رشد باروری در بعضی استان‌ها منفی شده است

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، دکتر حاتم حسینی چهارشنبه ۲۱ آذر در همایش «جایگاه پژوهش در پیشبرد اهداف توسعه استان همدان» که به مناسبت هفته پژوهش در جهاددانشگاهی همدان برگزار شد، در مقاله‌ای با عنوان «وضعیت‌های متعارض و مسأله سیاستگذاری جمعیت در ایران» اظهار کرد: مشکلات جمعیت یکی از مسائل مهم در جامعه ایران است که مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار گرفته است.

وی افزود: خلأیی که وجود دارد این است که با وجود اینکه چندسالی از طرح بازنگری در مسائل جمعیتی می‌گذرد، به هیچ سیاست مدونی درباره جمعیت ایران دست نیافته‌ایم.

حسینی بیان کرد: خلأ در سیاستگذاری جمعیت ایران به وضعیت‌های متعارضی برمی‌گردد که با آن دست به گریبان هستیم و این رویکردهای متفاوت منجر به اتخاذ یک برنامه عمل برای جمعیت ایران شود و موجب شده دو گروه با دو رویکرد متفاوت درباره یک مسأله در برابر هم قرار گیرند و با این رویکردهای متفاوت نتوانیم به یک اجماع برسیم.

وی بیان کرد: در کشور در حوزه جمعیت با یک وضعیت متعارض مواجهیم و این دستیابی به توافق را بر سر اهداف سیاست های جمعیتی به مشکل رسانده است.

حسینی تصریح کرد: یکی از وضعیت‌های متعارض، باروری پایین است که متأسفانه عمومیت پیدا کرده و تنها در برخی از استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کهیکلویه و بویراحمد و کرمان این سیستم کمتر دیده می‌شود به طوریکه از ۹ فرزند به ۳.۵ درصد رسیده است و بقیه استان‌ها پایین‌تر از سطح جایگزینی هستند.

وی با بیان اینکه تداوم پایین‌تر از سطح جایگزینی در طول زمان منجر به بازتولید نسل و جمعیت نخواهد شد، گفت: طبق آخرین سرشماری، رشد جمعیتی به ۱.۳ درصد رسیده که هنوز مثبت است و باعث می‌شود جمعیت ما زیاد شود به طوریکه اگر این نرخ رشد را حفظ کنیم بعد از گذشت پنجاه و اندی سال جمعیت به ۱۶۰ میلیون نفر خواهد رسید.

حسینی به علل کاهش جمعیت در جامعه اشاره و عنوان کرد: کاهش تمایلات فرزندآوری، کاهش شمار فرزندان ایده‌آل، کاهش طول دوره باروری به طوری که اوج باروری از ۲۵ تا ۳۳ سالگی است، گسترش استفاده از روش‌های پیشگیری، الگوهای متفاوت استفاده از روش‌های پیشگیری و حاملگی‌های ناخواسته از این علل است که در مناطق مختلف و با فرهنگ‌های متفاوت تغییر می‌کند.

این مدرس دانشگاه اظهار کرد: استمرار در باروری زیر سطح جایگزینی در آینده به سالخوردگی جمعیت منجر خواهد شد که جمعیت سالخوردگی پدیده مسلط ایران در سال‌های آینده خواهد بود.

وی افزود: از ۱۳۸۴ با دریچه جمعیتی مواجه شدیم که به وضعیتی اطلاق می‌شود که افراد در سن کار سهمشان از جمعیت بالای ۷۰ درصد می‌شود و تا ۴ دهه دریچه جمعیتی باز می‌ماند اما خاصیت آنها به گونه‌ای است که این دریچه‌ها یکبار باز و برای همیشه بسته می‌شود و اگر سیاستی برای آن درنظر گرفته نشود به بلا تبدیل خواهد شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه در بعضی استان‌ها مانند همدان رشد باروری منفی شده است، تأکید کرد: خلاصی از موقعیت مذکور، مشروط به مشخص کردن اولویت‌های سیاستگذاری است و همه جوامع با مسائل مختلف مواجه هستند و باید دید که چکار باید کرد.

وی بیان کرد: رشد جمعیت در دهه ۶۰ به طور طبیعی سالانه به بیشترین میزان رسیده و پیش‌بینی می‌شود در ۱۴۳۰ به صفر و استمرار آن منفی شود. در آینده با افزایش مرگ‌ومیر و رشد منفی جمعیت مواجه خواهیم بود و پیری جمعیت شاید مشکل الان ما نباشد اما در آینده خواهد بود.

وی درباره استان همدان نیز گفت: در همه شهرستان‌های همدان باروری زیر سطح جایگزینی است و همه زیر ۲.۱ است که در شهرستان‌های بهار، نهاوند و همدان میزان جوانان نیروی کار از سایر شهرها بیشتر است و این به معنای بازشدن دریچه جمعیتی آنها است.

عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا خاطرنشان کرد: مناطق روستایی به سرعت در حال از دست دادن جمعیت خود است و به علت مهاجرت از روستاها به خارج از همدان می‌روند.

وی عنوان کرد: در کل استان باروری مدام در حال نزول است که در شهرستان‌های همدان، بهار و اسدآباد نسبت به سایر شهرستان‌ها وضعیت فقط کمی بهتر است.

حسینی با بیان اینکه الگوی باروری نیز به شدت کاهش پیدا کرده است، تأکید کرد: حاملگی ناخواسته زمانی رخ می‌دهد که زوج‌ها با وجود اینکه نمی‌خواهند بچه‌دار شوند اما باز بارور می‌شوند.

وی بیان کرد: در دنیا ۸۵ میلیون حاملگی ناخواسته در سال ۲۰۱۵ انجام شده که این میزان در شهر همدان ۲۳ درصد بوده که باروری از روش منقطع بیشترین میزان بوده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا گفت: برنامه‌ریزی و سیاستگذاری برای جلوگیری از کاهش موالید نباید به معنای توقف ارائه خدامات بهداشت باروری باشد چرا که مادرانی هستند که به تعداد بچه‌های ایده‌آل خود را رسیده‌اند و حق دارند که پیشگیری کنند و نباید خدمات بهداشتی از آنها قطع شود.

وی با بیان اینکه مهمترین مسئولیت ایران، مدیریت دریچه جمعیتی است، تأکید کرد: سیاست‌هایی که دولت می‌تواند اتخاذ کند اگر ناهمسو با خواسته‌ها و منافع زنان و خانواده‌ها باشد حتما شکست خواهد خورد و برخی نیز همسو با خانواده‌ها است که احتمال موفقیت دولت وجود دارد.

این پژوهشکر دو مسیر را پیش‌روی دولت تعریف کرد و ادامه داد: از مسیر غیرمستقیم می‌توان با ایجاد امید در بین جوانان و ایجاد اشتغال دریچه جمعیتی را مدیریت کرد.

وی با بیان اینکه عمومیت ازدواج در ایرانی‌ها ۹۷ درصد است اما متأسفانه کاری برای اشتغال آنها نمی‌کنیم، گفت: باروری دغدغه ایران نیست بلکه بیکاری و اشتغال دغدغه‌ای است که باید حل شود و باید درنظر داشت هرچه میزان فرزندان ایده‌آل در خانواده‌ها بیشتر باشد میزان باروری بیشتر خواهد شد.

وی با بیان اینکه فرزندآوری باعث استرس والدین و رفتار مخاطره‌آمیز آنها شده است، تصریح کرد: یکی از اشتباهاتی که در دولت‌ها انجام می‌شود این است که انطباق منابع فردی با مصالح اجتماعی در دولت‌ها انجام نمی‌شود در حالیکه دولت باید از طریق مطالعات اجتماعی درباره مادرانی که فرزندان ایده‌آل کمتری دارند، سرمایه‌گذاری کنند و شرایطی ایجاد سازند که تعداد فرزندان ایده‌آل بیشتر شود.