مختومقلی و سیلاب

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، رسم های مختلف قوم ترکمن در ماه مبارک رمضان نمونه ای از دلدادگی و توجه خاص آنان به آیین هایی است که تاکید بر انجام آن از دیرباز وابستگی ترکمن ها به این ماه و اعمال آن را بیشتر کرده است.
رسم هایی که لنگر انداختن ۲ ماهه حجم چند میلیارد متر مکعب آب ناشی از سیل در برخی مناطق گلستان امکان انجام آن را از ترکمن ها گرفته تا غم دیگری بر این مردم افزوده شود.
مراسم افطار (آغیز آچار) یک آیین زیبا و اوج نمایش اتحاد و انسجام ترکمن ها است که در این رسم هر روز هر کدام از خانه‌های یک محله غذایی درست کرده و آن را به مسجد محله خود می فرستند تا نمازگزاران روزه خود را با آن افطار کنند.
هجوم سیلاب به خانه ها و از میان بردن همه دار و ندار مردم، دست ساکنان ترکمن مناطقی مانند روستای سقریلقی آق قلا را برای اجرای این رسم و دیگر آیین های مشابه ماه رمضان بست و ماه رمضانی متفاوتی را برای آن ها رقم زد.
حالا آن ها به جای آن که غذایی در خانه بپزند و به مسجد ببرند، از صبح مشغول خالی کردن گل و لای خانه ها هستند و حوالی غروب خسته از کار روزانه پای سفره می نشینند و بی آن که بدانند چه کسی کدام غذا را از کدام شهر پخته و برایشان فرستاده، افطار می کنند.
این کار البته مربوط به امروز و دیروز نیست و در برخی مناطق سیل زده گلستان از ابتدای وقوع سیل تاکنون رسم اطعام دهی به برنامه ثابت نیکوکاران تبدیل شده است.
جایگاه والای ماه مبارک رمضان در میان ترکمن ها در کنار دشواری فعالیت روزانه و پاکسازی خانه و محله از نشانه های سیلاب، همت عمومی تشکل های مردمی برای حضور موثرتر در مناطق سیل زده را بیشتر کرده است.
اگر چه مدتی است به دلیل فروکش کردن سیلاب، امدادرسانی به سیل زدگان کاهش یافته اما ارسال کمک های مردمی به روستاهای دورمانده و کمتر بهره مند شده از خدمات امدادرسانی همچنان ادامه دارد.
با خروج گروه های امدادی، حالا فقط چشم امید مردم سیل زده و گرفتار در بحران گلستان به گروه های مردمی و خودجوش خیری است که جزیی از خانواده مناطق سیل زده شده و بی آن که مسوولیتی داشته باشند، خود را متعهد به تامین همه نیازمندی ها و برقراری زندگی عادی می دانند.
بخش عمده مشکلات شهرهای سیل زده آق قلا و گمیشان برطرف شده اما هنوز روستاهایی هستند که به دلایل گوناگون همچون دشواری در دسترسی و قرار گرفتن در محاصره آب، راه زیادی تا بازگشت به روزهای قبل از سیل دارند.
فقط رسم آغیز آچار ترکمن ها نیست که در ماه مبارک رمضان امسال امکانی برای اجرای آن در مناطق سیل زده وجود ندارد.
مراسم شب چهاردهم آیین دیگری است که ساکنان مناطق درگیر سیل مانند روستای سقریلقی آق قلا که آسیب زیادی دیده است از کنار آن گذشتند و به مرور خاطرات آن دلخوش کردند.
در این رسم، ترکمن‌ها در شب چهاردهم ماه مبارک رمضان مراسم ‘یا رمضان’ برگزار می کنند که به شکرانه نیمه شدن این ماه و نعمتی که از آن برخوردار بوده‌اند بعد از نماز عشا و تراویح گروهی از جوانان و نوجوانان به رهبری پیش‌نماز مسجد به خانه‌ها می‌روند و رهبر این گروه اشعاری را در ستایش این ماه می‌خواند و دیگران ‘الله’ می‌گویند و صاحب خانه هم مبلغی پول یا شیرینی می‌دهد که آخر بین افراد گرداننده این مراسم تقسیم می‌شود.
بیل زدن های چند ساعته برای تخلیه خانه ها از سیل و گل و لای و ویرانی خانه ها و اسباب خانه ها دیگر رمقی برای برگزاری این مراسم باقی نمی گذارد و به احتمال فراوان برگزاری این رسم هم مانند برخی دیگر از آیین های مرتبط با این ماه در مناطق سیل زده گلستان با تاخیری یک ساله مواجه شود.
تراویح به نمازهایی اطلاق می‌شود که اهل سنت در شب‌های ماه رمضان و پس از نماز عشا به جماعت می‌خوانند و بیست رکعت است.
با این اتفاقات و سختی ها و حجم زیاد سیلاب ترکمن های سیل زده استان گلستان حتی نمی دانند می توانند رسم روز کِر را برگزار کنند یا نه؟
در این رسم که بیشتر در میان ترکمن های ساکن در غرب استان گلستان رواج دارد، آن ها ۲ روز قبل از پایان ماه مبارک رمضان را روز کِر می دانند و در این روز زنان با کمک دختران و زنان همسایه برای نظافت خانه مانند شستشوی فرش، ظرف، لباس ها و خانه تکانی همت می کنند تا به استقبال عید فطر بروند.
مردم برخی مناطق سیل زده گلستان امسال همه روزهایشان تبدیل به روز کر شده و آن ها نه فقط در چند روز مشخص بلکه در همه روزهای ماه رمضان مشغول نظافت و شستشوی خانه و کاشانه خود از گل و لای هستند و با اشک و آه نشانه های سیلاب ویرانگر را از سرپناه خود می زدایند.
غم روستایی ساکن در سقریلقی که شاید قبل از سیل نامش به گوش خیلی ها نخورده بود، حالا غم همه ایران است، همه آن ها که در سکوت می آیند و کمک می کنند و می روند تا باری از دوش کسی بردارند.
پهن شدن سفره های افطاری و سیل کمک های مردمی برای فراموش کردن داغ سیل، نشانه دیگر و سند محکمی از تعبیر شعر سعدی علیه الرحمه است که فرمود’ بنی آدم اعضای یک پیکرند’.
شاید اگر مختومقلی فراغی شاعر شهیر ترکمن هم زنده بود شعری بلند و حماسی از اتحاد همه اقوام و مذاهب در کمک به ترکمن ها می سرود و هم داستان با سعدی خوی نوع پرستی ایرانیان را ستایش می کرد.