مشق زندگی در تلاطم مشکلات

زندگی مشترک برای زوجین در صورتی که آرامشی بیش از گذشته به همراه داشته باشد ، هرگز نباید دستخوش اختلافات جزئی و حتی کلی در پاره ای از دوران شود ، اما زمانی که این زندگی صحنه تنش و اختلاف دائمی و یا زد و خورد بین زن و شوهر شده و برای خانواده و فرزندان جهنمی بسازد و زن و مرد به این نتیجه برسند که نمی توانند باهم زندگی کنند، منفورترین حلال اسلام راهکار محسوب می شود.
امروزه به دلایل مختلف از جمله ؛ گذار از زندگی سنتی به صنعتی و به تبع آن ازدواج های فارغ از قواعد و سبک و سیاق مدرن ، انواع تجملات و چشم هم چشمی ها، کاهش آستانه صبر جوانان، مشکلات اقتصادی ، برداشت موانع فرایند طلاق با رواج طلاق توافقی و مسایل دیگر ، پایه های زندگی مشترک با اندک تزلزلی دستخوش این آسیب اجتماعی می شود.
وضعیت طلاق به عنوان یک آسیب اجتماعی و در حال تبدیل شدن به امری اجتناب ناپذیر برای جامعه ، در استان مازندران نیز به تبع کشور نگران کننده است ، تاجائی که نسبت ازدواج به طلاق در این استان ۳.۱ دهم و در برخی مناطق از جمله کلاردشت این نسبت بیشتر است.
بر اساس آمارهای رسمی ، در استان مازندران در مقابل هر سه واقعه ازدواج یک مورد طلاق به ثبت می رسد .
به گزارش اداره ثبت احوال استان مازندران در سال گذشته ۲۵ هزار و ۶۲۳ مورد ازدواج و هشت هزار و ۱۸۲ واقعه طلاق در دفاتر ازدواج و طلاق این استان به ثبت رسید که بیشترین فراوانی با ۹.۲ درصد مربوط به زوجینی با طول زندگی مشترک کمتر از یک سال بوده است و پس از آن به ترتیب زوجین با طول زندگی مشترک ۱ تا ۲ سال و ۲ تا ۳ سال .
بیشترین میانگین سنی مطلقین مربوط به گروه سنی ۲۵ تا ۳۵ سال و بیشترین طلاق ثبت شده با ۱۰.۸ درصد مربوط به زوجین همسن در این گروه سنی بوده و پس از آن به ترتیب زوجین با اختلاف سنی ۴ سال با ۹ درصد قرار دارند.
با این وصف ، تلاش های همه جانبه و هماهنگ صورت گرفته در دولت یازدهم سبب شده است تا برای نخستین بار رشد نرخ طلاق در مازندران متوقف و مشق زندگی در لوای صبر و تحمل و پذیرش مشاوره کارشناسان در تلاطم مشکلات زندگی مدرن آغاز شود.
** تمرکز بر روی زوج های یک ساله و کاهش ۱۱ درصدی طلاق
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری مازندران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت : تحکیم بنیان خانواده یکی از مهم ترین اولویت های اجتماعی دولت است، طلاق رسمی و عاطفی یک روند صعودی در کشور داشت اما در چند سال گذشته با راهکارهای مختلف سعی در کنترل نرخ رشد این آسیب و بررسی ابعاد مختلف آن شده است.
مریم جمشیدی افزود: با تمرکز بخشی از بررسی ها و برنامه ها از جمله آموزش مهارت های زندگی بر روی زوج هایی که یک سال از ازدواجشان می گذرد می توانیم این آسیب اجتماعی را ۱۱ درصد و با تمرکز بر روی زوج هایی که ۵ سال از ازدواجشان می گذرد حدود ۴۰ درصد کاهش دهیم.
وی شناسایی مناطق آلوده و برنامه ریزی برای مشکلات این مناطق را از دیگر راهکارهای کاهش طلاق در استان عنوان و تاکیدکرد: یکی از عوامل طلاق اعتیاد است چراکه آسیب های اجتماعی در هم تنیده اند و پرداختن به هرکدام از آنها باعث می شود یک بخش از زنجیره اجتماعی زندگی انسان در جامعه سالم تر شود و بهبود یابد.
جمشیدی گفت: در دولت یازدهم مناطق آلوده در استان و مناطق حاشیه نشین در کشور به صورت خاص و ویژه دیده شده و بسیاری از مسائل و مشکلات این مناطق که تقریبا رها شده بود، حل و فصل شد، اما استفاده از تمام توان دولت و ملت به صورت تشکل های غیردولتی برای دستیابی به نتیجه واقعی در مورد مسائل فرهنگی و اجتماعی لازم است، از سوی دیگر امور مربوط به فرهنگ و اجتماع نیاز به استمرار و تجمیع تمام ظرفیت ها، قابلیت ها و پتانسیل ها دارد.
وی با تاکید بر تداوم جدی تر این اقدامات و راهکارها در دولت دوازهم افزود: در دولت یازدهم توانستیم جلوی رشد طلاق را با برنامه ریزی های مختلف از جمله بررسی طلاق به صورت نقطه به نقطه در شهرستان ها، توجه به مشاوره های مختلف و برگزاری کلاس های آموزشی مهارت های ویژه زوجین بگیریم .
جمشیدی گفت: هرچند آماری که در زمینه های مختلف آسیب های اجتماعی داریم زیبنده کشور و استان نیست اما اقدامات فرهنگی زیادی در زمینه این آسیب ها انجام شده که نیاز به بازه زمانی یک دهه دارد تا نتیجه خود را نشان دهد و دولت دوازدهم نیز با ادامه این روند با اهتمام بیشتر در مهار آسیب ها توفیق بیشتری خواهد داشت.
** معرفی و تشویق روستاهای بدون طلاق
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار مازندران هم گفت : نرخ رشد طلاق در مازندران که تا پیش از روی کار آمدن دولت یازدهم همواره روند صعودی داشت با آغاز فعالیت دولت تدبیر و امید ۲.۴ درصد بود که در پایان سال ۹۵ به ۲.۲ درصد کاهش یافت.
علیرضا یونسی رشد نرخ طلاق پیش از دولت یازدهم را فزاینده توصیف کرد و افزود: به عنوان مثال نرخ طلاق در مازندران از ۲.۱ درصد در سال ۹۰ به ۲.۴ درصد در سال ۹۲ افزایش یافت و این رشد شتابان نگرانی هائی را در همه سطوح مختلف در استان ایجاد کرده بود.
وی ادامه داد : با اجرای طرح جامع کاهش طلاق و برنامه های علمی ٬ تحقیقی و میدانی در شهرستان ها٬ جلوی رشد طلاق در اغلب نقاط استان گرفته شده و آمار طلاق در این شهرها رو به کاهش دارد تا جایی که شاهد کاهش ۷.۵ درصدی طلاق در این استان هستیم.
یونسی تاکید کرد : در برخی از شهرهایی که هنوز این روند متوقف نشده٬ باید آسیب شناسی علمی صورت گیرد و اجرای برنامه کاهش طلاق با جدیت تداوم یابد و همه دستگاههای مسئول مجدانه با هم افزایی در این راستا اهتمام کنند و از تمام ظرفیت ها به صورت هماهنگ در این راستا بهره گیری شود.
وی کنترل و مقابله با آسیب های اجتماعی از جمله طلاق را نیازمند زمان دانست و تصریح کرد : لازم است فرمانداران، کالبد شکافی علمی در مورد فرآیند وقوع طلاق و عوامل مرتبط با آن را در شهرستان مربوطه صورت دهند و روستای فاقد طلاق در سال ۹۵ در حوزه شهرستان متبوع از سوی فرمانداران شناسایی و معرفی شوند تا زمینه تشویق دیگر روستاها را فراهم آورده و به عنوان طرح پایلوت اجرا شود.
معاون استاندار مازندران گفت : دولت تدبیر و امید، اعتبارات خوبی برای مقابله با آسیب های اجتماعی از جمله طلاق اختصاص داده و برنامه های این بخش با نظارت و رهنمودهای رهبری و فعالیت سران قوا در حال انجام است از جمله با دستگاه قضائی هماهنگ شد تا درخواست های طلاق پیش از این که در محاکم قضایی و دادگاهها مطرح شود به اورژانس اجتماعی ارجاع شود تا در آنجا کارشناسان با کارهای روانشناسانه و برخوردهای رو در رو با زوجین برای سازش دادن آنان اقدام کنند.
یونسی افزود : در این راستا تعداد اورژانس های اجتماعی استان نیز با افزایش دو برابری در سال گذشته به ۲۲ پایگاه رسید که در این پایگاهها کارشناسان رشته های روانشناسی، مددکاری و مشاوره حقوقی حضور دارند و به صورت همه جانبه به زوجینی که قصد طلاق دارند مشاوره داده و با آگاهی بخشی به آنان زمینه بازگشتشان به زندگی مشترک را فراهم می کنند.
** مسائل جنسی ، مهم ترین عامل اختلافات زناشویی
یک کارشناس مطالعات خانواده در این زمینه گفت : برخی از زوجین به مسائل جنسی که از ضروری ترین و مهم ترین عوامل استواری زندگی زناشویی است بی توجه یا کم توجهند و اغلب خانم ها ارضای جنسی را فقط ویژه آقایان می دانند و از رضایت خودشان در این زمینه غافل می مانند که بعدها منجر به اختلافاتی می شود که هیچکدام از علتش سر در نمی آورند و منشا این اختلافات با بهانه های دیگری در زندگی نمایان می شود.
پروانه باقری عدم آموزش و عدم آگاهی از برقراری روابط جنسی به شکل صحیح و مقاومت یا عدم مراجعه به پزشک یا مشاور را از موارد مشکل ساز در این زمینه برشمرد و افزود : یک ارتباط جنسی مناسب ۶۰ تا ۷۰ درصد باعث رونق زندگی زناشویی می شود و متاسفانه دیده می شود که خیلی از طلاق ها به خاطر نداشتن یک ارتباط زناشویی مناسب رخ می دهد.
وی ادامه داد : عامل دیگر که به سستی بنیان زندگی زناشویی می انجامد طولانی شدن دوران نامزدی است در حالی که این زمان باید بین یک تا دو سال باشد.
این کارشناس توضیح داد : برقراری رابطه جنسی ، عدم اشتیاق به رفتن زیر یک سقف و سردی رابطه به مرور زمان از پیامدهای دوران عقد طولانی است و به همین دلیل هم بر اساس آمار سال گذشته هفت هزار طلاق در دوران نامزدی در مازندران صورت گرفته است که این مساله باید از سوی خانواده ها جدی گرفته شود.
وی خاطرنشان کرد : همچنین در گذشته یکی از دلایل استحکام زندگی زناشویی عدم توانمندی اقتصادی زنان عنوان می شد اما در جامعه امروزی که بسیاری از زنان نیز شاغل بوده و دارای توانمندی اقتصادی برای گذران زندگی خود هستند، اتکا به همسر و ادامه زندگی مشترک تنها به خاطر این مساله، ملغی شده و شاهد عدم نیاز به سازگاری و افزایش طلاق در جامعه هستیم.
باقری گفت : عوامل ارتباطی در مورد رفت و آمد با خانواده همسر از سوی طرفین نیز از موارد اختلاف برانگیز جامعه امروز ماست، زن و شوهر در بسیاری موارد نگاه تقابل گرایانه به این موضوع دارند و در بسیاری موارد نیز شاهدیم زوجین چندان اختلافی باهم ندارند و ارتباطات خانوادگی با طرف مقابل و یا دخالت های بیجای خانواده ها ، ایجادکننده اختلاف بین آنها می شود.
وی افزود : تفاوت طبقاتی، بحران شخصیت طرفین و رهایی از خلا عاطفی که موجب ازدواج با چشم و گوش بسته می شود، ادامه نقش های دوران کودکی و مجردی در زندگی زناشویی و صفات شخصیتی برگرفته از این نقش ها نیز از عوامل بروز اختلافات در زندگی زناشویی است.
این کارشناس تغییرات و تفاوت های فرهنگی و اجتماعی و تحصیلی، شبکه های مجازی و فاصله گرفتن زن و شوهر از لحاظ عاطفی از همدیگر، چشم و هم چشمی ها به واسطه تغییرات سبک زندگی، وضعیت اقتصادی جامعه و بالابودن توقعات مالی زنان را نیز از مهم ترین دلایل افزایش طلاق در جامعه امروزی عنوان کرد.
باقری افزود : علت طلاق در طبقات پایین اقتصادی، اجتماعی مخصوصا در شهرهای بزرگ مسایل اقتصادی از جمله فقر و بیکاری و در طبقات بالاتر اجتماعی (تحصیلکرده ها) عدم تفاهم و سازش اخلاقی عنوان می شود.
** جدایی رسمی؛ طلاق اجتماعی، اقتصادی و روانی به دنبال دارد
یک مددکار اجتماعی نیز در مورد پیامدهای طلاق گفت : فرد پس از طلاق دچار آسیب های فراوانی می شود، بسیاری از افرادی که متارکه می کنند، عزت نفس خود را از دست داده و در توانمندی خود برای تشکیل زندگی موفق زناشویی شک می کنند و این در حالی است که بسیاری از آنان هرگز طاقت تحمل بار تنهایی را نداشته و در زنان بویژه برای فرار از حاشیه های اجتماعی و تبعات بیوگی باید تن به ازدواج مجدد دهند.
بهنام یزدانی افزود : مردان و زنان از لحاظ واکنشی که در برابر طلاق از خود نشان می‌دهند، با یکدیگر فرق دارند، در بسیاری موارد احساس منفی زن و تردید وی در برابر طلاق کمتر از مردان است اما در عین حال این واقعه برای آنان تنش زاتر است.
وی تاکیدکرد : آسیب روانی این معضل اجتماعی برای برخی زوجین بسیار بیشتر است اما درعین حال برای برخی نیز تداوم زندگی با نزاع و جنجال و به دور از فضای آرامش آسیب رسانتر و مضرتر از جدایی و اثرات آن است.
او افزود : از دیگر پیامدهای طلاق احساس بدبینی فرد نسبت به جنس مخالف و منزوی شدن به مرور است که برچسب ها و یا حس ترحم از سوی جامعه و اطرافیان نیز در بسیاری موارد این امر را تشدید می کند، از سویی طلاق تنها جدایی رسمی در دادگاه و از لحاظ قانونی و عاطفی نیست بلکه جنبه های مختلفی از جمله طلاق اقتصادی، اجتماعی و روانی نیز در جامعه برای فرد پس از جدایی رسمی رخ می دهد.
این مددکار اجتماعی گفت : تا یک هفته و در بسیاری موارد هفته های نخست جدایی لحظات بسیار سنگینی با بار روانی شدید برای زوجینی است که متارکه کرده اند و این مساله در طلاق توافقی بسیار شدیدتر است، زوجینی که با توافق از هم جداشده اند معمولا زمان بیشتری برای کنارآمدن با مساله جدایی نیاز دارند و در این مدت ممکن است دچار فشارهای روانی شدید و افسردگی و به تبع آن آسیب هایی همچون اعتیاد و یا حتی خودکشی شوند که توجهات اطرافیان، مراجعه به مشاور، یادآوری لحظات تلخ زندگی مشترک و برجسته کردن نقاط ضعف و عیوب طرف مقابل می تواند از این فشار روانی بکاهد.
یزدانی خاطرنشان کرد: بخش اصلی آسیب های طلاق در صورت بچه داربودن زوجین متوجه فرزندان طلاق است ؛ از کودکانی که بخاطر ازدواج مجدد والدین زیر دست ناپدری و نامادری بزرگ می شوند تا فرزندان بزرگتری که به خاطر خلا عاطفی نبود یکی از والدین و مشکلات دیگر در دام آسیب هایی چون اعتیاد و غیره می افتند، بنابراین والدین دارای فرزند درصورت مواجهه با تلاطم در زندگی باید با حساسیتی چندبرابر به جدایی بیندیشند.
** کاهش ۵۰ درصدی طلاق با الزامی شدن مشاوره قبل از ازدواج
یک مشاور خانواده انجام مشاوره ازدواج برای دختران و پسران قبل از عقد را بهترین گزینه رو به روی جوانان و خانواده ها برای درجه بیشتر اطمینان از زندگی موفق عنوان کرد و گفت : تشکیل یک زندگی مشترک مستلزم شناخت ها و پیش آگاهی هایی از سوی دختر و پسر و خانواده های آنان است، که این امر با مشاوره و همچنین معاشرت بیشتر جوانان در چارچوب قواعد و عرف محقق می شود.
مریم اسدی با تاکید بر اهمیت مشاوره قبل از ازدواج به عنوان بهترین راه کاهش طلاق ، افزود : سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور به دنبال اجباری کردن مشاوره قبل از ازدواج و ارائه گواهی از سوی زوجین برای ثبت عقد در دفاتر ازدواج است که در صورت اجرایی شدن این امر شناخت زوجین قبل از ازدواج از طریق تست های روانشناسی و شخصیتی و تشخیص مناسب بودن برای ازدواج با همدیگر محقق و از بسیاری ازدواج های نامتناسب پیشگیری می شود.
به گفته وی ، ازدواج هایی که در آنها هماهنگی بیشتری میان زوجین وجود دارد موفق ترند و کمتر به طلاق می انجامند، تشابهاتی مانند طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات، سطح هوش، هم نژاد بودن، دین مشابه داشتن، هم زبان بودن و… یک ازدواج موفق را رقم می زند.
این مشاور خانواده گفت : تشکیل یک محکمه داخلی خانوادگی برای حل اختلاف همسر و اجازه ندادن به انباشت مشکلات و سوءتفاهم ها در زندگی زناشویی نیز به کاهش طلاق کمک می کند، این مساله باعث می شود تا به یکباره زوجین با انبوهی از مسائل حل نشده مواجه نشوند که دیگر هیچ راه فراری جز جدایی نیابند.
اسدی افزود : زوجین در شرف جدایی قبل از انجام فرایند طلاق نیز نسبت به انجام مشاوره بی تفاوت و دارای حالت انفعالی نباشند، در بسیاری موارد مشاهده شده که پس از انجام مشاوره حتی در این مرحله زوجین به زندگی مشترک بازگشته اند و توانسته اند راحت تر از پس اختلافات برآیند.
این مشاور خانواده تاکید کرد: دختر و پسری که با هم ازدواج می کنند باید خود را آماده پذیرش مسئولیت هایی کرده و خود را مسئول ساختن زندگی تلقی کند نه این که یک زندگی ساخته شده را بخواهند و این امر معمولا در جامعه امروز مشهود است، نگاه آرمانگرایانه بسیاری از جوانان به ازدواج و انتظاراتی که در پی این نگاه از زندگی مشترک شکل می گیرد خود یکی از عوامل تشدیدکننده اختلاف و جدایی است.
وی خاطرنشان کرد : برخی از زنان در جامعه ما متاسفانه ازدواج را مساوی با ورود به دنیایی زیبا و راحت و فارغ از مشکل می دانند و به این ترتیب در برخورد با اولین و کوچک ترین مشکل، دچار از هم گسیختگی روانی شده و قادر به جمع و جور کردن زندگی خود نیستند، رسیدن به یک پختگی و بلوغ اجتماعی در درجه اول به عهده والدین و در درجه دوم ایجاد تغییر در نگرش خود افراد در شرف ازدواج به مساله زندگی مشترک آنهاست.
او افزود : به رغم مواجهه مرد و زن با آسیب های عدیده پس از طلاق می توان گفت این آسیب ها از ادامه زندگی زناشویی بدون تفاهم و آرامش بهتر است.