ماجرای پیدا شدن یکی از شگفت‌انگیزترین آثار باستانی جهان

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، خودش می‌گوید، وقتی برای اکتشاف در تپه تاریخی اطراف نقده کار می‌کرده، کلنگش به شی ء فلزی خورده که اولش فکر نمی‌کرده از جنس طلا باشد اما بعد از درآورده شدن متوجه می‌شود یک اثر تاریخی کشف کرده؛ بلافاصله به رابرت سرپرست آمریکایی تیم اکتشاف نشانش می‌دهد و او هم پیشنهاد پولی گزاف را در مقابل پنهان کردنش می‌دهد اما امام قلی ساکت نمی‌ماند و همان اثر را به سرپرست ایرانی نشان می‌دهد و او هم صورتش را می‌بوسد و می‌گوید این بار اجازه نخواهد داد این اثر توسط اجنبی ها دزدیده شود و همان می‌شود که حالا آن اثر گرانبها با بی‌نظیرترین نقش‌های ریزش با نام جام طلایی حسنلو در موزه ایران باستان در تهران نگهداری می‌شود. این اثر اولین بار در سال ۱۳۷۷ توسط میراث فرهنگی به نمایش عمومی گذاشته شده است.

این که جام زرین حسن لو بسیار گرانبها و شگفت انگیز خوانده می‌شود بی‌دلیل نیست چرا که این کشف در تاریخ باستان‌شناسی ایران و جهان، یکی از مهم‌ترین اکتشافات علمی و از نادرترین آثار تاریخی دینی و هنری دنیای باستان شناسی بشمار می‌رود و احتمالاً نقش بسزایی در شکل‌گیری هنر دوره بعدی یعنی دوره مادها داشته‌است؛ این جام تقریبا یک کیلویی بیش از حد ظریف کاری داشته و فاقد ترکیب مجلل است و علاوه بر آن بر روی جام نقش خدایگان سه گانه شامل خدای زمین، خدای آب و خدای خورشید حک شده‌ است. نقش پهلوانی که با هیولا می‌جنگد، الهه‌ای ایستاده روی دو قوچ، نقش بدن انسان بر پشت یک پرنده و مطابقت صحنه‌ها با یک حماسه حوری از نقش‌های موجود بر روی این جام است.

درست است که امام قلی سال ۱۳۹۵ فوت کرده و دیگر میان ما نیست اما نام او تا ابد با کشف این جام طلایی جاودانه می‌ماند. این تنها اثر شگفتی ساز تپه تاریخی حسنلو در نزدیکی شهرستان نقده در استان آذربایجان غربی نیست و قبر قدیمی ترین عاشقان جهان هم در این تپه تاریخی کشف شده که آن هم داستان جالبی دارد.

یکی از مشهوترین عکس‌هایی که در موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا وجود دارد مربوط به دو زن و شوهر ایرانی است که در آغوش همدیگر ۳۰۰۰ سال پیش در این تپه به خاک سپرده شده بودند که پس از کشف شدن قبرشان توسط تیم تحقیقات ایران و آمریکا در این تپه لقب عشاق گرفتند.

تپه حسنلو اولین بار در سال ۱۳۱۳ کاوش شد و پس از چند بار حفاری، در سالهای ۱۳۳۴ تا ۱۳۵۵ توسط پرفسور رابرت دایسون از دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا، کار حفاری و پژوهش ادامه یافت. او معتقد بود ده دوره متمایز سکونت در تپه حسنلو وجود داشته و تاریخ تقریبی سکونت در دوره دهم را ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و دوره هفتم تا نهم را بین ۳۰۰۰ سال تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد دانسته است.

دوره هفتم آن یعنی بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد از ابزار مفرغی استفاده می‌شده و دوره ششم یعنی بین ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد و دوره پنجم می‌تواند ۱۳۰۰ سال پیش از میلاد بوده باشد. ظروف سفالی خاکستری رنگ ظاهر شده از مختصات دوره پنجم نشان دهنده وجود ساختمان‌های خشتی و گلی است که در هیچ نقطه ای از دنیا یافت نشده است.

در قسمت حفاری شده این تپه، ویرانه‌های شهر یا دژی دیده می‌شود که از دو بخش عمده تشکیل شده است. قسمت نخست به تالار شاهی یا معبد سلطنتی معروف است و در آن سکوهای بزرگ و کوچکی دیده می‌شود و در انتهای جنوب تالار، تخت‌گاه یا محراب معبد قرار دارد و در این قسمت سکوهای بزرگ و کوچک دیده می‌شود.

قسمت دیگر، تالار بزرگ یا معبد اصلی است که در ضلع شمالی و مجاور بناهای تالار اول قرار گرفته و کف آن فرش شده است و در آن دو قطعه سنگ بزرگ دیده می‌شود. باستان‌شناسان این دو قطعه سنگ سرخ رنگ و بزرگ را وسیله‌ای برای مجازات محکومان یا برای به‌جا آوردن قربانی به درگاه رب‌النوع می‌دانند که سر قربانیان و محکومان را روی آن می‌گذاشتند و از تن جدا می‌کردند.

در انتهای این تالار، ۳ ستون بزرگ سنگی جا گرفته است. پشت این ستون‌های ۴ متری، خانه‌های کوچکی با مصالح سنگی قرار دارد که به‌نظر باستان‌شناسان، محل سکنای بردگان، کنیزان یا خادمان معبد بود. در این قسمت، اسکلت ۴۰ زن نیز پیدا شده است. دور تا دور بناها را حصار و بارویی به ارتفاع ۶ متر فرا گرفته است که قسمتی از این بارو و حصار و کنگره‌های آن در ضلع غربی بر اثر کاوش و حفاری نمودار شده است.

تپه‌ی باستانی حسنلو یکی از مهم‌ترین اماکن باستانی و تاریخی ایران و جهان بشمار می‌رود و باستان‌شناسان ایرانی و خارجی قدمت آن را حدود ۸۰۰ تا ۱۴۰۰ سال پیش از میلاد تخمین زده‌اند.

در دژ حسنلو، اتاق‌هایی نیز به انبار و آشپزخانه و اسلحه‌خانه اختصاص داشته است، از اسلحه‌خانه که معلوم نشده کارگاه اسلحه‌سازی یا محل نگهداری جنگ‌افزار بود، مقدار زیادی شمشیر و ۳ نیزه آهنی کشف شده است. در اطراف غربی حیاط، حدود ۱۵ باب اتاق بزرگ و کوچک وجود داشته و جام زرین حسنلو در یکی از اتاق‌های همین قسمت کشف شده است.

از تپه باستانی حسنلو انواع و اقسام ابزار و ادوات جنگی مانند شمشیر، خنجر، نیزه، سرنیزه‌هایی از جنس مفرغ و آهن به همراه هزاران ظروف سفالی و اشیای استخوانی سنگی سفالی، شیشه‌ای و فلزی گوناگون که هر یک دارای ارزش تاریخی، باستانی و هنری هستند، کشف شده است که در موزه‌ها ایران باستان، آذربایجان، آمریکا، فرانسه و دیگر کشورهای جهان نگهداری می‌شود.

به گزارش ایسنا، جلیل جباری، مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در جمع خبرنگاران گفته، در ۷ ماه اخیر سال جاری، آمار بازدید از محوطه تاریخی حسنلو نقده نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۱ درصد افزایش داشته است.

وی ادامه داده در ۷ ماه سال جاری تعداد ۳۹۹۱ نفر گردشگر از این مجموعه بازدید کرده اند که به نسبت مدت مشابه سال قبل، ۲۳۴۴ نفر بیشتر بوده است.

جباری خاطرنشان کرده، محوطه تاریخی حسنلو شهرستان نقده آذربایجان غربی یکی از شاخص ترین محوطه های تاریخی کشور به حساب می آید که براساس نتایج کاوش های باستان شناسی دارای لایه های متعدد فرهنگی، تاریخی است که قدیمی ترین آن به حدود ۸۰۰۰ سال پیش می‌رسد. این محوطه در سال ۱۳۴۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و یکی از مهمترین آثار مکشوفه از آن به جام علایی است که در موزه ملی نگهداری می‌شود.

وی یادآور شد: به جهت اهمیت این محوطه تاریخی، در سال ۱۳۸۲ پایگاه ملی حسنلو جهت مدیریت و پیگیری و انجام پروژه های علمی و باستانشناختی راه‌اندازی شد.

تپه باستانی حسنلو در آذربایجان‌غربی، در جنوب‌غربی دریاچه‌ی ارومیه، در منطقه‌ی سرسبز شهرستان نقده و در ۷ کیلومتری شمال شرقی این شهرستان واقع است و به‌علت مجاورت با دهستان حسنلو به این نام معروف شده است. نقده از شمال به دریاچه ارومیه و از جنوب به شهرستان پیرانشهر ، از شرق به شهرستان میاندوآب و مهاباد ، از غرب به شهرستان اشنویه و پیرانشهر محدود است.