معماری پر رمز و راز اهرام مصر

 با مطالعات گسترده ای که بعدها روی بناهای شگفت انگیز اهرام مصر صورت گرفت، یونانیان این اهرام مصر‌ را در فهرست عجایب هفتگانۀ جهان قرار داده اند. اهرام مصر مقابر عظیم و غول آسای پادشاهان (فراعنه) است که از تخته سنگ های عظیم ساخته شده است.

آشنایی با یکی از عجایب هفتگانه ‌جهان بیشتر فراعنۀ سلسله های سوم و چهارم مصر در کنار لشکرکشی های پرکشتار و رعب انگیزشان، به عمران و آبادانی مصر نیز پرداخته اند. هنر معماری پررمز و راز مصریان مربوط و متعلق به همین دوره است. در زمرۀ کارهای مهم ساختمانی  فراعنۀ این دو سلسله، ساخت‌ اهرام مصر است.

با مطالعات گسترده ای که بعدها روی بناهای شگفت انگیز اهرام مصر صورت گرفت، یونانیان این اهرام مصر‌ را در فهرست عجایب هفتگانۀ جهان قرار داده اند. اهرام مصر مقابر عظیم و غول آسای پادشاهان (فراعنه) است که از تخته سنگ های عظیم ساخته شده است.

بزرگترین هرم از این مجموعه اهرام سه گانه در نزدیکی روستای غزه در ناحیۀ ممفیس ساخته شد. این هرم متعلق و به نام هرم خئوپس معروف شده است. هرم  خئوپس دارای ۲۳۰ متر عرض و ۵/۱۴۶ متر ارتفاع است و از دو میلیون قطعه عظیم ساخته شده که وزن هر قطعه سنگ ۲۵۰۰ کیلوگرم (۵/۲تن) است.

در اندرون این هرم، راهروها  و اطاق های بی شمار و تأسیسات جالب دیگری نیز وجود دارد.این مجموعه مکانی جهت دعا و نیایش به خدایان بوده است. هرمی که جسد مومیایی شدۀ فرعون در آن قرار داده شده بود، ویژۀ این امر یعنی نیایش به خدایان بود.

قبطیان عقیده داشته اند که این نیایش به معنای رستاخیز فرعون و رسیدن وی به مرتبه اعلا یعنی به مقر لاهوتی خدایان بوده است.

در جوار همین هرم معابد متعددی ساخته شده بود که کاهنان مصری در آنجا به اجرای مراسم جادویی و ایراد اوراد و افسون اقدام می‌کردند. در اطراف هرم با رعایت فواصل پیرامونی مقابر بزرگان و صاحب منصبان مصری ساخته شده است. عرب ها امروز به این ناحیه «مصطبه» می گویند.

در دورۀ زمامداری فراعنه سلسله های اول و دوم، مساحت و به اصطلاح وسعت مقابر بزرگان به اندازۀ وسعت مقابر فراعنۀ این سلسله ها بود و حتی مقبرۀ هماکی از قبر فرعون نیز بزرگ‌تر بود، ولی مصطبه های امپراتوری عهد باستان مصر که با بناهای سنگی برپا داشته شده بود، در برابر اهرام عظیم بسیار ناچیز جلوه گر بود. این تفاوت و تمایز قابل توجه نشان می دهد که قدرت روزافزون فراعنه تا چه ‌اندازه بوده است.

اسناد و مدارک به دست آمده حاوی این مطالب است که نزدیک به ۲۰ تا ۳۰ هزار کارگر طی ۲۳ سال هرم بزرگ گیزا را به وجود آوردند.

اهرام را معمولا در جنب باختری رود نیل می ساختند تا ارواح فراعنه با غروب و طلوع خورشید همراستا باشد. باستان شناسان دو علت عمده را دلیل این انتخاب می دانند. شرقی بودن آن نسبت به افق غربی و غروب خورشید و غرابت آن با ممفیس ( Memphis ) شهر مرکزی مصر باستان.دیوارهای اهرام مصر را با سنگ آهنگ درست می کردند تا جلوه ای سفید رنگ به اهرام داده و باعث مشخص بودن آنها تا فواصل چندین مایلی باشد.

سنگ فوقانی اهرام را از جنس گرانیت و دیگر سنگ های سخت ساخته و لایه‌ای از طلا یا نقره‌ روی آن می کشیدند تا بازتاب‌دهنده نور آفتاب باشد. نحوه استخراج سنگ ها، چگونگی برش و بیرون کشاندن آنها هنوز مجهول مانده است.

بعضی از یافته ها به وجود قلم های مسی اشاره دارد که برای استخراج سنگ آهک استفاده می شده است. اما سنگ هایی همچون گرانیت، نیازمند ابزاری مستحکم تر برای استخراج بودند. دولریت ( Dolerite ) نوعی دیگر از سنگ سیاه آتشفشانی است که برای این کار مورد استفاده قرار می گرفت. طی فرایند استخراج، دولرتی‌ها را بر روی لبه سنگ های گرامیتی می ساییدند و آنها را بیرون می آوردند.

نزدیک به ۷۰ کارگر سنگ ها را می کشیدند، در زیر آنها، شکاف‌هایی به وجود می آوردند و پیچ های چوبی در آن فرو کرده و با آب پر می کردند. پیچ ها منبسط شده و سنگ را به دو نیم می کرد. سپس آنها را برای محل بر روی قایق های مخصوص قرار می دادند.

‌هیچ بنایی تاکنون نتوانسته‌ عظمتی همانند این اهرام را به جهانیان نشان دهد. در زمان های ‌بسیار قدیم در امریکای مرکزی نیز تمدن هایی بوده و معابد‌ی را ساخته اند، ولی هرگز این ابهت را نداشته اند. معابد و بناهای سنگین و بزرگ امریکای مرکز نه چنین کاربردی داشته اند که فراعنۀ مصر در نظر گرفته اند و نه این گونه موجب شگفتی جهانیان در ‌تاریخ شده اند و نه از نظر شکل این گونه شکیل و پرجاذبه بوده اند.

قالب هندسی اهرام مصر بی مانند، شگفت انگیز و واقعاً قابل مطالعه  و بررسی است. نتایجی که در مطالعات پیرامون اهرام مصر به دست آمده است، هنوز نمی تواند اسرار آن را برای مردم جهان آشکار سازد. به سخن دیگر،‌ صاحب‌نظران از همان آغاز دریافته بودند که اهرام مصر یکی از عجایب تاریخ هنر معماری بوده، هست و خواهد ماند.

آن گونه که زمین شناسان و اقلیم شناسان اظهارنظر کرده اند، اهرام مصر از همان آغاز با طراحی و محاسبات دقیق علمی که در آن دانش ریاضی مانند هندسه و دیگر علوم خویشاوند و دقیق نقش داشته اند، طراحی و ساخته شده است. اهرام مصر در برابر زلزله های بسیار قوی و شدید که تاکنون صدها بار در مصر روی داده است، کاملاً مقاوم مانده، در حالی که زلزله هایی با شدت و قدرت متوسط بسیار از بناهای مصر را تخریب کرده اند. این امر می رساند که مصریان تا چه اندازه در عرصۀ دانش های گوناگون پیشرفته بوده و در قلمرو معماری از جمله در ساختن و پرداختن چنین عظمتی آن را به کار برده اند.

نکتۀ دیگری که در مورد اهرام مصر مورخان را به اعجاب واداشته‌، به کار بردن مصالح ساختمانی مقاوم و به سخن دیگر فناناپذیر است، که به نظر کارشناسان همۀ آنها مصری نبوده و بخش عظیمی از این مصالح را فراعنۀ مصر از سرزمین های دیگر به آنجا آورده اند. در یک جمله می توان این واقعیت را ‌بار دیگر تکرار کرد که یونانیان بحق در روزگاران باستان اهرام مصر را در شمار شگفتی های هفتگانۀ جهان به حساب آورده اند.

تری ویرتس،” فضانورد ناسا در مسیر بازگشت به زمین این عکس واضح و شفاف را از اهرام مصر گرفت. در سال‌های گذشته نیز فضانوردان بسیاری تلاش کردند تصویری فضایی از اهرام مصر به زمین مخابره کنند؛ اما تمام این تلاش‌ها ناکام مانده بود.