مناسبتهای تاریخی چهارم خرداد

عزل سیدضیاءالدین طباطبایی از ریاست وزرا (۱۳۰۰ ش)

تاریخ وقوع: ۴ خرداد

عزل “سیدضیاءالدین طباطبایی” از ریاست وزرا به فرمان احمدشاه قاجار (۱۳۰۰ ش)

تشکیل سازمان وحدت آفریقا (۱۳۴۲)

تاریخ وقوع: ۴ خرداد

۲۵ مه ۱۹۶۳
بیشتر دولتهاى قاره آفریقا در دهه ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ م . به استقلال رسیدند.
و تقریبا تا قبل از این تاریخ بین ملتهاى آفریقایى رابطه بین المللى وجود نداشت . با این حال دولتهاى مستقل آفریقایى حتى پیش از ۱۹۶۰ م . براى برقرارى همکارى بین خود، اقداماتى کرده بودند که ثمره آنها محدود به تشکیل چند سازمان منطقه اى بود که مهمترین آنها، سازمان وحدت آفریقا U.A.O مى باشد.
سازمان وحدت آفریقا در ۲۵ مه ۱۹۶۳ با کوشش فراوان هایله سلاسى امپراتور اتیوپى در آدیس آبابا تشکیل شد. و اولین هدفش را کمک به استقلال گروههاى پرشمارى از اقوام آفریقایى که هنوز مستعمره بودند – اعلام نمود در مرحله دوم سازمان قصد داشت تمام کشورهاى آفریقا را در چهارچوب یک سیاست متحد یا فدراسیون واحد قرار دهد و به همین دلیل نام سازمان وحدت آفریقا را براى تمام خود انتخاب کرد.
سازمان مزبور در آغاز ۲۶ عضو، و اندکى بعد به ۳۲ عضو رسید و با آزاد شدن تاریخى سرزمینهاى آفریقایى شمار اعضاى آن به ۴۹ و سپس به عضویت تمام کشورهاى مستقل آفریقا تعداد آن به ۵۰ عضو بالغ شد سازمان وحدت آفریقا بر پنج اصل استوار است :
1 – برابرى مطلق دولتهاى عضو در سازمان .
2 – دخالت نکردن در امور داخلى کشورهاى دیگر.
۳ – غیر قابل تغییر بودن که دولتهاى استعمارگر برقرار کرده و دولتهاى آفریقایى مستقل وارث آنها شده اند.
4 – حل اختلاف در چهار چوب کامل آفریقایى از راه گفتگو، میانجیگرى ، آشتى یا داورى .
5 – شناسایى ویژگیهاى منطقه اى براى دولتهاى مناطق مختلف قاره و اجازه تاءسیس تشکیلات منطقه اى براى همکارى و بهره جویى از این ویژگیها.

ارکان سازمان وحدت آفریقا
این سازمان داراى یک کنفرانس سران ، یک شوراى وزیران و یک دبیرخانه است .
کنفرانس سران از رؤ ساى دولتهاى عضو تشکیل ، که سیاست کلى را تعیین مى کند. این کنفرانس هر سال یک اجلاس دارد؛راءى گیرى در کنفرانس با اکثریت ۳/۲ اعضا مى باشد.
شوراى وزیران از وزراى کشورهاى عضو، معمولا وزیران امور خارجه به وجود مى آید، که سالى دو اجلاس دارد. وظیفه اساسى شوراى وزیران ، مشخص کردن موضوعهایى است که در کنفرانس سران باید تصمیم گیرى شود و نیز اجراى تصمیمات متخذه در کنفرانس سران از وظایف آنها مى باشد.
دبیرخانه : این سازمان داراى یک دبیر کل و تعدادى کارمند بین المللى است که وظایف ادارى سازمان را دارند. علاوه بر اینها سازمان وحدت آفریقا داراى یک کمیته آفریقاى آزاد است که عهده دار مطالعه راههاى کمک به اقوام آفریقایى غیر آزاد است . همچنین این سازمان داراى یک کمیسیون میانجیگرى ، آشتى و داورى براى رفع اختلافهاى اعضاء مى باشد.
در زمان جمال عبدالناصر، قاهره نه فقط کعبه جنبشهاى رهایى بخش ‍ عرب شد، بلکه پایتختى براى آفریقاى مبارز گردید. در قاهره کنگره هاى بزرگ بین المللى تشکیل مى شد، به طور مثال کنفرانس دوم سران سازمان وحدت آفریقا (U.A.O) در سال ۱۹۶۴ در آنجا تشکیل شد. جمهورى متحده عربى به ملت کنگو در مبارزه اش با امپریالیستها و همچنین به انقلاب ملت الجزایر کمک مادى و نظامى کرد. عبدالناصر معتقد بود که کمک به ملل دیگر براى جمهورى متحده عرب یک تکلیف انقلابى است . رابطه اى دوستانه ، عبدالناصر را به بسیارى از رهبران ترقیخواه ملل دیگر پیوند مى داد. ساسونگیسو رییس جمهور اسبق کنگو، یکى از رؤ ساى اولیه این سازمان بود و در سال ۱۹۸۷ کنت کائوندا رییس جمهور سابق زامبیا ریاست آن را به عهده گرفت . سازمان وحدت آفریقا بیستمین اجلاس خود را در نوامبر ۱۹۸۴ در آدیس آبابا تشکیل داد و جولیوس نایره ره رییس جمهور اسبق تانیزانیا در این وقت به عنوان رییس سازمان آن انتخاب شد؛ سازمان آزدایبخش صحرا در همین زمان به عضویت این سازمان پذیرفته شد اما، مراکش از عضویت آن خارج و زئیر (کنگو عضویت خود را در آن به تعلق درآورد.
به دلیل جنگ صحرا با مراکش کشورهاى مالاوى ، گینه ، کومور، و سودان مخالف این مساءله بودند که صحرا به عنوان یک کشور مستقل ، عضو سازمان وحدت آفریقا باشد.
تاءسیس وحدت آفریقا عملى بود صلح جویانه که سبب بالارفتن حیثیت آفریقا شد؛ بویژه در خارج از قاره آفریقا به آن احترام و قدرت چانه زدن سیاسى بیشترى بخشید. هر چند سازمان وحدت آفریقا بر اساس اصل عدم دخالت در امور داخلى کشورهاى عضو که منشور خود سازمان آن را جایز شمرده بود، در بحرانهاى دردناک و رقت انگیز کنگو بیافرا، سودان ، روآندا و بوروندى نتوانست مستقیم اعمال قدرت نماید، اما در منازعات سخت مرزى کشورهاى همسایه میانجیگرى هاى ثمربخش به عمل آورد، که مى توان موارد سودان و حبشه ، الجزایر و مراکش را ذکر کرد. به هر حال وجود سازمان وحدت آفریقا با همه مشکلات موجود نقطه اتکاى گران قیمتى براى افریقا در زمینه هاى بین المللى با پنجاه دولت عضو خود مى باشد و در ضمن بزرگترین گروه یکپارچه سازمان ملل را تشکیل مى دهد.
سازمان در هدف اول خود یعنى به کمک به استقلال کشورهاى غیر مستقل آفریقایى ، موفق بوده است ، گرچه باید این توفیق را تا حدود زیادى به شرایط مساعد زندگى بین المللى در قرن اخیر نسبت داد که در آن تمام عوامل را جهت از میان برداشتن استعمار به شکل دیرینه خود به کار افتاد. در مورد ایجاد فدراسیون وسیعى از دولتهاى آفریقایى نیز نقش مهم سازمان گرد آوردن تمام کشورهاى مستقل قاره در قالب انکارى است اما را رسیدن به وحدت میان دولتهاى عضو (اگر اصلا چنین اندیشه اى عملى باشد) هنوز بسیار دراز است بویژه که مسائل متعدد و دشوارى در نقاط مختلف قاره وجود دارند که دولتهاى منطقه را رو در روى یکدیگر قرار مى دهند به طورى که در چندین مورد، این اختلافها به صورت جنگ علنى ظاهر شده است . براى مثال میتوان به اختلافهاى به صورت جنگ علنى ظاهر شده است . براى مثال میتوان به اختلافهاى متعدد دولتهاى عرب آفریقاى شمالى ، کشورهاى منطقه دریاى سرخ ، یا کشمکش هاى آفریقاى جنوب غربى اندیشید که هر یک به تنهایى سد بزرگى در راه هدفها و فعالیتهاى سازمان وحدت آفریقا مى باشند.
تا چندى پیش رقابت شدید دو دولت بزرگ یعنى آمریکا و شوروى در آفریقا، به اختلافهاى موجود میان دولتهاى آفریقایى و مسائل تبعیض ‍ نژادى ، قحطى و خشکسالى و موضوعها و مسائلى نظیر آنها افزوده شد و سازمان وحدت آفریقا را با دشواریهاى عظیم روبرو ساخت .
در زمینه ایدئولوژى ، آفریقا در برابر سرمایه دارى غرب و کمونیسم شرق ، سوسیالیسم آفریقایى را عرضه کرده و در زمینه اقتصادى و سیاسى نى عدم وابستگى را اختیار نموده است تا ثابت کند که آفریقا حاضر نیست اصالت نظامها و ترکیبهاى اجتماعى خود را با دیگرانى که با سنن اجتماعى ، فرهنگى و نیازهاى اصلى آن بیکانهاند، تعویض کند