منابع حقوق در جامعه اسلامی

به گزارش پایگاه خبری “ججین “  ، آنچه جامعه اسلامی را از جامعه غیر اسلامی جدا می‌کند منابع حقوقی آن است؛ زیرا مبانی حقوق در اسلام از منابع الهی که مبتنی بر عقل و نقل معتبر است گرفته می‌شود و بر اساس آن مواد حقوقی وضع و اجرا می‌شود؛ در حالی که در جامعه غیر اسلامی منابع حقوق، انسان است و مبانی بر اساس خواسته‌های انسانی خواهد بود و به طور طبیعی مواد قانونی از آن مبانی استخراج می‌شود.
ممکن است گفته شود که مواد قانونی در همه جوامع انسانی بر اساس مبنای اصلی عدالت است. از آنجا که عدالت نیز به معنای قرار دادن هر چیزی در جای حق و مناسب خودش است(شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی الحدید، ج ۲۰، ص ۸۵)، به طور طبیعی، قوانین و مواد قانونی و حقوقی بر آن است تا هر چیزی را در جای حق و مناسب خودش قرار دهد؛ اما مشکل اینجاست که در جوامع غیر اسلامی اینجای حق و مناسب هر چیزی را خواسته‌های نفسانی جمعی یا فردی مشخص می‌کند و عدل هر چیزی آن چیزی است که انسانی به استبداد یا انسان‌هایی به اجماع، آن را حق و مناسب تشخیص می‌دهند. بی‌گمان از آنجا که انسان‌ها نسبت به حق و جای مناسب هر چیزی آگاهی و شناخت ندارند، نمی‌توانند موضع عدل و حق هر چیزی را مشخص کنند و این گونه است که مواد قانونی و حقوقی که می‌نویسند در بیشتر موارد ظالمانه است و چیزی را از جای حق خود بیرون می‌برد.
اما وقتی حق را خداوند می‌نویسد و از طریق عقل فطری یا نقل معتبر به دست می‌آید، دیگر بر اساس هوا و هوس‌های فردی و یا جمعی نخواهد بود. این تفاوتی است که میان جامعه قرآنی و جامعه جاهلی وجود دارد.
البته عقل فطری به عنوان حجت باطنی در کنار نقل و حجت ظاهری ، غیر از خواسته‌های نفسانی است که در جوامع جاهلی منبع قرار می‌گیرد؛ در حالی که جوامع جاهلی در اندیشه، ظن گرا و در انگیزه ،شهوت گرا هستند. خدا می‌فرماید: إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ ما تَهْوَی الْأَنْفُسُ؛ جز از ظن پیروی نمی‌کنند و آنچه هواهای نفس می‌خواهد.(نجم، آیه ۲۳)
اما در جامعه قرآنی عقل و نقل با هم سازگاری دارد و وفق هم است؛ خداوند می‌فرماید: فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَتَ الله الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ الله ذَلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ؛ پس روى خود را با گرایش تمام به حق به سوى این دین کن، با همان فطرتی که خدا مردم را بر آن سرشته است. آفرینش خداى جایگزین‌پذیر نیست. این است همان دین پایدار ، ولى بیشتر مردم نمى‌دانند.(روم، آیه ۳۰)
پس عقل و نقل دو کاشف از حکم الله و شریعت اوست و هر دو به عنوان منبع شناختی در خدمت مردم است تا مردم ، حق هر چیزی را بدانند و هر چیزی را در جای خود قرار دهند.