سهم حوزه در بودجه

به گزارش پایگاه خبری “ججین” ،  سخنگوی حوزه‌های علمیه کشور در جریان یک کنفرانس خبری بر لزوم حفظ استقلال حوزه‌های علمیه تأکیده کرده است. حجت‌الاسلام عباس رفعتی این بحث را ذیل موضوعاتی که این روزها درباره بودجه حوزه‌های علمیه طرح می‌شود، بیان کرده و گفته است: «یک جریان خاص به تضعیف روحانیت می‌پردازد. این جریان در روزهای اخیر در جریان بودجه ۹۷، درصدد تخریب حوزه‌های علمیه بوده است، درحالی‌که استقلال حوزه‌های علمیه همواره مورد مطالبه بزرگان حوزه بوده که باید همیشه حفظ شود».
به گزارش تسنیم، رفعتی گفته است: «بودجه‌ای که در مجلس شورای اسلامی برای حوزه‌های علمیه در نظر گرفته‌ شده، بودجه پیشنهادی است و چون این‌ یک بودجه کمکی بوده، دولت تضمینی در پرداخت آن نخواهد داشت و بخشی از این بودجه نیز برای مباحث عمرانی حوزه‌های علمیه و بخش دیگر مربوط به خدماتی است که طلاب در عرصه‌های فرهنگی آن را انجام می‌دهند و از آن جمله طرح هجرت است». او تأکید کرده: «اگر موقوفات حوزه‌های علمیه در اختیار این نهاد گذاشته شود، حوزه تمام هزینه‌های خود را به‌دست می‌آورد، درحالی‌که کمک‌هایی که امروز به حوزه شده، نصف بودجه دانشگاه‌های بزرگ کشور هم نمی‌شود».
اما بودجه‌ای که در سال ۹۷ برای حوزه‌ها پیش‌بینی شده چقدر است؟ آنچه در لایحه بودجه برای حوزه‌های علمیه پیش‌بینی‌ شده این است: «برآوردِ بودجه‌ شورای عالیه حوزه‌های علمیه مجموعا چهار‌هزارو ۴۶۴‌میلیاردو ۵۵۷‌میلیون ریال و شورای سیاست‌گذاری حوزه‌های علمیه خواهران دو‌هزارو ۷۱۳‌میلیاردو ۳۱۰‌میلیون ریال تعیین شده است. همچنین برآوردِ بودجه‌ جامعه‌المصطفی برای سال آینده سه‌هزارو ۵۱‌میلیاردو ۲۰۳‌میلیون ریال پیشنهاد شده است». مرکز جامعه‌المصطفی نهادی آموزشی برای گسترش تشیع در سایر کشورهاست و در ۶۰ کشور جهان شعبه دارد و افراد مناسب برای آموزش اسلام را شناسایی و آنها را برای آموزش طلبگی به قم اعزام می‌کند… .
طرح هجرت
حجت‌الاسلام رفعتی اشاره کرده، این بودجه صرف تأمین هزینه‌های عمرانی، فرهنگی و طرح هجرت می‌شود. طرح هجرت به معنای اعزام روحانیون به مناطق دورافتاده برای انجام اموری مانند اقامه نماز، تبلیغات، منبر و… است. به گفته یک منبع آگاه در حوزه، درآمدی که حوزه برای طلبه‌های طرح هجرت اختصاص می‌دهد، کمتر از یک میلیون تومان در ماه است. این طرح به‌صورت سالانه تمدید می‌شود. روحانیونی که به مناسبت‌های مختلف محرم، رمضان و… برای تبلیغ اعزام می‌شوند، متفاوت از طرح هجرت هستند و زیر نظر دفتر تبلیغات حوزه قرار دارند. این دفتر در لایحه بودجه ردیفی مستقل دارد. در بودجه ۹۷ بودجه دفتر تبلیغات به این شرح است: «برآوردِ بودجه‌ سازمان تبلیغات اسلامی مجموعا چهارهزارو ۳۶۴میلیاردو ۵۸۲ میلیون ریال است که از میان زیرمجموعه‌های آن، سهم سازمان تبلیغات اسلامی یک‌هزارو ۷۰۲میلیاردو ۴۱۶ میلیون ریال، مؤسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی (۲۵۰میلیاردو ۳۰۰میلیون ریال)، بنیاد دایره‌المعارف اسلامی (۹۱میلیاردو ۷۳۱میلیون ریال)، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی (۱۴۰میلیاردو ۸۳۹میلیون ریال)، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه (۴۲۴ میلیارد ریال)، مرکز رسیدگی به امور مساجد (۳۸۵ میلیارد ریال) و همچنین ستاد اقامه نماز (۲۲۹ میلیارد ریال) برآورد شده است».
حوزه همچنین موقوفاتی دارد که به‌صورت طبیعی باید زیر نظر سازمان اوقاف و امور خیریه اداره شود. همان موقوفاتی که به گفته رفعتی اگر در اختیار حوزه قرار بگیرد، می‌تواند بودجه این نهاد را تأمین کند.
سازمان اوقاف
سازمان متولی موقوفات، سازمان اوقاف و امور خیریه است که در چارت سازمانی، زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محسوب می‌شود. ریاست این سازمان، حکم خود را با عنوان سرپرست از سوی وزیر ارشاد و با تأیید مقام معظم رهبری دریافت می‌کند، با عنوان سرپرست سازمان و نماینده ولی فقیه. براین‌اساس، حجت‌الاسلام علی محمدی با حکم وزیر ارشاد دولت احمدی‌نژاد یعنی سیدمحمد حسینی در سال ۸۸، تاکنون سرپرست این سازمان بوده است. همه موقوفات کشور تحت نظارت این سازمان بوده و در هر استان هم دفتر دارد. بودجه سازمان اوقاف در لایحه بودجه ۹۷ به این شرح است: «برآوردِ بودجه‌ سازمان اوقاف و امور خیریه چهارهزارو ۳۹میلیاردو ۸۰۸ میلیون ریال است که در این میان سازمان اوقاف و امور خیریه (دوهزارو ۷۸۲میلیارد ریال)، دانشگاه علوم و معارف قرآنی (۳۸۹میلیاردو ۴۰۸میلیون ریال) و حمایت از مدارس علوم دینی اهل سنت (۸۸۸میلیاردو ۴۰۰ میلیون ریال) از این بودجه سهم خواهند داشت».
تأکید مراجع بر استقلال حوزه
بحث وابستگی مالی حوزه‌های علمیه به دولت و ارتزاق آنان از بودجه دولتی، موضوعی است که در سال‌های گذشته مراجع و چهره‌های حوزوی به آن پرداخته و البته همواره بر استقلال حوزه از دولت در این زمینه تأکید کرده‌اند؛ برای نمونه، آیت‎الله‎ جوادی‌آملی دراین‌باره معتقد است: «مهم‌ترین بودجه‎ای که می‎تواند حوزه را اداره کند، همین سهم امام است که در طول تاریخ، بزرگان حوزه بارها سر این مسائل بحث‎های فراوان داشته‌اند و در هر دوره‎ای این بحث‎ها مطرح بوده است… با جمیع اقوال و شرایط، بهترین راه مصرف این سهم، هزینه بخشی از آن در زمینه رشد حوزه و استقلال این نهاد تولید علم دینی است؛ بزرگانی مانند مرحوم حائری‌یزدی نشان دادند وقتی که به دین رجوع شود، چگونه مخارج حوزه دینی نیز تأمین شده و دست نیاز به حکومت دراز نخواهد شد». آیت‌الله مکارم‌شیرازی هم گفته است: «حوزه‌های علمیه اهل سنت وابسته به حکومت هستند، اما حوزه‌های علمیه شیعی همیشه مستقل بودند و اکنون هم نباید استقلال حوزه خدشه‌دار شود، من به شورای عالی حوزه گفته‌ام که حوزه باید یک‌سری منابع مالی داشته باشد تا از آن برای گسترش خودش استفاده کند و این قابل تحقق است». آیت‌الله لطف‌‌الله صافی‌گلپایگانی هم درهمین‌باره گفته است: «از امتیازهای مهم حوزه‌های علمیه، استقلال آنها در طول تاریخ بوده که باید این امتیاز حفظ شود تا بتواند در سایه استقلال، وظایف اصلی خود را انجام دهد». علی لاریجانی، رئیس مجلس که خود روحانی‌زاده است، چندی پیش به همین موضوع اشاره کرده و گفته بود: «در چند سال اخیر ردیف‌های بودجه‌ای برای انجام کارهای عمرانی در حوزه‌های علمیه و مصلا‌ها در نظر گرفته شده است، اما روحانیت نباید اصطلاحا مواجب‌بگیر دولت باشد، حتی اگر آن دولت، دولت جمهوری اسلامی باشد».
با وجود تأکید علما و مراجع بر عدم وابستگی بودجه‌ای حوزه از دولت، اما روزنامه جمهوری اسلامی چندی پیش در سرمقاله‌اش از این موضوع انتقاد کرده و نوشته بود: «در قم و تهران و بعضی شهرهای دیگر مراکزی به بهانه کارهای فرهنگی بودجه‌هایی از دولت می‌گیرند که به‌هیچ‌وجه استحقاق آن را ندارند. این مراکز اگر نباشند و هیچ کاری انجام ندهند، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. حتی می‌توانیم قاطعانه بگوییم وجود بعضی از این مراکز، مشکلاتی ایجاد می‌کند و نبود آنها بهتر است. این بودجه‌های کلان ده‌ها و صدها‌ میلیارد تومانی به‌جای این مراکز اگر صرف فقرایی شود که شب‌ها با شکم گرسنه می‌خوابند، فرهنگ این کشور اصلاح خواهد شد».