شباهت پل استر به صادق هدایت

 به گزارش پایگاه خبری ججین به نقل از (ایبنا)، به نقل از روابط عمومی فرهنگ‌سرای اندیشه، چهاردهمین نشست اندیشه و قلم با موضوع اندیشه‌نگاری در مجموعه «سه‌گانه نیویورک» اثر پل استر روز گذشته (۱۸ تیرماه) با حضور امیرعلی نجومیان و سعید آشتیانی در فرهنگ‌سرای اندیشه برگزار شد.

«سه‌گانه نیویورک» (The New York Trilogy) مجموعه سه رمان از نویسنده پست‌مدرن آمریکایی، پل استر است. این سه رمان که هر یک داستان جنایی و شخصیت‌های داستانی مجزایی از هم دارند تنها به سبب مکان مشترک سه‌گانه تشکیل داده‌اند. این سه رمان شامل «شهر شیشه‌ای»، «ارواح» و «اتاق دربسته» هستند.

نوجومیان در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه آثار استر را در مجموعه ادبیات پست مدرن دسته‌بندی می‌کنند گفت: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این گونه ادبی توجه ویژه به ادبیات عامه پسند یا Pulp Fiction است. نویسندگان دنیای پست مدرن اعتقاد دارند ادبیات عامه مهم است؛ چراکه فرهنگ عامه مهم است به این دلیل که ارزش‌های جامعه را بازنمایی می‌کند.

او در ادامه به تاثیری که دیگر نویسندگان بر استر گذاشته‌اند اشاره کرد و گفت: به طور مشخص در جمله آثار استر رد پایی از بکت، کافکا و بورخس را می‌بینید. در این کتاب به ویژه رفت و برگشتی دایمی داریم میان کتاب‌های دیگر که به طور مشخص به «دن کیشوت» اثر سروانتس اشارات مستقیمی شده است. این پدیده «بینامتنی» هم یکی دیگر از خصوصیات داستان‌های پست مدرن است؛ چراکه آنها عقیده دارند ما هرگز یک اثر را بدون واسطه درک نمی‌کنیم بلکه به واسطه با آثار دیگری می‌شناسیم. یعنی هیچ اثری قائم بر ذات نیست.

فراداستان در آثار استر
این نویسنده با اشاره به ویژگی‌های استر اظهار کرد: یکی دیگر از خصوصیات آستر توجه ویژه او به فرا داستان یا Metafiction است. این گونه داستان‌ها فرایند نوشتن و خلق داستان را در دل خود روایت می‌کنند که از این منظر این سه رمان از برجسته‌ترین متافیکشن‌های ادبیات آمریکا به شمار می‌روند.

نجومیان با اشاره به اینکه در داستان‌های استر ابژه و سوژه مدام جابه‌جا می‌شوند گفت: ما در این سه رمان مدام با سه نوع رویکرد مواجه‌ایم. نویسنده، خواننده و شخصیت. مثلا در داستان اول دانیل کوئین یک نویسنده کتاب‌های عامه‌پسند است که با نام ویلیلم ویلسون کتاب‌هایش را منتشر می‌کند. او در ادامه تبدیل به یک شخصیت می‌شود و همزمان خواننده مجموعه آثاری از استیومن است.

پارودی یا هزلی بر داستان پلیسی
این منتقد درباره نوع رویکرد استر در نگارش این سه رمان گفت: در سه‌گانه نیویورک ما با یک داستان پلیسی رو‌به‌رو هستیم؛ اما این داستان‌ها، بستر اصلی روایت نیستند. ما کارآگاهی داریم که به طور ناخودآگاه وارد یک جریان معمایی می‌شود و در نهایت هم آن داستان بدون هیچ پایان مشخصی و کاملا معلق رها می‌شود. ما در این مجموعه داستان‌ها از استر بیشتر با پارودی یا هزل داستان‌های پلیسی رو به رو هستیم.

شهر، شخصیت اصلی رمان‌های استر
این نویسنده در ادامه به نقش شهر در داستان‌های استر اشاره کرد و گفت: داستان‌های نیویورک به این دلیل در یک مجموعه گرد هم جمع شده‌اند که محل وقوع هر سه این رمان‌ها شهر نیویورک است. اما به جز این سه اثر در باقی آثار استر هم «شهر» حرف اول را می‌زند و یکی از شخصیت‌های اصلی است.

وی اضافه کرد: شهر در آثار استر فقط زینت بخش نیست بلکه نمود بیرونی ذهن مشوش شخصیت‌هاست و گم شدن آنها در شهر به نوعی نمادی از گم شدن آنها در خودشان و افکارشان است.

نجومیان ادامه داد: توجه ویژه به شهر نیز یکی دیگر از خصوصیات آثار پست مدرن‌هاست گرچه شاید پیش از این در آثار بالزاک شهر پاریس و در آثار دیکنز شهر لندن را به عنوان یک شخصیت نیمه برجسته دیده باشیم اما توجه این‌چنینی به شهر در مدرنیسم و در مکتب اکسپرسیونیسم به طور جدی‌تری بروز کرد. یکی از مهم‌ترین اعتقادات مکتب اکسپرسیونیسم همین بود که ما نمود بیرونی اندیشه‌مان را در جهان بیرونی می‌بینیم، چیزی که صادق هدایت در بوف کور و سه قطره خون به خوبی آن را به تصویر کشیده است.

می‌نویسم تا فراموش کنم و به یاد آورم
این نظریه‌پرداز و مترجم در بخش پایانی سخنان خود گفت: کتاب‌های استر درباره نوشتن و درباره زبان است. شخصیت‌ها در همه آثار دفترچه‌هایی دارند که مرتب زندگی خودشان و زندگی دیگران را در آن یادداشت می‌کنند. این اتفاق استعاره‌ای است از یک مفهوم فلسفی که زندگی ما انسان‌ها مرتبط با زبان و ادبیات است.

وی افزود: از نگاه نشانه‌شناسی تجربه ما از عالم تجربه بی‌واسطه‌ای نیست ما به واسطه نشانه‌ها و قراردادها با یکدیگر مواجه می‌شویم. شخصیت‌های استر مدام در حال ثبت درکشان از واقعیت‌ هستند؛ چراکه به این جمله ویتگنشتاین رسیده‌اند «زندگی در صفحات یک کتاب».

نجومیان در پایان سخنان خود گفت: نویسنده‌های بزرگ عالم زخم‌هایی داشته‌اند که مثل خوره روح آنها را در تاریکی و انزوا می‌خوردند و تنها راه‌حل آن را نوشتن می‌دانستند. نوشتن یکی از مهم‌ترین دلایل برای فراموش کردن و در عین حال یکی از بزرگ‌ترین انگیزه‌های عالم برای به یاد داشتن است.