“لغو حداکثری تحریم‌ها” در ایستگاه هفتم مذاکرات وین

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از ایسنا، این گفت‌وگوها در ادامه گفت‌وگوهای قبلی و مواضع ایران، همان اجرای کامل مفاد قطعنامه ۲۲۳۱، دریافت تضمین‌های کافی برای برداشته شدن تحریم‌ها و نیز خارج نشدن آمریکا از برجام، ایجاد ساز و کار راستی‌آزمایی عملی در اجرای موثر تعهدات و پیش‌بینی امکان پیگیری خسارت ناشی از تحریم‌هاست.

خروج یک جانبه دونالد ترامپ از برجام و خساراتی که این تصمیم بر پیکره برجام و تلاش بین المللی برای حل موضوع هسته‌ای وارد کرد بیش از حد تصور به بی‌اعتمادی ایران برای بازگشت به این توافق دامن زد. ایران در سه سال گذشته به طرز چشمگیر و قابل توجهی نسبت به حفظ توافق هسته‌ای اقدام کرد اما این رویکرد و رفتار نباید موجب آن شود که برخی تصور کنند به همان سختی که برجام را حفظ کرد به اجرای دوباره و بدون تضمین آن بازمی گردد. اگر قرار باشد خسارت ایران از عدم اجرای برجام به لحاظ اقتصادی، سیاسی، امنیتی و فنی محاسبه شود حتما این مبلغ بیش از سود و منفعتی است که از اجرای برجام نصیبش می‌شد، از این رو پیش بینی مذاکراتی سهل که در کوتاه‌ترین زمان به نتیجه منجر شود، بسیار سخت است.

در عین حال آغاز مذاکرات هسته‌ای در دولت سیزدهم برای بازگشت به برجام آن هم در میان بی‌اعتمادی شدید ایران و آمریکا و نیز با دیگر کشورهای اروپایی فی نفسه امری مثبت و گامی رو به جلوست و جدای از نتیجه کار، گفت‌وگو موجب نزدیکی دیدگاه ها به یکدیگر و تلاش برای یافتن راه حل است.

مذاکرات برای چگونگی بازگشت همه طرف‌ها به برجام چند ماه بعد از روی کار آمدن جو بایدن رییس جمهوری آمریکا آغاز شد و از آنجایی که آمریکا در سندی رسمی از برجام خارج شده بود، حضور رسمی اش در مذاکرات به امضای دوباره برنامه جامع اقدام مشترک در وهله نخست منوط شد اما دولت بایدن از این کار سر باز زد. از این رو مذاکرات احیای برجام در شش دور قبلی بدون حضور رسمی هیات آمریکایی در اتاق مذاکرات انجام شد. در تمامی این مدت، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات هسته‌ای، هیات آمریکایی را در جریان نتایج گفت‌وگوها قرار می‌داد.

اکنون با از سرگیری مذاکرات هسته‌ای روند به همان شکل سابق است و آمریکا حضور رسمی در محل برگزاری مذاکرات ندارد و توسط هماهنگ کننده گفت‌وگوها و دیگر کشورها در جریان مباحث قرار می‌گیرد.

به گفته مقامات وقت وزارت امور خارجه کشورمان، مذاکرات هسته‌ای در آخرین هفته های کاری دولت دوازدهم به چارچوبی مشخص که بتوان به یک توافق محتمل برای رفع تحریم‌های غیرقانونی آمریکا برسد، نزدیک شده بود اما با توجه به تعلل آمریکا در تصمیم گیری و نداشتن اراده کافی برای لغو تحریم‌ها مذاکرات به نتیجه نرسید و با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری در ایران عملا مذاکرات برای دوره جایگزینی دولت متوقف شد.

مواضع برجامی ایران از روحانی تا رییسی 

مواضع ایران از ابتدای کار برای بازگشت به اجرای برجام تا الان که دولت ابراهیم رییسی بر سر کار است، تغییری نکرده؛ ایران خواهان رفع همه تحریم‌های آمریکا، راستی‌آزمایی عملی لغو آنها و سپس بازگشت ایران به تعهداتش در برجام است. آنچه که قرار است از امروز میان طرف‌های برجامی به بحث گذاشته شود، نیز مبتنی بر همان سرفصل‌هایی است که در دولت حسن روحانی در سطوح عالی کشور تبیین و تصمیم گیری شد. اما همان قدر که تکالیف و تعهدات ایران در بخش هسته‌ای برای بازگشت به اجرای برجام شفاف است و راستی آزمایی آن توسط آژانس آسان است، مساله لغو تحریم‌ها و دریافت تضمین‌ عدم تکرار خروج یک جانبه یکی از اعضا و راستی‌آزمایی عملی لغو تحریم ها به گونه ای که در روند اجرای تعهدات خللی ایجاد نشود، مبهم و غیرقابل اعتماد است. این در حالی است که موضوع محوری مذاکرات هسته‌ای در ایستگاه هفتم “لغو کلیه تحریم”های برجامی و تحریم‌هایی است که در زمان ترامپ علیه ایران اعمال شد. تحریم هایی که دولت بایدن معتقد است برای برداشتن آنها محدودیت قانونی دارد.

“لیست قرمز”

در همین حال آنچه از سوی آمریکا محدودیت قانونی و حقوقی در روند لغو بخشی از تحریم‌های زمان ترامپ معروف به “لیست قرمز” مطرح شده، مورد پذیرش ایران نیست و مقامات کشورمان تاکید کرده‌اند، باید برای رفع این تحریم‌ها نیز راهکار ارایه شود چرا که بدون رفع تحریم‌های فوق نمی‌توان در مذاکرات به نتیجه رسید.
اجرای کامل مفاد قطعنامه ۲۲۳۱، دریافت تضمین های کافی برای برداشته شدن تحریم‌ها و خارج نشدن دوباره آمریکا از برجام، ایجاد ساز و کار راستی‌آزمایی عملی در اجرای موثر تعهدات، پیش‌بینی امکان پیگیری خسارت ناشی از تحریم‌ها از جمله اهدافی است که تیم مذاکره کننده ایران در وین دنبال می‌کند. همزمان هیات مذاکره‌کننده ایران باید مراقب باشد که وارد مباحثی از جمله هرگونه تغییر در مفاد برجام، کاستن از مزایای اقتصادی درج شده در برجام، افزودن تعهدات ایران، باقی ماندن هر بخشی از زنجیره برجام و ورود به موضوعات فرابرجامی نشود.

دوباره کوبورگ

بر خلاف شش دور مذاکرات احیای برجام که در گراند هتل شهر وین برگزار می شد، از این دور بار دیگر مذاکرات به هتل کوبورگ منتقل شده است. دور جدید مذاکرات هسته‌ای امروز دوشنبه ساعت ۱۴ به وقت محلی در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزیران امور خارجه ایران و ۱+۴ آغاز به کار می‌کند. هیات آمریکا نیز همزمان در وین حضور دارد.
گفته می‌شود، مذاکرات در سطح معاونان و کارشناسان چند روز، احتمالا تا پایان هفته جاری به طول انجامد و در ادامه گفت‌وگوها در سطح کارشناسی در بخش‌های مختلف سیاسی، تحریم‌ها و هسته‌ای نیز دنبال شود.

استقرار چادر خبرنگاران

مقامات اتریشی در هفته ها و ماه‌های اخیر تلاش دیپلماتیک و سیاسی زیادی داشتند تا میزبانی این رویداد مهم بین‌المللی را همچنان برای خود حفظ کنند. از این رو تدارک بسیار قابل توجهی در سطح رسانه‌ای، سیاسی و امنیتی در نظر گرفته‌اند. استقرار چادر خبرنگاران با امکانات و دسترسی‌های رسانه‌ای به طور چشمگیری مقابل هتل کوبورگ قرار گرفته است که این طور به ذهن می آورد قرار است مذاکراتی طولانی و نفس گیر را در آینده شاهد باشیم.

در چند دور پایانی مذاکرات در سال ۲۰۱۵ که به توافق هسته‌ای منجر شد با توجه به حضور کم سابقه و پرتعداد رسانه‌های مختلف خارجی مقابل محل برگزاری مذاکرات، وزارت امور خارجه اتریش چادری را برای خبرنگاران برپا کرد که توانست تا حد بسیار زیادی به آشفتگی و پراکندگی حضور رسانه ها مقابل هتل کوبورگ سر و سامان دهد. اقدامی که از سوی رسانه ها در آن مقطع با استقبال زیادی مواجه شد.

مذاکره در قرنطینه

در عین حال ادامه همه گیری ویروس کرونا و اعمال قوانین قرنطینه عمومی در اتریش و وین از مشکلاتی است که هیات های سیاسی و دیپلماتیک و رسانه ای با آن در این دور از مذاکرات مواجه خواهند بود. بر اساس قوانین این کشور در شرایط کرونایی، تمامی مسافران علاوه بر واکسیناسیون، باید هنگام ورود تست ۴۸ ساعته پی سی آر ارایه دهند و در صورت تردد در سطح شهر و مراکز عمومی این تست باید هر ۴۸ ساعت تمدید شود. این قوانین درباره رفت و آمد به چادر خبرنگاران نیز حاکم است.

تمهیدات امنیتی اطراف هتل کوبورگ

حضور  معدودی از اعضای گروهک منافقان در نزدیکی محل برگزاری مذاکرات در وین همواره از مسایل و انتقادهایی بوده است که هیات مذاکراتی ایران به کشور میزبان منتقل می کردند اما مقامات اتریشی ضمن حفظ امنیت هیات ها از جمله هیات ایرانی، مانع حضور و تجمع آنها نمی شد. به نظر می آید مقامات اتریشی با اعمال محدودیت‌هایی در اطراف هتل کوبورگ از نگرانی‌ها در این رابطه کاسته‌اند.

حضور پررنگ اقتصادی‌ها در ترکیب هیات ایران

هیات مذاکره کننده ایران برای اولین بار متشکل از چند معاون وزیر در بخش‌های مختلف سیاسی و اقتصادی است که به گفته مقامات ایرانی از جدیت موضوع رفع تحریم‌ها حکایت دارد. علاوه بر علی باقری و تیم کارشناسان سیاسی و حقوقی، مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی، رضا نجفی معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه، غلامرضا پناهی معاون امور ارزی و بین الملل بانک مرکزی، علی فکری معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی، احمد اسدزاده سرپرست معاونت بین الملل و بازرگانی وزارت نفت و ابراهیم شیبانی رییس کمیسیون اقتصادی شورای راهبردی روابط خارجی به همراه تیم های کارشناسی‌شان در این مذاکرات حضور دارند.
شایان ذکر است ترکیب هیات اصلی مذاکره کننده به سرپرستی علی باقری تقریبا همان ترکیب قبلی است و تغییر قابل توجهی نداشته است.

حضور این تعداد از معاونان وزیران اقتصادی و نفتی کابینه دولت ابراهیم رییسی این پیام را به طرف‌های مقابل دارد که ایران با هدف رفع تحریم ها به طور همه جانبه و با جدیت وارد شده است و توقعی جز این از مذاکرات ندارد.
در عین حال ترکیب تیم ایران از سوی برخی گروه ها حساسیت برانگیز بوده است، این گروه معتقدند حضور این تعداد از افراد علاوه بر تحمیل هزینه‌ بیشتر، دست و پاگیر و حتی مانع تصمیم‌گیری و کار کارشناسی قوی و متمرکز است.

خبرنگار ایسنا در این رابطه اطلاع یافت، هیچ یک از اعضای هیات ایران در هتل کوبورگ یا هتل ماریوت در نزدیکی آن اقامت ندارند و هیات در یکی از هتل های معمول وین مستقر است.

جدای از حواشی و شکل و ظاهر برگزاری مذاکرات که به سهم خود مهم و قابل توجه است، آنچه در این دور مذاکرات بعد از مدت ها وقفه حایز اهمیت است، نشان دادن اراده سیاسی کشورهای عضو برجام برای بازگشت به این توافق و اجرای تضمین شده تعهداتشان به ویژه از سوی آمریکاست. دولت بایدن با وجود اینکه با شعار بازگشت به برجام بر سر کار آمد اما در یک سال گذشته از بازگشت متعهدانه و مستقیم به این توافق سر باز زده است و بیشتر علاقه‌مند به مسیرهای میان‌بر و انحرافی است. از این رو مذاکرات هفته جاری در وین سنگ محکی است برای آزمون اراده و تصمیم آمریکا و دیگر کشورها که تا چه اندازه حرف و عمل‌شان برای بازگشت به برجام یکسان است.