معتادان با کلاس

به گزارش پایگاه خبری “ججین” ، روی نیمکت حیاط دانشگاه منتظر همکلاسی اش که قرار است جزوه را تحویل بگیرد، کتاب در دستش را ورق می زند، بی حوصلگی از سر و رویش می بارد، مشخص است به دنبال عبور ثانیه و ساعت و روزگذرانی است.
به دنبال تحقیقی در مورد مشکلات سیستم نظام آموزش عالی وارد گفتگو با او می شوم و خیلی مشتاقانه از کهنه و قدیمی بودن دروس دانشگاهی و غیرکاربردی بودن آن می گوید که دوستش می رسد و با دیدن عجله او بسرعت جزوه را از کیف درآورده و تحویلش می دهد و رفیقش عازم کلاس می شود.
همراه جزوه هایش ؛ بسته ای قرص هم مجال فرار از کیف را پیدا می کند و نقش زمین می شود، خیلی عادی برش می دارد و با نگاهی تلخ تر از طعم همان قرص در برابر سوال من که می پرسم بیماری خاصی داری ، می گوید: نه این یک مسکن، یک آرامبخش معمولی، ترامادول، بیشتر بچه ها میخورن، چطور نمی شناسی.
افشین که از سال گذشته بعد از قبولی در رشته گیاه شناسی پزشکی از یکی از شهرستان های مرکز کشور وارد تهران و مقیم خانه دانشجویی شده، می گوید : ۶ ماهی هست ترامادول می خورم، دوستام و هم خونه ای هام دیدن بی حوصله ام و اعصاب ندارم، بهم پیشنهاد دادن.
ازش می پرسم اثری هم ازش دیدی؟ خیلی آگاهانه میگه آره البته بیشتر اثرش به خاطر تلقین به موثر بودنشه و اینو خودم میدونم.
میگم پس چرا بازم بی حوصله ای ؟ میگه این فقط یه داروئه قرار نیست معجزه کنه!
به بحث و تحقیق اولی خودم برمی گردم و بعد از گفته هاش باهاش خداحافظی می کنم در حالی که هنوز فکر و ذهنم روی همون نیمکت در پیچ و خم آینده مبهم افشین و امثال او که به نوعی استعدادهای برتر حساب می شوند، جامی ماند.

**مصرف ۳ نفر از گروه ۴ نفره خوابگاه دانشجویی
یک دانشجوی رشته حقوق ساکن در یکی از خوابگاه های دانشجویی تهران گفت: بیشترین اعتیاد دانشجویان اعتیاد به مصرف قرص های مرفینی است که اکنون به راحتی با اندک پولی اضافه از داروخانه ها تهیه می کنند و هیچ نظارتی بر این موضوع نیست.
ر . ا که خود نیز سابقه مصرف مواد مخدر از نوع ترامادول را دارد، گفت: از ۴ نفر هم اتاقی اش سه نفر مصرف کننده انواع مواد مخدر از جمله ترامادول و روان گردان ها و نوشیدنی های غیرمجاز و الکلی هستند.
وی افزود: مصرف این مواد مخدر البته منجر به اعتیاد دانشجویان نیست و بیشتر آنها تنها به صورت مقطعی و موقت به مصرف گرایش دارند.
این دانشجو ادامه داد: در نگاه به اعتیاد تحصیلکرده ها و بررسی آن نگاه تک بعدی به مواد مخدر نمی تواند ما را در حل این معضل یاری کند زیرا مصرف مواد مخدر در میان دانشجویان از سیگار و قلیان گرفته تا قرص های مرفینی بسیار طیف وسیعی دارد.
وی گفت: استفاده از مواد مخدر در میان دانشجویان ریشه در نبود مراقبت و حراست ندارد بلکه از زندگی شخصی و گروهی و تفکر دانشجو نشات می گیرد، دانشجویانی که صرفا در حال درس خواندن هستند و بدون امید به آینده ، پیش می روند و برای تسلای این ناامیدی به دنبال شادی ها و تفریحات کاذب هستند.
این دانشجو ادامه داد: من به عنوان یک دانشجویی که چندین سال را در خوابگاه گذرانده ام ، می گویم شاید از هر ۱۰۰ دانشجوی مصرف کننده یک نفر مصرف مواد را ادامه و گرفتار این مواد می شود، اما این موضوع چیزی از بحران آن کم نمی کند.
وی آرامش عصبی را دلیل مصرف خود و هم اتاقی هایش عنوان کرد و گفت: برخی به دلیل از دست دادن انگیزه های درس خواندن به دلایلی چون بیکاری فارغ التحصیلان و بعضی ها هم به دلیل کنجکاوی به مصرف گرایش دارند که البته تعدادشان کم است.
این دانشجو افزود: دانشجویان امروز متاسفانه آگاهانه به سوی مصرف می روند که این مساله را حادتر می کند و در این میان سیستم تحصیلی خشک و بی روح ، اساتید غریبه با دانشجو ، مشکلات اقتصادی و درآمدی و رابطه سرد دانشجو با فرایند تحصیل استفاده از مواد مخدر را تشدید می کند.

**اعتیاد تحصیلکرده ها؛ خارج از توان هضم 
اعتیاد از دیرباز به عنوان یکی از معضلات و آسیب های اجتماعی خانمان برانداز عنوان شده اما ابعاد تازه مطرح شده این معضل همچون زنانگی شدن یا ورود به دنیای تحصیلکرده ها خود آسیبی چالش برانگیزتر در جامعه است.
اعتیاد به عنوان بزرگ ترین و مادر سایر آسیب های اجتماعی کشور مطرح است و به همین منظور کارشناسان و آسیب شناسان اجتماعی معتقدند دولت باید در بحث آسیب های اجتماعی به حوزه اعتیاد نگاه تخصصی تر و ویژه تری داشته باشد.
آلوده شدن به ویروس ناخوشایند اعتیاد در بین قشر بیسواد و یا عوام به دلیل عدم آگاهی از تبعات این معضل امری قابل فهم و عادی برای اجتماع است اما گرایش قشر تحصیلکرده جامعه به عنوان افراد آگاه و متولیان امور در آینده با توجه به انتظارات و نگاه متفاوت امری غیرعادی و غیرقابل فهم و تاحدودی هضم نشدنی است.

** تجربه مصرف سیگار از دوران دبیرستان در ۷۵ درصد دانشجویان مصرف کننده 
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور در این خصوص در گفت وگو با ایرنا توضیح داد: مصرف مستمر مواد مخدر به معنای اعتیاد نیست، معتاد کسی است که در صوت نرسیدن مواد دچار اختلال عملکرد و جسمی و روانی بشود و شاخص های چندگانه ای در این زمینه وجود دارد که مصرف مستمر یکی از شاخص های آن است.
پرویز افشار گفت: براین اساس در مجموع دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفر مصرف کنندگان مستمر مواد در کشور وجود دارند.

**تخمین وجود یک میلیون و ۷۰۰ هزار معتاد در کشور بر اساس طرح RSA 
معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر به اجرای طرح RSA در مورد میزان اعتیاد مصرف کنندگان توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر اشاره و خاطر نشان کرد: با اعلام نتایج این طرح تخمین زده می شود که از دو میلیون و ۸۰۸ هزار مصرف کننده مواد مخدر یک و نیم و تا یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر معتاد باشند که این یک حدس کارشناسی است.

**۲۰ درصد از مصرف کنندگان با تحصیلات بالاتر از دیپلم 
افشار گفت: از این دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفر مصرف کننده ، ۲۰ درصد دارای تحصیلات بالاتر از دیپلم تا دکترا هستند که رقمی حدود ۵۵۰ هزار نفر می شود اما اینها را به هیچ عنوان نمی توان به صرف مصرف، معتاد خواند اینها مصرف دارند و در بین آنها معتادان نیز هستند.

** سوء مصرف مواد در گروه های دانشجویی/۳ درصد دانشجویان تجربه مصرف 
افشار گفت: براساس طرح های انجام شده و تحقیقات وزارت علوم میزان مصرف مواد یا تجربه مصرف در گروه های دانشجویی (گروه هایی که در سطح تحصیلی بالا قرار می گیرند)، نشان داده حدود ۳ درصد دانشجویان تجربه مصرف مواد دارند.
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور افزود: در سال ۹۳ و ۹۴ کمی این رقم تغییر یافت و مصرف ماده مخدر ‘گل’ افزایش پیدا کرد که با راه اندازی کانون های همیاران سلامت روان دانشجویی که تشکل های مردم نهاد از جنس خود آنان است، در ۱۲۵ دانشگاه کشور از نیمه دوم سال ۹۵ شاهد کاهش مصرف مواد بویژه گل در دانشجویان هستیم که این مدیون آموزش های کانون ها و دانشجویان است.
افشار افزود: بیشترین میزان مصرف به نظر می رسد که در گروه دانشجویی استفاده می شود ماده مخدر گل است و قرص های مانند ترامادول و ریتالین هم مورد استفاده قرار می گیرد.

**تنها، دانستن برای مقابله کفایت نمی کند 
افشار گفت: مهارت های پیشگیرانه فقط شامل دانستن نیست و برنامه های آموزشی در قالب پوستر یا بنر، مانع جدی برای عدم گرایش به اعتیاد تنها، جواب نمی دهد و مهارت های ویژه ای برای جوانان و نوجوانان باید در سنین پایین ایجاد کنیم.
معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر افزود: در حال حاضر مداخلات به سمت و سوی مداخلات زودرس پیش دبستانی و دو سال اول ابتدایی جهت گیری شده است چون ۸۰ درصد شاکله شخصیتی انسان در هفت سال اول زندگی شکل می گیرد.
وی ادامه داد: اگر در این هفت سال کسانی را که دچار اختلالات روانی، رفتارهای معارض، اختلالات اضطرابی هستند و یا در خانواده های دارای تعارض بزرگ می شوند، تشخیص داده شده و مداخله در مورد آنها انجام شود، موفق خواهیم بود.
افشار گفت: میزان بروز آسیب های اجتماعی، اعتیاد، بزه، جرم، رفتارهای معارض قانون و زندانی شدن در این افراد ۱۰ تا ۲۰ درصد بالاتر از جامعه عادی است.
وی افزود: این البته به معنای رهاکردن مداخلات، در سنین بالا نیست، برخی از دانشجویان مصرف کننده با توجه به آگاهی آنان، برای سرپوش گذاشتن به مشکلات روانی و تعارضات درونی به سمت مواد گرایش دارند.
به گفته وی برخی ها هم با وجود دانستن مضرات مواد مخدر و مواد محرک ممکن است بعضی از مواد را به عنوان اعتیادآور نشناسند مثلا برخی از دانشجویان در معرض مصرف قرص ریتالین با عنوان قرص شب امتحان غافل از اعتیادآور بودن این مواد قرار می گیرند، در حالی که مصرف این مواد به تدریج افت تحصیلی برایشان به همراه دارد.
افشار به اطلاع رسانی ناقص اشاره کرد و گفت: اطلاع رسانی در بسیاری موارد تنها در حد دانش است و تبدیل به تغییر نگرش و رفتار نشده است و برای تبدیل شدن یک آموزش به تغییر نگرش و رفتار، شرط نخست، استمرار همراه با ایجاد مهارت در افراد است.

**مجهز شدن تمام دانشگاه های کشور به مراکز مشاوره 
افشار گفت: افرادی که اختلالات روانی اینچنینی دارند باید در مراکز مشاوره تحت پوشش قرار گیرند که در حال حاضر تمام دانشگاه های کشور دارای مراکز مشاوره هستند و با همراهی ستاد مبارزه با مواد مخدر و دوره های طراحی شده آموزشی و تربیت کادر متخصص به دنبال تحقق این هدف هستیم.
وی ادامه داد: براین اساس دانشجویان، کارشناسان، روانشناسان بالینی، متخصصان و آسیب شناسان علوم رفتاری و اجتماعی و کارشناسان علوم انسانی به صورت خوشه ای و آبشاری آموزش دیده و هرکدام گروه دیگری را آموزش می دهند که امید است با این راهکارها بتوانیم این فرایند را کنترل کنیم.
افشار افزود: با این اقدامات و فعالیت کانون های دانشجویی روند مصرف از نیمه دوم سال ۹۵ در جامعه دانشجویی کنترل شده و به سمت و سوی کاهش رفته است.
افشار با اشاره به مطالعات متعدد در مورد علل گرایش به اعتیاد در جمعیت کلی گفت: تفریح، لذت جویی، تجربه های جدید، مشکلات و اختلالات جنسی علت های اولیه گرایش به مصرف مواد بوده است.
معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفت: برنامه های جامعی برای پرکردن اوقات فراغت ، ایجاد نشاط اجتماعی و لذت برای جوانان به گونه ای که فرصتی باطل برای تخلیه هیجانات برای آنان باقی نماند و ایجاد یک زندگی شاد و تفریح به اندازه کافی و بالا بردن سرمایه، اعتماد و مشارکت اجتماعی، راهکارهای پیشگیری است.

**دور شدن از کنترل خانواده علت گرایش دانشجویان به اعتیاد 
دکتر مجید ابهری آسیب شناس و متخصص علوم رفتاری هم در گفت وگو با ایرنا در خصوص اعتیاد در بین تحصیلکردگان گفت: در مورد معتادان در جامعه آمار درستی وجود ندارد، ۳۰ سال است پیشنهاد داده ام بانک اطلاعات آسیب های اجتماعی تهیه شود.
وی ادامه داد: اعتیاد به عنوان یک ویروس اجتماعی امروز گریبانگیر اجتماع شده و در میان معتادان افراد تحصیلکرده هم وجود دارند که بعضا نوع اعتیاد آنها متفاوت است.
این آسیب شناس اجتماعی به مصرف انواع مواد مخدر مانند کوکائین یا مواد مخدر گیاهی گرس، حشیش و تریاک در بین تحصیلکردگان اشاره کرد و افزود: به جهت تغذیه درست و ظاهر مرتب این قشر جزو معتادان بی خانمان و ژولیده نیستند.
دکتر ابهری گفت: علت اعتیاد قشر تحصیلکرده در بسیاری موارد به دوران جوانی برمی گردد که متاسفانه تا امروز ادامه یافته ، اعتیاد این افراد دارای دلایل، شکل و ظاهر متفاوت است و باید فکری به حال آنان کرد چرا که اینگونه افراد الگوهای رفتاری منفی برای دیگران هستند.
وی افزود: این افراد ممکن است موجب گرایش بعضی از جوانان به اعتیاد شوند.
این متخصص علوم رفتاری خاطر نشان کرد: برخی ها دلیل گرایش دانشجویان به سمت مصرف مواد مخدر و اعتیاد را دوری از کانون خانواده و فشارهای روانی این امر می دانند اما این توجیه غلطی است و دلیل گرایش این قشر ، دورشدن از کنترل خانواده، ضعف مهارت دوست یابی و فقدان مهارت در روابط اجتماعی است.
وی ادامه داد: گرایش بیشتر بین دانشجویان خانه های دانشجویی به دلیل همین دوری از کنترل خانواده، فقدان مهارت ‘نه’ گفتن و عدم مقاومت در برابر در خواست های غیرمنطقی است.
دکتر ابهری گفت: برخی از جوانان نیز مصرف مواد مخدر را دلیلی بر روشنفکری و امروزی بودن قلمداد می کنند.

**باور غلط اثرگذاری ریتالین بر شب بیداری 
این آسیب شناس اجتماعی گفت: متاسفانه اخیرا در بین برخی دانشجویان و دانش آموزان یک نظریه غلط مبنی بر تاثیر قرص ریتالین و کپسول های مسکن قوی برای بیدارماندن در شب امتحان رایج شده که زمینه گرایش به اعتیاد به مواد مخدر را در آنها تولید می کند.
دکتر ابهری با رد این نظریه افزود: باید مصرف چای، قهوه و درس خواندن در طول ترم جایگزین چنین روش های غلطی شود چون قرص ریتالین بسیار زیان آور است و موجب بیماری های مغزی و عصبی می شود.
وی همچنین به شایعه تاثیر مصرف کپسول ترامادول برای بیدارماندن و ایجاد نشاط در بین دانشجویان اشاره و تاکید کرد: مصرف این کپسول خطرات بسیاری برای فرد در بردارد که رسانه ها باید در این زمینه اطلاع رسانی کنند.

** آگاه سازی عواقب مصرف اصلی ترین راهکار پیشگیری 
این متخصص علوم رفتاری آگاه سازی و اطلاع رسانی در مورد عواقب مصرف مواد مخدر و اعتیاد و خطرات موجود را اصلی ترین و عمده ترین راهکار پیشگیری برشمرد.
وی افزود: در بین عوام ممکن است مصرف مواد مخدر برای کنترل و درمان بیمارهایی چون چربی خون، فشار خون، قند و دیابت توصیه شود که این یک باور غلط و عوامانه است.
دکتر ابهری افزود: اما در افراد تحصیلکرده به خاطر نوع مواد مثل کوکایین یا مواد دیگر، اینگونه بهانه ها نیز وجود ندارد.
این متخصص علوم رفتاری گفت: بالابردن سطح نشاط اجتماعی و ایجاد امکانات رفاهی و تفریحی ارزان یا رایگان برای جوانان نیز می تواند اهرم های مناسبی در پیشگیری باشد.