فرهنگ و تاریخ«سبلان»معرفی شود

به گزارش پایگاه خبری “ججین”، کوه سبلان سومین قله بلند ایران بعد از دماوند و علم کوه است. سبلان کوه آتشفشان نیمه خاموش است که گفته می‌شود دو دوره آتشفشان را سپری کرده ولی در وضعیت فعلی در تمامی طول سال قلل آن پوشیده از برف و یخ بوده بطوریکه یخچال‌های دائمی این کوه موردتوجه یخچال نوردان سراسر دنیا است.

سبلان سه قله اصلی دارد که از شهر اردبیل به عقاب بال گشوده‌ای تشبیه می‌شود و شهرهای اردبیل، سراب و مشگین شهر را در برگرفته است. این سه قله عبارتند از  «سلطان ساوالان» به عنوان بلندترین قله، «حرم داغ» دومین قله مرتفع و کسری که سومین قله آن است.

علاوه بر پوشش کم‌نظیر گیاهی و حیات‌وحش این کوه، در قله کوه سبلان دریاچه‌ای بوجود آمده که اعجاز آن را به عنوان یک کوه آتشفشان دوچندان ساخته است. این دریاچه به قطر ۱۴۵ و ۸۰ متر و عمق تقریبی ۴۰ متر حتی در مردادماه نیز آب سرد و صفر درجه دارد و به استثنای فصل تابستان در مابقی فصول یخ زده است.

مستندات تاریخی بیانگر سابقه غنی فرهنگی گسترده این کوه است. بطوریکه ادبیات شفاهی و نوشتاری مردم آذربایجان آمیخته از اعجازهای سبلان است و میلیون‌ها آذری‌زبان سبلان را نماد استقامت، عنصر مقدس طبیعت و نماد زیبایی می‌دانند.

تمامی ویژگی‌های سبلان این اثر طبیعی را مستعد ثبت جهانی ساخته و بااین‌وجود به نظر می‌رسد عظمت چهار هزار و ۸۱۱ متری مهم‌ترین اثر طبیعی اردبیل از دید مسئولان پنهان است.

سبلان غنی‌ترین اثر طبیعی فرهنگی کشور

کارشناس کمیته‌های تخصصی گردشگری میراث فرهنگی استان اردبیل در خصوص ویژگی‌های این اثر طبیعی به خبرنگار مهرگفت: بر خلاف برخی آثار طبیعی که صرفاً به دلیل طبیعت خود ممتاز بوده و برای گردشگر جذابیت دارد، سبلان مجموعه غنی از تاریخ، فرهنگ و طبیعت است.

علیرضا حسن‌پور با بیان اینکه کوه سبلان زیبایی‌های چشم‌نواز طبیعی دارد، اضافه کرد: به‌عنوان‌مثال دریاچه‌ای که در نوک قله واقع شده کم نظیر در دنیا است و به حدی وسعت دارد که صدها گردشگر می‌توانند پس از صعود پیرامون آن نظاره‌گر زیبایی‌هایی قله باشند.

وی اضافه کرد: از سویی سنگ قارتال (عقاب) که زاده طبیعت است یکی از زیبایی‌های این کوهستان محسوب می‌شود و همچنین محراب داشی (سنگ محراب) به محل دفن افراد مقدس تعبیر می‌شود.

به گفته کارشناس کمیته‌های تخصصی گردشگری میراث فرهنگی استان در کنار جاذبه‌های طبیعی از جمله حیات‌وحش ساکن در این کوهستان و همچنین گونه‌های متنوع گیاهان دارویی باید به آب‌های گرم معدنی در نیر، سرعین و مشگین شهر نیز اشاره کرد.

حسن‌پور با بیان اینکه سبلان نعمات مختلفی به شهرها و روستاهای واقع در دامنه خود ارزانی داشته است، اضافه کرد: در عین حال سبلان محل حیات ایل شاهسون بوده و عشایر ساکن در این منطقه خود از آداب‌ورسوم و فرهنگ غنی برخوردار هستند.

وی افزود: سبلان در تاریخ و فرهنگ مردم این منطقه آمیخته و بی‌شک ثبت جهانی آن ضروری است.

ثبت جهانی نیازمند مطالعه است

در مقابل تأکیدات چندین ساله برای ثبت جهانی که می‌تواند برنامه‌های حفاظتی ویژه را در کوهستان اعمال کند، مطابق آخرین پیگیری خبرگزاری مهر، خبری از ثبت جهانی این اثر فاخر طبیعی نیست.

بعد از ثبت جهانی کویر لوت امیدها برای ثبت سبلان به عنوان دومین اثر فاخر طبیعی کشور قوت گرفت. بااین‌وجود سبلان معطل بهانه‌ای به نام تأمین اعتبار جهت مطالعه و تکمیل پرونده ثبت جهانی است.

مدیرکل میراث فرهنگی استان اردبیل در این خصوص تصریح کرد: قرار بود سال گذشته ۷۰۰ میلیون تومان اعتبار استانی به این منظور اختصاص دهند که متأسفانه تاکنون تخصیص نیافته است.

کریم حاجی‌زاده افزود: سبلان ثروت اصلی در اقتصاد گردشگری استان اردبیل است و در صورتی که حفاظت معقول و منطقی از آن نداشته باشیم در سال‌های آتی دچار مشکل خواهیم شد.

وی متذکر شد: به منظور تأمین اعتبار مطالعه این اثر فاخر در سال جاری قول مساعد داده شده که امید می‌رود با تخصیص مطالعات را آغاز کنیم و پرونده سبلان تکمیل شود.

مدیرکل میراث فرهنگی استان همچنین به پیگیری ثبت جهانی جنگل‌های فندق لو اشاره کرد و بیان داشت: هر چند بخش موران می‌تواند پیوست ارسباران باشد اما مطالعات در دستور کار بوده و در مرحله تعیین مشاور هستیم.

تخریب و انباشت زباله پاسخ ما به نعمات سبلان

به اعتقاد حاجی‌زاده ثبت جهانی ضوابط مشخصی برای حفاظت از یک اثر به دنبال دارد و لازم است مسئولان استانی در خصوص ثبت جهانی سبلان عزم جدی داشته باشند.

وی افزود: تنها اثر ثبت جهانی استان اردبیل، مجموعه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی است که بعد از ثبت جهانی به پربازدید ترین اثر تاریخی این استان تبدیل شده و سیلی از سفرهای داخلی و خارجی را به سمت خود سوق داده است.

مدیرکل میراث فرهنگی استان متذکر شد: در واقع امروز در جهان اردبیل با نام این اثر تاریخی شناخته می‌شود و لازم است معرفی سبلان نیز با جدیت دنبال شود.

نه تنها ورود گردشگر به کوهستان منطبق با ظرفیت آن نبوده بلکه در برخی مقاطع سال به ویژه فصل تابستان شاهد تخریب پوشش گیاهی، تهدید حیات‌وحش و انباشت زباله هستیماما در مقابل این تأکیدات حداقل در یک دهه اخیر ما با سبلان چه کردیم؟ به تعبیر مدیرکل حفاظت از محیط‌زیست استان اردبیل نه تنها ورود گردشگر به کوهستان منطبق با ظرفیت آن نبوده بلکه در برخی مقاطع سال به ویژه فصل تابستان شاهد تخریب پوشش گیاهی، تهدید حیات‌وحش و انباشت زباله هستیم.

محمد خداپرست با اذعان به اینکه سبلان به همراه غار یخگان اثر طبیعی ملی استان اردبیل است، اضافه کرد: وضعیت فعلی کوهستان ایجاب می‌کند که برنامه‌های حفاظتی جامعی اجرا شود.

وی متذکر شد: در راستای مدیریت مناطق حفاظت شده زیست‌محیطی، می‌توان زون‌های امن، زون‌های گردشگری، دامپروری و حتی صنایع رده پایین را تعریف کرد.

به گفته خداپرست در خود استان اردبیل دو منطقه کوه سبلان و آق داغ به این منظور موردمطالعه قرار گرفته و بررسی‌ها نشان می‌دهد می‌توان زون‌های ذکر شده را در هر دو منطقه تعریف کرد.

اقدامی که تنها از منظر حفاظت زیست‌محیطی مورد تأکید اداره کل حفاظت از محیط‌زیست استان است با ثبت ملی این اثر فاخر می‌تواند به سایر حوزه‌ها نیز تسری یابد.

باید منتظر ماند و دید که تأکیدات مسئولان ارشد استان در راستای اهمیت گردشگری به عنوان محور توسعه اردبیل تا چه حد در عمل به بار خواهد نشست و آیا سرانجام عظمت سبلان نظر مدیران تصمیم‌ساز را به خود جلب می‌کند؟