محمد نوری؛ صدایی که خواهد ماند

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، محمد نوری موسیقی را زبانی جهانی و متعلق به تمام اقوام و ملت‌های روی زمین می‌دانست و به همین دلیل اقتباس و الهام از هنر کلاسیک غرب، در ذهن زیبایی پرداز او به اصلی بدیهی تبدیل شده بود. همین امر سبب شد چند دهه پس از آغاز فعالیت هنری به عنوان هنرمندی مولف در زمینه آواز کلاسیک ایران مطرح شود؛ زیرا آغازگر و پایه‌گذار نگاهی نو به موسیقی آوازی ایران (در سبک کلاسیک غربی) بود.

تولد یک ستاره

محمد نوری در سال ۱۳۰۸ در رشت زاده شد و تحصیلات عمومی خود را تا پایان دوره متوسطه در دبیرستان فیروزبهرام این شهر گذراند.

ریشه تفکر موسیقایی نوری را باید در فضای حاکم بر هنر ایران در دههٔ بیست جست‌وجو کرد که پس از گذشت سه دهه از یک خواننده جوان و جویای نام، اسطوره ای بی بدیل و هنرمندی مولف در عرصه آواز ایران ساخت.

این دهه را باید دوران آغاز نوعی تفکر در شعر و موسیقی آوازی میان مردم ایران، به‌ویژه نسل جوان دانست که بخشی از آن متأثر از ورود فناوری های صوتی از قبیل صفحات گرامافون و بخشی دیگر ناشی از تاثیر رادیو بر ذهن مخاطب بود.

هنرمندی مولف به نام محمد نوری
وسعت موسیقی علمی و آثار فولکلور کشورهای مختلف جهان باعث شد محمد نوری هم مانند بسیاری از هم‌نسلان خود با خواندن اشعار نوین تنظیم شده روی نغمه‌های روز جهان موسیقی غرب و برخی قطعات کلاسیکِ آوازی، خوانندگی را آغاز کند.

او با تکیه بر تحصیلات هنرستانی و دانشگاهی در رشته زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران و مبانی تئاتر از دانشکدهٔ علوم اجتماعی و صدالبته خلاقیت سرشار توانست هویت مستقلی به این گرایش بخشیده و با اجرای آثار مطرح موسیقی فضای منحصر به فرد و اندیشمندانه ای به گونهٔ آوازیِ خود بدهد؛ آغاز راهی که از این خواننده جوان اسطوره ای به نام محمد نوری ساخت.

تولد جان مریم و ادامه راه

محمد نوری طی پنج دهه بیش از سیصد قطعهٔ آوازی اجرا کرد. او همچنین به نوشتن و ترجمهٔ مقالات و سرودن اشعاری برای ترانه پرداخت. وی ترانه‌های ماندگار زیادی؛ از جمله جان مریم، شالیزار، واسونک، جمعه بازار، ایران را اجرا کرده‌ است.

شاگردی که استاد شد

نوری در کنار تحصیل دانشگاهی، آواز ایرانی را نزد اسماعیل مهرتاش آموخت. بعد از آن نزد استادان هنرستان عالی موسیقی «سیروس شهردار» و «فریدون فرزانه» و «مصطفی کمال پورتراب» رفت و از آن‌ها تئوری موسیقی، سلفژ و نوازندگی پیانو را فراگرفت. آواز کلاسیک را آموخت اما شیوه آوازی خود را با تأثیر از استادانی چون «حسین اصلانی»، «ناصر حسینی» پیدا کرد و رفته رفته به شیوه منحصر به فرد خود دست یافت. شیوه‌ای که به دشواری می‌توان آن را زیر مجموعه ای از موسیقی های پاپ و کلاسیک دانست. شاید بهترین نام برای این شیوه لایت کلاسیک ایرانی باشد.

محمد نوری پس از انقلاب اسلامی و پس از مدتی سکوت، فعالیت هنری خود را با آلبوم در شب سرد زمستانی همراه با فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی در سال ۱۳۶۸ از سر گرفت و این همکاری بعدها با آلبوم آوازهای سرزمین خورشید ادامه یافت.

خورشید طلایی و چهره ماندگار

این هنرمند که برنده جایزه «خورشید طلایی» (۵۰ سال صدای متفاوت و ماندگار) در سال ۷۸ از جشنواره مهر بود و مدرک درجه یک هنری از شورای عالی ارزیابی کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داشت، در سال ۱۳۸۵ تنها چند سال قبل از درگذشت به عنوان چهرهٔ ماندگار انتخاب شد.

وی اواخر دهه هفتاد بعد از سال ها دوری از صحنه، اولین کنسرت خود را به سرپرستی رامین بهنا در سالن میلاد نمایشگاه بین المللی برگزار کرد که به اعتقاد بسیاری بهترین اجرای صحنه ای نوری در طول فعالیت هنری این هنرمند بوده است. نوری پس از این اجرا همکاری خود را با علیرضا شفقی نژاد در اجراهای زنده ادامه داد.

نوری هر قدر در اجرای زنده کم کار و گزیده کار بود در انتشار آلبوم ها کارنامه ای پربار دارد. بیشترین همکاری او در بین آهنگسازان با محمد سریر، فریبرز لاچینی و شهرام گلپریان بوده است.

آغازی بی سرانجام برای یک یادمان

موسسه توسعه هنرهای معاصر در سال۱۳۹۰ پس از کسب مجوزهای قانونی از خانواده محمد نوری، متولی برگزاری جایزه سالانه موسیقی او شد و در همین ارتباط کنسرتی را با عنوان یادمان محمد نوری در سالن میلاد نمایشگاه بین المللی با شرکت خوانندگانی مانند رضا یزدانی، علی تفرشی، خشایار اعتمادی و هومن جاوید به سرپرستی رامین بهنا و رهبری لوریس هوویان با همکاری آهنگسازانی چون مزدا انصاری و محمد سریر برگزار کرد اما سرنوشت این مسابقه سالانه با وجود تبلیغات گسترده در همان ابتدای کار و پس از برگزاری این کنسرت در هاله ای از ابهام فرورفت و تا امروز خبری از آن نیست.

…. و پایان

این هنرمند که سال ها با صبر با بیماری سرطان دست و پنجه نرم کرد، سرانجام شامگاه ۹ مرداد ۱۳۸۹ درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. ترانه های ماندگار این هنرمند پس از مرگش نه تنها هرگز از خاطر مردم نرفت بلکه در سال های اخیر توسط هنرمندان دیگر کشورها بازخوانی شد؛ به عنوان مثال یوگنی کرینکو و السید قطعه جان مریم این هنرمند را از آلبومی به همین نام بارها در اجراهای صحنه ای خود پیشکش مخاطبان خود کرده اند.