سؤال از پیامبر(ص) یا نقد ایشان؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین” ، این یک بحث قرآنی و جدای از گفتمان‌های سیاسی است. انسان عاقل و دانشمند وقتی می‌خواهد سخنرانی یا اظهارنظر کند،‌ باید عالمانه باشد و در استعمال کلمات که هر کدام معنای خاص خود را دارد، دقت کند وگرنه او متهم به جهالت خواهد شد. حال اگر کسی در رابطه با قرآن و رسول(ص) و اهل‌بیت عصمت(ع) می‌خواهد صحبت کند، باید کاملاً قرآنی و فقیهانه باشد و اگر نمی‌تواند، ثواب سکوت بیشتر و آبرومندانه‌تر است. مثلاً گفته‌اند: ضلالت و غیّ یعنی گمراهی،‌ ولی فرقشان این است که اگر ضلالت راه باشد، غَیّ، شهر ضلالت است؛ اگر هدایت، راه باشد «رُشد»، شهر هدایت است و به همین قیاس.

بنابراین فرق است میان سؤال کردن و نقد کردن. قرآن فرمود: «یسئلونک» از تو می‌پرسند تو هم برای روشنگری جواب بده. پس، از قرآن و رسول می‌توان سؤال کرد ولی نقد و ایرادگیری چطور؟ مفهوم نقد آن است که در این مورد غلط و اشتباه وجود دارد و منتقد ،قصدجایگزینی و اصلاح غلط را دارد یعنی بالاتر از او می‌فهمد.

هر مسلمانی باید بداند که پیامبر(ص) در سه مورد عصمت دارد:

الف: در مورد گرفتن وحی، در سوره جنّ آیه ۲۶فرمود: ما وقتی وحی را با جبرئیل بر پیامبر نازل می‌کنیم، آن را تعدادی از فرشتگان همراهی می‌کنند تا به طور خالص به پیامبر ابلاغ شود.

ب: پیامبر (ص) در انتقال امانت وحی به امت، عصمت دارد و بدون کم و زیاد و بدون ابهام و با یک قرائت به امت می‌رساند. در این راستا خدا فرمود: اگر پیامبر ما (که البته محال است) حتی اگر یک کلمه از خودش بر وحی ما اضافه کند، ما شاهرگش را می‌زنیم :« وَلَوْ تَقَوَّلَ عَلَینَا بَعْضَ الْأَقَاوِیلِ * لَأَخَذْنَا مِنْهُ بِالْیمِینِ» (حاقه، ۴۴ و ۴۵) و بدانید که هر چه می‌گوید نظر ما را می‌گوید «وَمَا ینْطِقُ عَنِ الْهَوَى». (نجم،۳)

گفته‌اند در مواردی پیامبر(ص) از مخاطبان اقرار می‌گرفت: «هَل بَلَّغتُ» آیا مطلب را شفاف رساندم؟ آیا بدون ابهام دریافت کردید؟ می‌گفتند: بلی یا رسول‌الله.

ج: پیامبر(ص) در عمل به تمام محتوای وحی، حتی مستحبات، عصمت دارد. این تعریف عصمت معصوم است. بطور مثال شما به دادگاه مراجعه کردید و او برای دعوای شما، حکم بدوی صادر کرد که حق با شاکی است، البته رأی دادگاه از سخن وزیران هم مهم‌تر و واجب‌الاجراست.

حال سؤال این است که آیا می‌توان بر حکم این دادگاه نقد کرد؟ یعنی بگوییم رأی شما غلط و ‌اشتباه است؟ (معنای نقد همین است) پاسخ این است که: بلی. و دادگاه تجدیدنظر یعنی همین. یعنی دادگاه بدوی حکم غلطی صادر کرده، بعد دادگاه تجدیدنظر رأی بدوی را رد یا قبول می‌کند. حال آیا به دادگاه تجدیدنظر، می‌توان نقد کرد و گفت: غلط است؟ بلی، می‌توان گفت و لذا شکایت به دیوان عالی برده می‌شود. اینها معنای کلمه «نقد» است.

دیدگاه قرآن در‌باره نقد پیامبر(ص)

اما سؤال اصلی ما این است که اگر قرآن کریم یا پیامبر و امام زمان(عج) رأی و حکمی دادند می‌‌توان آن را نقد کرد یا نه؟ پاسخ این است که گاهی گفته می‌شود آری! می‌شود نقد کرد زیرا این برجام جاودانه نیست که نتوان نقد کرد ولی برخی می‌گویند نمی‌توان به حکم پیامبر و معصوم نقد کرد، البته می‌توانیم برای رفع ابهام سؤال کنیم ولی نقد جایز نیست.بنده هم نمی‌دانم که این نظریات درست است یا نه.حال نظر قرآن را جویا می‌شویم:

«هیچ مرد و زن مؤمنی را نمی‌رسد که وقتی خدا و رسولش به امری حکم‌ دهند، برایشان اختیار نفی و نقد باشد و هر که خدا و رسول را نقد و عصیان کند، او در گمراهی خیلی روشنی قرار دارد» (الأحزاب/۳۶) (و در نماز می‌گوییم خدایا ما را از ضالّین قرار نده).

در آیه ۶۸ قصص فرمود: «تدبیر امور و حذف و انتخاب به اراده خداست و کسی در برابر خدا و رسول و فرشتگان، صاحب هیچ اختیار و چون و چرا و نقد کردن نیست. زیرا انبیاء و فرشتگان به اذن خدا، حرف می‌زنند و کار انجام می‌دهند.»

بنابراین وقتی معصوم و پیامبر(ص) حکمی دادند، این حکم قابل نقد و تجدیدنظر و دیوان عالی و دانی نیست و این رفتار و اعتقاد به نقد، ایستادن در برابر خدا و رسول است.

مردم ایران بویژه مسئولان ما افراد دیندارند و معتقد به قرآن و معصوم هستند، ممکن است آنها بگویند ما نسبت به حکم خدا و معصوم معتقد به نقد نیستیم، منتها کلمه نقد را در غیر موردش به کار برده‌ایم و اینک حرفمان را صریحاً پس می‌گیریم، در این صورت ما دستشان را می‌بوسیم، ولی اگر بعد از این آگاهی باز هم بگویید این نظر ماست و اظهار نظر آزادی بیان است، در این صورت باید به باب موضوع حکم ارتداد مراجعه کرد.