مساجد اشرافی؛ مخصوص پیرمردها و خالی از جوانان

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری فارس، همیشه برای مسجد، تاریخچه و وظایف گوناگونی ذکر کرده‌اند. همه‌ آنها هم خوب است،‌ اما شاید جامع‌ترین فایده مسجد برای نمازگزار، حدیث حضرت امیرالمؤمنین (ع) باشد که فرمودند: کسی که به مسجد رفت و آمد کند، یکی از ۸ چیز نصیب او خواهد شد: برادری که از او در راه خدا استفاده می‌کند، دانشی نو، آیه‌ای محکم، سخنی که مایه هدایت و راهیابی او باشد، رحمت الهی که آن را انتظار می‌کشد، سخنی که او را از گمراهی بازدارد، ترک گناه به سبب ترس از خداوند و حیا کردن از برادران دینی خویش. (وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۸۰)

این فرمایش را می‌توان به عنوان مانیفست وظایف مسجد در نظر گرفت. در ابتدای حدیث، حضرت به الفت میان نمازگزاران اشاره‌ می‌کنند: «برادری که از او در راه خدا استفاده می‌کند.» شاید برخی تصور کنند این مساله جزو تجلیات جامعه است و تا زمانی که جامعه اصلاح نشده باشد و الفت و برادری در میان جامعه برقرار نباشد، در مسجد نیز این مساله متبلور نخواهد شد. اما نفس حضور در مسجد، از عوامل ایجاد الفت و برادری بین مومنین است. هنگامی که فرد صرفا برای ختم پا در مسجد می‌گذارد، طبیعی است نباید توقع داشته باشد الفت برادرانه میان خود و برادران مسجدی‌اش شکل بگیرد.

البته از نکات حایز اهمیت در این مساله، مسجدی است که مردم در آن حضور پررنگ داشته باشند. یعنی مسجدی که توسط مردم اداره شود. البته منظور قاطبه مردم است، نه عده‌ای پولدار با تفکرات تجمل‌پسندانه که مسجد را قبضه‌ می‌کنند و از خانه خدا برای خود اعتبار می‌خرند. همیشه هم با جوانان مومن مسجد مشکل پیدا می‌کنند و عملا مسجد را به نازل‌ترین سطح بازدهی می‌رسانند. به همین دلیل است که می‌بینیم برخی مساجد بسیار کوچک و ساده مملو از جوانان مومن و پرشور و فعال است و در نقاط عطف، وظیفه خود را به خوبی انجام می‌دهد و در یک کلام پایگاه اهل محل است. برعکس مساجدی با ظاهر مجلل که نیم ساعت قبل از نماز و نیم ساعت بعد از نماز درش را باز می‌کنند و مهمترین کارایی‌اش برگزاری مجلس ختم برای کسانی است که دوست دارند در مسجد مجلل ختم بگیرند، شاید فکر می‌کنند اینطوری روح مرحوم تازه گذشته، شاد شده و بر حسناتش افزوده می‌شود!

این جور مساجد در زمینه تعلیم و تربیت هم هیچ نقش ایجابی‌ای ندارند. اصلا جوانی حضور پیدا نمی‌کند که بخواهند کار فرهنگی بکنند. اگر هم بعد از نماز امام جماعت بخواهد برای مردمی که به صورت گذری در مسجد حضور پیدا کرده‌اند، صحبت کند، از چه می‌خواهد بگوید؟ قطعا از هرچه بخواهد بگوید، از زهد و ساده زیستی ائمه‌ (ع) نمی‌تواند سخن بگوید. لذا مجبور می‌شود زندگی ائمه را طوری تفسیر کند که به بورژواهای مذهبی بر نخورد و ماموریت مهم انبیا و اولیا، یعنی «قسط» را از صحبت‌هایش حذف کند. اگر هم بخواهد راجع به قسط صحبت کند، بیشتر شبیه به تعریف لطیف می‌ماند.