روایتی اسف‌بار از حاشیه‌نشیان چابهار

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، سیستان و بلوچستان محروم‌ترین استان ایران است و بیشترین جمعیت حاشیه‌نشین را دارد؛ از جمعیت ۲ میلیون‌ و هفتصد هزارنفری سیستان و بلوچستان، ۵۰۰ هزار نفر در سکونت‌گاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ شهرها زندگی می‌کنند. زابل، زاهدان، چابهار، کنارک و ایرانشهر عمده‌ترین نقاط حاشیه‌نشین سیستان و بلوچستان هستند و در میان این‌ها، زاهدان با ۲۷۰ هزارنفر جمعیت حاشیه‌نشین، بیشترین جمعیت حاشیه‌نشین سیستان و بلوچستان را در خود جای داده است.

سرعت رشد حاشیه‌نشینی چابهار در ایران بی‌سابقه است

اما از میان شهرهای حاشیه‌نشین سیستان و بلوچستان، چابهار جایگاه ویژه‌ای دارد؛ از جمعیت ۱۱۲ هزار نفری شهر چابهار ۵۶ هزارنفر، یعنی نصف جمعیت در حاشیه شهر زندگی می‌کنند؛ به گواه مدیران محلی، استانی و کشوری چابهار بالاترین جمعیت حاشیه‌نشین کشور نسبت به جمعیتش را دارد؛ علاوه‌بر آن الگوی زیست حاشیه‌نشینی و سرعت رشد حاشیه‌نشیان چابهار در ایران بی‌سابقه است.

رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می‌گوید: چابهار به‌ واسطه خشکسالی‌های بی‌سابقه سیستان و بلوچستان دارای بالاترین رشد جمعیت در ایران است. معین‌الدین سعیدی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: خشکسالی‌های سیستان و بلوچستان و به‌ ویژه منطقه بلوچستان، خسارت‌های میلیاردی به باغات میوه‌های گرم‌سیری و عمدتاً موز و انبه چابهاری‌ها وارد کرده و بیش از ۸۰ درصد دام‌های روستاییان در سال‌های اخیر از دست رفته‌اند.

وی تصریح می‌کند: خشکسالی به‌ قدری بوده که بخش “دشتیاری” چابهار که یکی از بزرگ‌ترین بخش‌های ایران با بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت است و در سال‌های نه چندان دور به‌ خاطر پرورش میوه‌های گرم‌سیری به هندوستان کوچک شهره بوده هم‌اکنون به‌ خاطر خشکسالی‌های بی‌سابقه و فراگیر به ” دشت‌ بی‌یار ” میان محلی‌ها شهرت پیدا کرده است.

رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار ادامه می‌دهد: روستانشینان چابهار و دشتیاری که بخشی از آن‌ها هم در مناطق مرزی ایران و پاکستان سکونت دارند با بسته شدن مرز “ریمدان” و همچنین از دست رفتن زمین‌ها و دام‌هایشان به‌ خاطر جذابیت‌های اقتصادی کاذبی که به‌ واسطه منطقه آزاد و برخی شرکت‌ها و نهادها در چابهار ایجاد شده، نه‌ تنها از روستاهای چابهار بلکه از کل روستاهای بلوچستان به امید یافتن کار و زندگی بهتر به چابهار مهاجرت می‌کنند و همین موجب شده چابهار بالاترین نرخ رشد جمعیت در ایران داشته باشد.

سعیدی می‌گوید: روستانشیان به‌ دلیل نداشتن تمکن مالی با رشد سرطان‌گونه‌ای در مناطق حاشیه‌شهر سکونت اختیار می‌کنند و موجب رشد سریع حاشیه‌نشینی در چابهار می‌شوند؛ بزرگ‌ترین منطقه حاشیه‌نشین چابهار که به “کمب” معروف است سال ۸۵، حدود ۵۰۰۰ نفر جمعیت داشته و امسال این جمعیت به ۲۳ هزار نفر رسیده که این خود نماینگر رشد سریع جمعیت حاشیه‌نشین در چابهار است.

رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می‌گوید: کمب به گواه مدیران و آمارها بزرگ‌ترین منطقه حاشیه‌نشین کشور است و علاوه‌ بر کمب، “هوت‌آباد، نوک‌آباد، جنگلوک، مرادآباد، عثمان‌آباد، رمین و …” از دیگر مناطق حاشیه‌نشین چابهار هستند که همانطور که گفتم کمب بزرگ‌ترین آن‌هاست.

“کمب” بزرگ‌ترین منطقه حاشیه‌نشین کشور

منطقه کمب بزرگ‌ترین منطقه حاشیه‌نشین کشور محسوب می‌شود که البته دارای بالاترین سرعت رشد حاشیه‌نشینی در کشور نیز هست؛ از جمعیت ۵۶ هزار نفری حاشیه‌نشینان چابهاری، ۲۳ هزار نفر در منطقه حاشیه‌نشین کمب که حالا به روستای حاشیه‌ کمب ارتقاء یافته زندگی‌ می‌کنند.

علاوه‌ بر سرعت حاشیه‌نشینی که در صحبت‌های رئیس شورای اسلامی به آن اشاره شد؛ الگوی زیست حاشیه‌نشیان کمب اگر نگوییم بی‌سابقه، الگویی کم‌سابقه است.

کودکان کمب قربانی سیم‌های لخت غیرمجاز

در خیابان‌ها و کوچه‌های کمب سیم‌های برق به‌ صورت تار عنکبوت‌هایی به‌ هم وصل شده‌اند و هرجا که فکرش را بکنید چه زمین و چه آسمان به‌ صورت غیراستاندارد پخش شده‌اند، این سیم‌ها تاکنون کشته‌هایی هم داده است؛ چند کودک در سال‌های اخیر با گیر کردن پاهایشان هنگام بازی به این سیم‌‌ها که روی زمین کشیده شده بود دچار برق‌گرفتگی حاد و به‌ دلیل نبود امکانات درمانی در کمب و فاصله زیاد آن از شهر تا رساندنشان به شهر فوت شدند.

یکی از ساکنان کمب می‌گوید: در کمب کلا دو مرکز بهداشتی است که از صبح تا ۱۲ ظهر باز هستند، بعد از ظهر اگر کسی در حالت موت هم باشد امکانات درمانی و اورژانسی وجود ندارد؛ آمبولانس ‌هم به اینجا نمی‌آید.

امان‌الله رئیسی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: ساکنان در صورتی که نیاز به اقدامات اورژانسی داشته باشند، آن‌ها سوار ماشین‌های همسایه‌ها می‌کنیم و به بیمارستان شهر می‌رسانیم. چند سال پیش یادم هست که باران باریده بود و پای یکی از کودکان به سیم‌های برق لخت وسط کوچه گیر کرد و برق او را گرفت؛ تا آن آمدیم او را سوار ماشین کنیم و به شهر برسانیم، در راه فوت شد.

دهیار کمب می‌گوید: برای ۲۳ هزار نفر از جمعیت کمب، کلا ۹ ترانس برق نصب شده؛ این‌ ترانس‌ها برای حداقل ۱۰ سال پیش است زمانی که کمب ۵ هزار نفر جمعیت داشت؛ بعدها با افزایش جمعیت، مردم به‌خاطر شدت گرما و شرجی بودن هوا از هر جا رسیدند سیم به ترانس‌ها کشیدند.

محمد زیندینی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: بعد از این در و آن در زدن ما و پیگیری‌های فراوان اوایل سال ۹۶ مجوز برق‌رسانی به کمب از سوی شورای تامین صادر شد اما بعد از گذشت یک سال هنوز همان ۹ ترانسی که بودند، هستند و هر روز هم ما به‌خاطر اوج گرما و شدت فشار بر ترانس‌های قدیمی، سیم پارگی و از دور خارج شدن ترانس‌ها را داریم.

وی تصریح می‌کند: شرکت برق یک میلیون و اندی علاوه‌ بر پول امتیاز برق بابت جریمه برق به‌ خاطر سیم‌کشی‌های غیرمجاز از ساکنان می‌گیرد و ساکنان هم به هزار مشقت به‌ خاطر تمکن مالیشان این پول را جور می‌کنند اما باز هم برق‌دار نمی‌شوند؛ هر روز ما مراجعه‌ کننده داریم که متعرض هستند به‌ این که چرا پول ازشان گرفته شده ولی هنوز برق‌دار نشدند.

کودکان کاسه ‌به‌دست در طلب آب!

به خانه یکی از ساکنان کمب می‌رویم، او زنی است بیوه با سه فرزند؛ با رب گوجه آب زده از ما پذیرایی می‌کند، پسر ۱۱ ساله‌اش می‌گوید: از زمانی که به‌ دنیا آمدم پدر نداشتم، بردار بزرگ‌ترم که ۲۴ سال دارد کارگری می‌کند و خرج خانواده را در می‌آورد؛ گیاه‌خواریم.

محمد می‌‌گوید: اینجا هوا گرم است، برق درست و حسابی نداریم، هی برق قطع می‌شود، آب درستی ‌هم نداریم، مادرم می‌گوید تانکر آب ۳۵ هزار تومان است و نمی‌تواند مرتب بخرد؛ ما به‌ خاطر اینکه برادرم کار می‌کند یک پولی داریم تا کمی آب بخریم بعضی از دوستانم که وضعشان بدتر است؛ کاسه بر می‌دارند و به همسایه‌هایی که تانکر آب می‌خرند می‌روند آن‌ها هم به هزار منت کمی آب به آن‌ها می‌دهند؛ من ‌هم تاکنون چندین بار از روی مجبوری و بی‌آبی این‌کار را کرده‌ام.

در روستای حاشیه کمب که ۲۳ هزار نفر جمعیت دارد حتی یک‌ متر لوله‌گذاری هم صورت نگرفته؛ ساکنان آب‌خود را به‌ صورت تانکری می‌خرند و صحنه‌های اسف‌باری در کمب هنگامی که یک کودک برای طلب آب به نزد همسایه‌اش می‌رود اتفاق می‌افتد.

ساکنان کمب خارجی نیستند!

مدیر اجرایی ساماندهی روستای کمب که از سوی سازمان ملی زمین و مسکن برای ساماندهی این روستا به اینجا آمده، می‌گوید: از اول اصلاً قرار نبود که ساکنان ساماندهی شوند چرا که می‌گفتند کمب‌نشینان خارجی‌‌اند و ایرانی نیستند و مجوز ساماندهی داده نمی‌شد.

علیرضا محمدقاسمی در گفت‌وگو با تسنیم می‌افزاید: بعد از بررسی‌های مکرر و پیگیری‌های دهیاری و شورای کمب این موضوع مشخص شد که کمب‌نشینان ایرانی‌اند؛ ۴۵۰۰ ملک در کمب شناسایی کردیم که ساکنان همگی کدملی و شناسنامه داشته‌اند، بالاخره شورای تامین مجوز ساماندهی اعطا کرد و ما از آبان ۹۵ کار ساماندهی را شروع کردیم.

وی تصریح می‌کند: روند ساماندهی به کندی پیش‌ می‌رود به‌ ویژه آنکه هر روز هم به تعداد کپرنشینان افزوده می‌شود؛ هر کار که ما بخواهیم در کمب برای ساماندهی بکنیم باید از رئیس مسکن و شهرسازی چابهار و بعد از اداره‌کل راه و شهرسازی بلوچستان و بعد از سازمان ملی زمین و مسکن استعلام شود که همین موجب کندی بیش‌ از حد ساماندهی شده است.

قاسمی با بیان اینکه باید ساماندهی کمب به چابهار تفویض اختیار شود، می‌گوید: ساکنان کمب همیشه ما را برای ساماندهی یاری کردند، تاکنون هیچ مقاومتی برای بازگشایی معابر و عقب‌نشینی نداشتند؛ البته جا دارد از شهرداری هم انتقاد شود که معابر کمب به شهر را با وجود رضایت ساکنان برای تخریب و عقب‌نشینی بازگشایی نکرده و ساکنان باید از جاده‌های خطرناک کمربندی برای یک کار کوچک به شهر بروند که همین موجب افزایش تصادفات شده است.

مدیر اجرایی ساماندهی می‌گوید: برای ساماندهی عزم جدی و کافی لازم است؛ تا زمانی که ارگان‌ محرومیت ساکنان را به‌ معنای واقعی درک نکنند و پای کار نیایند حالا حالاها روند ساماندهی طول می‌کشد.

هرچه باشد کمب بزرگ‌ترین و پرسرعت‌ترین منطقه حاشیه‌نشین کشور است و برخلاف مناطق حاشیه‌نشین دیگر روزانه به‌ تعداد حاشیه‌نشینانش افزوده می‌شود؛ اگر نگوییم همه، عمده ساکنان کمب در قرن ۲۱ به معنای واقعی کلمه تشنه و گرسنه‌اند و در فقر مطلق به‌‌ سر می‌برند.

گزارش از سیدامیرحسین عظیمی