«عذرخواهی» از شما «پذیرفتن» با ما

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری ایسنا، بسیاری از جامعه شناسان و کارشناسان توسعه یافتگی در  جوامع معتقدند بی‌تردید توسعه هر کشوری مستلزم رشد فرهنگی آن و توجه به الزامات توسعه یافتگی است. عذرخواهی کردن یا پذیرفتن اشتباه از سخت‌ترین کارهایی است که یک فرد می‌تواند انجام دهد اما اگر پذیرش اشتباه یا عذرخواهی در وجود جامعه نهادینه شده و اگر تک تک آحاد جامعه آن را بپذیرند حتما قدمی در جهت توسعه برداشته‌ایم.

در بسیاری از اوقات واژه «اشتباه کردم» یا «عذرمی‌خواهم» جزو ترس‌آورترین ومشکل‌ترین واژه‌هایی بوده که یک انسان می‌تواند آن را به کار ببرد. برخی می گویند این مساله در کشور باب نشده است اما به نظر می‌رسد پیش از این که این موضوع باب شده یا نشده باشد مسئولیتی را متوجه اشخاص می‌کند که شاید ترس از آن باشد که اشتباه خود را به عهده نمی‌گیرند. این در حالی است که در بسیاری  از کشورهای اروپایی یا حتی آسیایی اگر فرد مسئولی مرتکب اشتباهی شده باشد از وقوع این اشتباه عذرخواهی می‌کند و مسئولیت آن را هم بر عهده می‌گیرد و این مساله برای این‌گونه جوامع نوعی ارزش به شمار می‌رود.

به عنوان مثال مدیر اجرایی شرکت هواپیمایی کره به دلیل تاخیر بیست دقیقه‌ای در یکی از پروازها که بدون اطلاع ببه مسافران اتفاق افتاد پس از انتشار گسترده خبر آن در رسانه‌های کره ای همراه با پدرش که ریاست شرکت هواپیمایی کره را بر عهده دارند در مقابل خبرنگاران حاضر شد و ضمن عذرخواهی عمیق اعلام کرد که از تمام سمت های خود در این شرکت کناره‌گیری کرده است.

یا در مثال دیگری ؛ پس از زلزله ۹ ریشتری و سونامی رخ داده، رییس شرکت  نیروی برق توکیو و مدیران ارشد آن در برابر مردم آسیب دیده زانو زدند و بابت قصورهایی که در اداره نیروگاه داشتند عذرخواهی کردند.

فرهنگ عذرخواهی مقوله‌ای ارزشی یا ضد ارزش؟! محمود سریع‌القلم استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی معتقد است: بیان این جمله که «من نمی‌دانم» یا «اشتباه کردم» برای بسیاری مشکل است. برای اولین‌بار در تاریخ ایران، یک سیاستمدار از مردم عذرخواهی کرد و گفت من اشتباه کردم که این عمل بسیار خوب بود . سیاستمداران ما باید روزی هفت یا هشت بار عذرخواهی کنند. مردم باید این عذرخواهی را بپذیرند.

پذیرش اشتباه جزو صفات خوب و پسندیده محسوب می‌شود که در جمهوری اسلامی نمونه‌های آن را شاهد بوده‌ایم و البته مردم ما هم تا این اندازه  از آگاهی و بخشش برخوردار هستند که اگر مسوولی به اشتباه خود اعتراف کرده و آن را بپذیرد، قطعا در برابر التیامی که پذیرش اشتباه برایشان به دنبال دارد، نه تنها عذرخواهی مسوولان را می‌پذیرند، بلکه در بهبود امور همراهی بیشتری را با ایشان خواهند داشت.

به عنوان مثال  مقام معظم رهبری مهر ماه سال ۱۳۹۱ در جمع مردم خراسان شمالی درباره سیاست‌های کنترل جمعیت،  نسل جوان پرنشاط، تحصیل کرده و شجاع را یکی از ثروت‌های زیربنایی ملت ایران برشمردند و تاکید کردند: «یکی از خطاهایی که در اواسط دهه هفتاد انجام شد، ادامه سیاست کنترل جمعیت بود که این اشتباه باید جبران شود زیرا نسل جوان، عامل اصلی پیش روندگی کشور است. البته اجرای سیاست کنترل جمعیت در اوایل دهه هفتاد کار صحیحی بود اما ادامه آن از اواسط دهه هفتاد اشتباه بود و مسوولین کشور و از جمله رهبری در این اشتباه سهیم هستند و باید از خداوند طلب عفو کنند».

 همچنین حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی در سال نخست آغاز به کار خود در کسوت ریاست جمهوری در سال ۹۲ در گفت‌وگوی تلویزیونی با اشاره به نحوه توزیع سبد کالا با بیان این که «چه در مرحله نخست توزیع سبد کالا و چه در مراحل بعدی آن، سبد کالا شامل همه مردم نمی‌شود»، اظهار داشت: باز هم عده‌ای باقی می‌مانند که این سبد به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد. ممکن است بخشی از مردم که وضع مالی خوبی ندارند، سبد به آن‌ها نرسد اما آیا ما کاری را که نمی‌توانیم به طور ۱۰۰ درصد انجام دهیم و می‌توانیم ۹۰ درصد آن را انجام دهیم، ترک کنیم؟

رئیس جمهور همچنین با بیان این که « تلاش دولت بر این است که آمار دقیق و درستی داشته باشد»، گفت: اگر مردم در زمینه سبد کالا به زحمتی افتادند، من به عنوان رئیس‌جمهور از آن‌ها عذرخواهی می‌کنم.

در مقطعی هم محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت نیز در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری بابت حقوق‌های نجومی (غیرمتعارف) عذرخواهی کرد و گفت: با اصلاح قانون، اجازه اینگونه سوء استفاده‌ها را در آینده نخواهیم داد.

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز زمانی در نطق پیش از دستور خود در جلسه علنی مجلس در بهمن ماه سا ل ۱۳۹۱ با اشاره به تذکرات رهبری به قوای سه‌گانه، گفت: این تذکرات خیرخواهانه و مشفقانه است؛ ما نقد رهبری را عامل اصلاح امور می‌دانیم و در مورد آنچه که به ما مربوط است عذرخواهی می‌کنیم. رهبری ولی امر و نور چشم ما هستند و با جان و دل نظر حضرتش را در قانونگذاری می‌پذیریم و مجدانه تلاش می‌کنیم که مشکلات معیشتی مردم را برطرف کنیم. امیدواریم با همدلی و کوشش در تصویب بودجه زمینه رونق تولید داخل را فراهم کنیم. ضمن سپاسگزاری از انتقادات رهبری، راهکار را در تسهیل فضای کسب و کار و رونق تولید داخل می‌دانیم. ساماندهی این امر می‌تواند در اصلاح رفتار خصمانه خارجی تاثیرگذار باشد.

نمونه‌های زیادی در این زمینه وجوددارد از عذرخواهی نعمت‌زاده وزیر صنعت دولت یازدهم درباره کمپین ممنوعیت خرید خودروی داخلی تا عذرخواهی ربیعی وزیر تعاون، ‌کار و رفاه اجتماعی از کارگران هپکو و آذرآب.

و آن‌چه بهانه نوشتن این گزارش شد عذرخواهی معاون اول رئیس جمهور در واکنش به تصاویر منتشر شده از حاشیه سفر وی به مناطق زلزله زده غرب کشور بود که در صفحه اینستاگرام خود نوشت « …  مراتب عذر خواهیم را امشب به این هموطن گرامی و خانواده محترمشان ابلاغ کردند.»

با این وجود، ‌ به نظر می‌رسد فرهنگ عذرخواهی باید در جامعه یک ارزش باشد نه ضد ارزش، ضمن این‌که نباید از نقش رسانه‌ها غافل شد، قطعا پیش از رسانه‌ای شدن و فعل و انفعالات در سطح جامعه شخص مسئول باید اشتباهش را بپذیرد و یا عذرخواهی کند؛ زیرا رسانه‌ها می‌توانند با برجسته کردن پاره‌ای از موضوعات بر افکار و اولویت‌های مردم تاثیر بگذارند  البته در فرآیندی غیر واکنش به موقع، بازخورد پیام‌ها می توانند مسائل دیگری را ایجاد کنند که به همان اندازه ضربات سنگینی را در  جامعه ایجاد خواهند کرد. در واقع همه آحاد جامعه از مسئولان تا مردم باید به وظایف خود در قبال مسئولیت اجتماعی آگاهی داشته و حتی در بدترین شرایط بهترین واکنش ها را از خود نشان دهند.

علاوه بر رسانه‌ها، نهادها و دستگاه‌هایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا وزارت آموزش و پرورش نیز نقش اساسی در نهادینه کردن فرهنگ عذرخواهی دارند به ویژه آموزش و پرورش که متولی امر آموزش در کشور است باید از ابتدا آموزش‌های صحیحی را ارائه دهد.

در واقع می‌توان به صراحت گفت، پایه اصلی فرهنگ عذرخواهی در دولت حجت الاسلام روحانی بنا گذاشته شد از شخص رئیس جمهور تا وزرا و معاونان و حتی مدیران دستگاه‌ها بارها در صورت ارتکاب اشتباه، عذر خواهی کرده‌اند، امید است که این فرهنگ در تمامی سطوح جامعه رسوخ کرده و نهادینه شود که عملی نیک است.

فاطمه خوش‌نیت