودگی خاک که شامل بقایای سموم، کودهای کشاورزی و نیترات ها در خاک است که تاثیر بسیار گسترده ای به جای گذاشته اند و کشاورزی ناپایدار را به همراه داشتند که با هدف کاهش اثرات آن در بر روی کشاورزی پایدار کارهای زیادی انجام شده و در کشور ما نیز فعالیت در این عرصه در دولت یازدهم آغاز شده است.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: مساله تغییر اقلیم، برداشت بی رویه از منابع آبی، خشک شدن رودخانه ها، تالاب ها و کاهش آبهای زیر زمینی شرایط سختی ایجاد کرد است و موجب بروز پدیده گرد و غبار شده که در حال جهانی شدن است.

*** پسماند چرخه ای ناقص در دنیا/ مدیریت پسماند بر عهده شهرداری ها و شورای شهر است
ابتکار به پسماند به عنوان یکی دیگر از معضلات زیست محیطی دنیا اشاره کرد و گفت: پسماند مساله بسیار مهمی است که در دنیا دارای یک چرخه خطی و ناقص است، هنوز بخش عمده ای از فرآوردهایی که از طبیعت وارد چرخه مصرف می شوند بازیافت نمی شوند در حالی که قاعده آن این است که به طبیعت و یا به چرخه اقتصاد برگردند و چیزی به عنوان پسماند باقی نماند.
وی اظهار کرد: پسماند به ویژه بحث پلاستیک ها در طبیعت بسیار جدی شده است و حتی اکنون حجم زیاد پلاستیک در دریاها و اقیانوس ها نگرانی هایی را به همراه داشته و کشورها را بر آن داشته که نسبت به مقابله این موضوع اقدام کنند.
ابتکار گفت: مساله پسماند همچنان یکی از محورهای مهم دولت است اما اجرایی شدن آن بر عهده شهرداری ها و شورای شهر است و برای همین تمام تلاش ما این است که شورای های شهر را نسبت به این مسائل و اهمیت و ضرورت آن مطلع کنیم.
وی به شهرهای پایدار و تاب آور اشاره کرد و افزود: مذاکره ای با اعضای شورای شهر منتخب در مورد شهرهای پایدار، شهرهای تاب آور و شهرهای شکوفا و سازگار با محیط زیست داشته ام که در آن بر ضرورت پیشبرد دیدگاه زیست محیطی در برنامه های شورای شهر تاکید شد.
معاون رییس جمهوری تاکید کرد: فشارهای زیادی از نظر زیست محیطی به شهر وارد می شود، بر این اساس عرصه هایی مانند آب، پسماند و فضای سبز نیازمند برنامه ریزی دقیق است و این توصیه را به اعضای شورای شهر می کنم که از حالا بر روی برنامه ریزی برای توسعه پایدار شهری اقدام کنند، برنامه داشته باشند و با برنامه وارد شورا شوند.
معاون رییس جمهوری تاکید کرد: اینها عمده چالش هایی است که نشان می دهد دنیا و کره مسکون حالش خیلی خوب نیست و آسیب هایی که بر آن وارد شده بیشتر از قدرت و توان بازسازی طبیعت بوده است.
وی گفت: بیشتر این چالش ها متوجه کشور ما هم هست شاید ما به دلایل مختلف از جمله بحث تغییر اقلیم، کم توجهی در دوران گذشته به موضوع محیط زیست و فشاری که برای توسعه بوده در بسیاری از زمینه ها شرایط سختی داشته و داریم.
ابتکار اظهار کرد: اما چون معمولا چالش های محیط زیستی در جهان مشترک است و نتیجه فعالیت دسته جمعی جامعه جهانی است از این رو برای تمام این موضوعات در کنار قوانین، مقررات و سازو کارهای ملی ، ساز و کارهای بین المللی هم داریم.
وی گفت: اولین کنوانسیون محیط زیستی دنیا کنوانسیون رامسر با موضوع تالاب ها است که در سال ۱۹۷۱ در ایران شکل گرفت در واقع ایران در زمینه محیط زیست، کنوانسیون ها و مقررات زیست محیطی در دنیا پیشگام بوده و کنوانسیون رامسر یک توافق بسیار خوب جهانی و منطقه ای برای حفاظت از تالاب ها بوده است و اکنون نیز قانون احیا و حفاظت از تالاب ها در کشور توسط مجلس شورای اسلامی تصوب شده است.

*** دولت دوازدهم برنامه های محیط زیستی را ادامه می دهد
رییس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه بودن یا نبودن من بر سمت فعلی به تصمیم رییس جمهوری بر می گردد گفت: اما دولت دوازدهم قطعا در زمینه محیط زیست برنامه دارد و استمرار برنامه های فعلی نیز قطعا در دستور کارش خواهد بود چون این برنامه ها راهبردی و بلند مدت بوده اند.
وی افزود: برنامه های محیط زیستی در دولت یازدهم مثلا در زمینه آلودگی هوا دستاوردهای خوبی داشته و رسیدن به نتیجه مطلوب نیازمند ادامه این برنامه ها است، ما هنوز در نیمه راه هستیم و برای بهبود کیفی هوا راهی طولانی در پیش داریم.
ابتکار ادامه داد: دولت یازدهم در زمینه تنوع زیستی برنامه های مهمی داشته که بخشی را اجرا کرده و بخشی نیز در دولت دوازدهم اجرا خواهد شد، طرح هایی مانند مدیریت مناطق با مشارکت مردم، ارائه برنامه برای گونه های در معرض تهدید حیات وحش برخی از این برنامه ها بوده است.

*** تالاب ها جان گرفتند
رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: موضوع ریزگردها یکی از مسائل اصلی محیط زیستی کشور ما است که استان های زیادی به ویژه خوزستان و اهواز را درگیر کرده است از این رو احیای تالاب ها برای مقابله با این پدیده یکی از برنامه های اصلی دولت یازدهم بوده است.
وی افزود: بر این اساس با همکاری مردم و مشارکت بخش خصوصی موفق به احیای دریاچه ارومیه، تالاب هورالعظیم در خوزستان، گندمان در چهار محال و بختیاری، بزنگان در خراسان رضوی و کانی برازان در آذربایجان غربی شدیم.
ابتکار ادامه داد: هچنین اقدامات خوبی در تالاب هامون انجام شد که بر اساس آن تالاب تا ۴۰ درصد آبگیری شد و اکنون نسبت به گذشته وضعیت بهتری دارد.
وی گفت: تالاب جازموریان در استان کرمان مدت ها به فراموشی سپرده شده بود اما اکنون مطالعه ای با هدف نجات این تالاب در دانشگاه کرمان در حال انجام است که مراحل پایانی را می گذارند، البته با بارندگی های خوبی که صورت گرفت و برخی اقدامات انجام شده، بعد از ۲۰ سال تالاب آبدار شد که اتفاق مهمی است.

*** ضرورت کشاورزی پایدار
رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: یکی از مشکلات زیست محیطی دنیا و کشور ما نبود کشاورزی پایدار است چون در این روند از منابع آبی به میزان زیاد استفاده می شود بدون اینکه بازده لازم را داشته باشد.
وی تاکید کرد: بر این اساس تحول در بخش کشاورزی یکی از رویکردهای مهم دولت یازدهم بوده در واقع ناگزیر به این تحول است، سازمان محیط زیست نیز از این رویکرد استقبال کرد و آنرا در راستای احیای دریاچه ارومیه و حوزه زاگرس به کار برد و رویکرد ما در این عرصه کار با کشاورزان و جامعه محلی است.
ابتکار گفت: این اقدامات در راستای مقابله با پدیده گرد و غبار است، وقتی که در منابع آب مدیریت صحیح اعمال شود آب باقیمانده از آن صرف تامین حقابه تالاب ها می شود به عنوان مثال وقتی تالاب مهمی مانند هورالعظیم احیا می شود به این معنا است که یک کانون بزرگی از گرد و غبار حذف شده است.

*** پایش با جدیت دنبال می شود
رییس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اهمیت کاهش آلودگی ها در محیط زیست گفت: بر این اساس مساله پایش در دولت یازدهم بسیار جدی گرفته شد و صنایع در سراسر کشور به طور مداوم پایش می شوند.
وی تاکید کرد: در برخی استان ها که تعداد واحدهای صنعتی و واحدهای غیر مجاز زیاد است مانند استان تهران، پایش کار بسیار سنگینی است، حدود ۶ ماه گذشته یک برنامه ضربتی پایش کنترلی را برای اولین بار در کشور آغاز کردیم و همچنان ادامه دارد.
وی افزود: در روند این پایش حدود ۳ هزار و ۷۰۰ واحد تاکنون به طور کامل پایش و اطلاعات آنها اخذ شد، به تعدادی تذکر داده شد خیلی ها روند آلایندگی را اصلاح کردند، تعداد کمی هم با حکم قضایی تعطیل شدند و تعداد زیادی از این واحدها که عمده مشکلاتشان آلودگی هوا و پساب ها بود، تذکرات لازم را دریافت کردند، اما به طور کلی روند خوبی در حال انجام است.
ابتکار گفت: در تهران به دلیل دوره ای بی برنامگی و بی توجهی به محیط زیست مشکلات زیاد است و پیچیدگی های زیادی پیدا کرده است اما ما کار پایش را همچنان با جدیت دنبال می کنیم.

*** اهدای جایزه ملی محیط زیست
وی با اشاره به روز جهانی محیط زیست گفت: در ایران یک هفته محیط زیست خواهیم داشت که در این مدت برنامه های متنوعی اعم از کارهای فرهنگی، آموزشی، جلب مشارکت مردم با همکاری تشکل ها ، دانشگاهیان ، هنرمندان و ورزشکاران، پاکسازی و نمایشگاه در سراسر کشور خواهیم داشت.
ابتکار با اشاره به شعار امسال روز جهانی محیط زیست افزود: شعار امسال ‘ من با طبیعت هستم’ تعیین شده است که نشاندهنده اهمیت توجه به طبیعت و حفاظت از آن است.
وی اظهار کرد: یکی از مهمترین فعالیت هایی که در این هفته خواهیم داشت برگزاری جایزه ملی محیط زیست است، فراخوان آن چند ماه پیش داده شد و افرادی که شرایط دریافت این جایزه را داشتند شرکت کردند و هیات داوران مستقل از سازمان حفاطت محیط زیست آثار را بررسی و در یکی از روزهای هفته محیط زیست در مراسمی معرفی می شوند.