مطبوعات تا قبل از سلطنت رضاخان در ایران آزاد بودند

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، آیین رونمایی از آرشیو الکترونیکی نشریه وقایع اتفاقیه صبح امروز در سالن آمفی‌تئاتر بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی با حضور جمعی از محققان، فرید قاسمی و موسی حقانی برگزار شد.

این نشریه همان روزنامه‌ای است که در دوره قاجار و در زمان صدارت میرزا تقی خان امیر کبیر منتشر می‌شده و هم اکنون به صورت لوح فشرده نرم افزاری (سی دی) منتشر شده است.

در این نرم افزار الکترونیک آرشیو روزنامه وقایع اتفاقیه از سال ۱۲۶۷ تا ۱۲۷۷ هجری قمری گردآوری شده است.

این نرم افزار قابلیت جستجو، دسترسی آسان و ساده به متون، تطبیق متن با اصل سند، یادداشت برداری، یادداشت نویسی و چاپ را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

این نرم افزار با تلاش مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران و شرکت آتی سازان پارت باختر تولید شده است.

در این مراسم فرید قاسمی نویسنده و پژوهشگر اظهار داشت: در مورد اهمیت مطبوعات و روزنامه‌ها و مجلات از منظر گوناگون می‌شود صحبت کرد.

وی با طرح این پرسش که چرا تاریخ اندیشه نداریم. گفت: به نظرم این دوستانی که مدام می‌گویند حافظه تاریخی نداریم باید به اهمیت تاریخ پی ببرند. یکی از منابع تاریخی در دوران مدرن روزنامه‌ها و مجلات قدیم است.

قاسمی گفت: گنج کارشناسی که در روزنامه‌ها وجود دارد را نباید از دست داد و برای کسانی که به اهمیت تاریخ معاصر واقف نیستند ما وظیفه آگاه کردن آنها را برعهده دارد باید با ادبیات محاسبه‌گر آنان با آنها صحبت کنیم. بگوییم اهمیت تاریخ معاصر به منظور جلوگیری از هدر رفت سرمایه است با آگاه شدن مسائل تاریخی صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌های کشور به وجود می‌آید.

وی ادامه داد: اگر گاهی اوقات می‌بینیم جوانان ما دارند از صفر شروع می‌کنند و در حال اختراع چرخ هستند به این علت است که از تاریخ درس نمی‌گیرند. چنین کارهایی مانند ایجاد مجموعه آرشیو روزنامه‌ها باید ۱۰۰ سال پیش انجام می‌شود.

قاسمی با بیان اینکه فهرست‌نویسی‌هایی که در گذشته در ایران بوده است الان نمی‌توان از آن استفاده کرد، بیان داشت: به طور مثال من   در کتابی که ۲۵ سال پیش منتشر کردم فهرست نویسی‌ های انجام دادم که با فهرست نویسی امروز بسیار متفاوت است.

این کارشناس افزود: بسیاری از اولین‌ها که در کشور ما عنوان می‌شود خیالی است چون گمان می‌کنند در گذشته انجام نشده است که اگر در آرشیو روزنامه‌ها و مجلات به درستی مشاهده شود می‌بینند بسیاری از آنها در گذشته اتفاق افتاده است.

وی با اشاره به آرشیو الکترونیکی نشریه وقایع اتفاقیه گفت: کاری که امروز مؤسسه انجام داده کاری بزرگ است و امیدوارم ادامه داشته باشد و جوان‌ها و پژوهشگرها بیایند این کار را برعهده بگیرند و بتوانیم مجموعه‌های قوی داشته باشیم. هر کس با یک منظومه فکری به سراغ تاریخ معاصر می‌رود اما باید توجه داشت که ما تاریخ را باید به خدمت امروز بیاوریم.

موسی حقانی رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران از دیگر سخنرانان این برنامه بود که طی سخنانی گفت:‌ ذخیره گرانبهایی از مطبوعات دوره قاجار و پهلوی در اختیار داریم که به زودی شاهد رونمایی از آنها خواهیم بود.

وی گفت: مطبوعات یک گنجینه است صرف نظر از اینکه رویکرد آنها را قبول داشته یا نداشته باشیم باید از این تجربیات استفاده کرد. من در مورد جمهوری رضاخانی تحقیق می‌کردم و اگر روزنامه‌هایی مانند «شفق سرخ» و…. نبود دچار نقصان تاریخی بودیم.

حقانی با اشاره به حل مشکل ترافیک قبل از انقلاب گفت: اگر به روزنامه‌های آن زمان مراجعه کنیم می‌بینیم برخی راه‌حل‌های که برای حل مشکل ترافیک ارائه می‌شد مانند راه‌حل‌هایی است که امروز برای پیشنهاد می‌شود. به طور مثال یکی از پیشنهادها این بود که هزینه زندگی در تهران را آنقدر بالا برود که مردم مهاجرت کنند. الان هم برخی چنین نظریاتی دارند.

وی با بیان اینکه دوره شکوفایی و رشد مطبوعات در ایران دوره مشروطه است این آزادی مطبوعات تا قبل از سلطنت رضاخان ادامه داشت، گفت: در ادوار آینده مطبوعات متنوع و گسترده تر شده نشریات مذهبی، ورزشی، بانوان و کودکان نیز به انواع مطبوعات اضافه شد. بررسی مطبوعات به حوزه تاریخ معاصر غنای بیشتری بخشید چون منابع بیشتری در اختیار تاریخ نگار قرار گرفت.