استاد احمد نجفی زنجانی مشهور به معصومی یا معصومی خوشنویس در سال ۱۲۸۷ ش در نجف اشرف به دنیا آمد. از آن‏جا که وی به آموختن فنون خط علاقه داشت، ضمن تحصیل، به فراگیری این هنر پرداخت و در ۲۵ سالگی در زمره خوشنویسان عصر درآمد و به کتیبه‏نویسی روی آورد. کتیبه‏های درب طلای بارگاه امام علی(ع)، کتابخانه حضرت امیر(ع)، درب نقره حرم سامرا، ضریح آرامگاه مسلم بن عقیل در کوفه، ضریح حضرت عبدالعظیم(ع) در شهر ری، ضریح حضرت رقیه(س) در شام، ضریح امام رضا(ع) و کتیبه‏های مسجد اعظم و مسجد آیینه و موزه قم و ده‏ها اثر ارزشمند در داخل و خارج از کشور به دست توانا و هنرمند این استاد گرانقدر نگاشته شده است. علاوه بر این، به دستور وزارت فرهنگ، عموم اصلاحات کتیبه‏های تاریخی در سراسر کشور و شجره‏نامه‏های انساب سادات و استنساخ کتب قیمتی و تکمیل قرآن‏های خطی و گرانبها توسط وی انجام گرفت. استاد معصومی از خوشنویسانی است که در نوشتن انواع خط از قبیل نسخ، ثلث، رقاع، کوفی، نستعلیق، شکسته، طغرا و… مهارت داشت. وی در انجمن خوشنویسان ایران به سمت استادی در امر تعلیم خط ثلث مشغول و تا پایان عمر در این خدمت بود. قرآن، مفاتیح الجنان، مناسک حج، رسم المشق و غیره از جمله کتابت‏های اوست. این خوشنویس برجسته به هنگام فوت ۷۴ سال داشت.

شهادت آیت‏ اللَّه “محمد مهدی ربانی املشی” عضو فقهای شورای نگهبان (۱۳۶۴ش)

آیت‏ اللَّه شیخ محمدمهدی ربانی املشی در سال ۱۳۱۳ شمسی (نیمه شعبان ۱۳۵۳ ق) در خانواده روحانی در قم متولد شد. وی در خدمت پدرش مراتب علمی خویش را آغاز و پس از طی مراحل مقدماتی و سطح علوم حوزوی، از محضر بزرگانی چون آیت‏ اللَّه بروجردی و امام خمینی(ره) استفاده نمود. آیت اللَّه ربانی از ۱۷ سالگی در مسیر امور سیاسی قرار گرفت و در قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ فعالانه در خدمت نهضت اسلامی بود. وی با انجام سفرهای مختلف، به سخنرانی‏های تندی علیه رژیم می‏پرداخت و در این راه متحمل شش سال زندان و شکنجه و شش سال تبعید گردید. آیت‏ اللَّه ربانی املشی یکی از اعضای فعال جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به شمار می‏رفت و پس از پیروزی انقلاب مسئولیت‏های مختلفی را عهده‏ دار بود که عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، دادستانی کل کشور، عضویت شورای عالی قضایی، عضویت در شورای نگهبان و نمایندگی مجلس خبرگان از آن جمله‏ اند. سرانجام این عالم ربانی و مجاهد نستوه، پس از سال‏ها فعالیت و مبارزه خالصانه در راه اسلام، در بامداد هفدهم تیرماه ۱۳۶۴ ش در اثر یک بیماری رنج آور که زمینه آن را دشمنان اسلام و انقلاب در او به وجود آورده بودند، در ۵۱ سالگی به شهادت رسید و در حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.

درگذشت “محمد علی ناصح” ادیب و شاعر معاصر (۱۳۶۵ ش)

محمدعلی ناصح، متخلص به ناصح در سال ۱۲۷۸ در تهران به دنیا آمد و علاوه بر فراگیری علوم جدید به آموختن علوم قدیمه نیز پرداخت. ناصح از سال ۱۲۹۷ که انجمن ادبی ایران به همت وحید دستگردی در تهران تأسیس شد از اعضای آن بود. او بعدها ریاست این انجمن را تا پایان عمر به عهده گرفت. شرح بوستان سعدی، شرح حال خاقانی شروانی و نیز دیوان اشعار، از او به جای مانده است. محمدعلی ناصح به هنگام فوت، ۸۷ سال داشت.

درگذشت فقیه جلیل و محقق فرزانه آیت‏ اللَّه “سیدمحمدحسین حسینی تهرانی” (۱۳۷۴ ش)

آیت‏ اللَّه سیدمحمدحسین حسینی تهرانی در سال ۱۳۰۵ ش (۱۳۴۵ ق) در تهران در بیت علم و فضل دیده به جهان گشود. وی در نوجوانی وارد حوزه علمیه قم شد و از محضر علمای بزرگی چون آیات عظام سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و علامه طباطبایی بهره برد. سید محمد حسین سپس در ۲۵ سالگی به نجف رفت و از استادانی نظیر حضرات آیات: سید ابوالقاسم خویی و سید محمود شاهرودی بهره‏ ها برد. وی پس از هفت سال و طی مدارج عالی علمی به تهران بازگشت و به اشاعه مکتب تشیع و ابلاغ رسالت دینی همت گماشت. آیت اللَّه حسینی تهرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مشهد عزیمت کرد و به تدریس و تربیت شاگردان و راهنمایی مؤمنین پرداخت. از این عالم بزرگوار بیش از ۴۰ عنوان کتاب در ۷۵ جلد برجای مانده است که از مطالعه آن‏ها، تبحّر فراوان مؤلف در علوم مختلف اسلامی همچون: کلام، فقه، اصول، تفسیر، حدیث، تاریخ، تراجم، حکمت، فلسفه، سیاست، ادبیات، طب، عرفان و اخلاق نمودار است. از جمله آثار این عالم بزرگوار عبارتند از: امام‏ شناسی در ۱۸ جلد، معادشناسی در ۱۰ جلد، مهر تابان، روح مجرد و نیز نور ملکوت قرآن در ۴ جلد. این عالم فرزانه سرانجام در ۱۷ تیر ۱۳۷۴ ش برابر با ۹ صفر ۱۴۱۶ ق در ۶۹ سالگی دار فانی را وداع گفت و پس از تشییعی با شکوه در صحن مطهر حضرت امام رضا(علیه السلام) مدفون گردید.

رحلت حکیم و فیلسوف گرانقدر، آیت‏ اللَّه “محمد اسماعیل صائنی زنجانی” (۱۳۷۷ش)

آیت‏ اللَّه حاج شیخ محمد اسماعیل صائنی زنجانی، در سال ۱۳۱۱ش (۱۳۵۱ق) در بیت علم و تقوا و فضیلت در زنجان زاده شد و پس از طی مقدمات و سطوح حوزوی، در هجده سالگی عازم حوزه علمیه قم گردید. ایشان در قم از محضر پر فیض حضرات آیات: سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و حضرت امام خمینی(ره) بهره برد و همزمان، از علامه سید محمد حسین طباطبایی، دوره کامل اسفار، اصول فلسفه و روش رئالیسم را فرا گرفت. آیت‏ اللَّه صائنی از آن پس، حلقه درس خود را تشکیل داد و به تدریس فلسفه و سطوح عالی حوزه همت گماشت. وی پس از ۱۴ سال اقامت در قم، در سال ۱۳۴۳ش، به اصرار اهالی متدین زنجان به زادگاه خود بازگشت و تا پایان عمر خویش، به مدت حدود ۳۵ سال به ترویج دین و تعظیم شعائر مذهبی مشغول گردید. آیت‏ اللَّه صائنی زنجانی در این زمان طولانی موفق شد فقه و اصول، فلسفه، کلام، تفسیر قرآن و نهج‏ البلاغه و مباحث اخلاقی را به شمار زیادی از فضلا و طلاب علوم دینی و نسل جوان آموزش دهد و منشا خدمات فراوانی گردد. از این حکیم گرانقدر آثاری بر جای مانده که تقریرات درس فقه و اصول آیت‏ اللَّه محقق داماد از آن جمله است. این عالم بزرگوار سرانجام پس از عمری خدمت به ساحت دین و ترویج مذهب، در هفدهم تیرماه ۱۳۷۷ش برابر با پانزدهم ربیع‏الاول ۱۴۱۹ق در شصت و شش سالگی دار فانی را وداع گفت و پس از تشییعی با شکوه، در زنجان به خاک سپرده شد.

رحلت فیلسوف شهیر معاصر آیت اللَّه دکتر “مهدی حائری یزدی” (۱۳۷۸ ش)

آیت اللَّه دکتر شیخ مهدی حائری یزدی درسال ۱۳۰۱ش (۱۳۴۱ق) در بیت علم و تقوا و فضیلت، از صُلب آیت اللَّه العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس عالی قدر حوزه علمیه قم، به دنیا آمد. وی پس از گذراندن مقدمات و سطوح عالیه در این شهر نزد برادر بزرگوارش، آیت اللَّه مرتضی حائری و آیت اللَّه سید محمدرضا گلپایگانی، در محضر پر فیض حضرت امام خمینی(ره)، به آموختن متون کلامی و فلسفی و نزد آیات عظام: سیدمحمد حجت کوه کمره ‏ای، سیدمحمدتقی خوانساری و سید حسین بروجردی به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مبانی علمی خویش را استوار ساخت. آیت اللَّه مهدی حائری، در سال ۱۳۲۹ ش، با تصویب آیت اللَّه بروجردی، برای نظارت بر متون درسی دینی و فرهنگ کشور به تهران رفت و همزمان به تحصیل فقه در محضر آیت اللَّه سید احمد خوانساری و فلسفه اسلامی نزد حکیم علامه، میرزا مهدی آشتیانی همت گماشت. او در سال ۱۳۳۹ ش، به نمایندگی آیت اللَّه بروجردی، رهسپار آمریکا شد و رسیدگی به امور شیعیان آنجا را برعهده گرفت. این عالم بزرگوار، در آمریکا به تالیف، تدریس و انجام وظایف دینی و نیز تحصیل فلسفه غرب اشتغال ورزید و دوره دکترای خود را در دانشگاه میشیگان و تورنتو با درجه ممتاز گذرانید. آیت‏ اللَّه مهدی حائری در سال‏های اقامت در آمریکا ضمن تدریس فقه، فلسفه و ادبیات فارسی در دانشگاه ‏های آمریکا، در ده‏ها سمینار و کنفرانس علمی و فلسفی شرکت جُست و با ایراد سخنرانی‏های متعدد، استواری و عظمت فلسفه و کلام اسلامی را در محافل غرب به همگان نمایاند. ایشان در سال ۱۳۵۸ به ایران بازگشت و به کارهای علمی خود ادامه داد. کاوش‏های عقل نظری، علوم قرآن، متافیزیک و حکمت و حکومت، برخی از آثار این استاد فرهیخته به شمار می‏روند. سرانجام آن فیلسوف بزرگ در ۱۷ تیرماه ۱۳۷۸ برابر با ۱۴ ربیع الاول ۱۴۲۰ ق در ۷۷ سالگی بدرود حیات گفت و در حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.