رئیس قوه قضاییه: پیشنهاد اعلام عفو گسترده زندانیان در آستانه چهل‌سالگی انقلاب اسلامی

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از خبرگزاری تسنیم، آیت الله آملی لاریجانی در نشست رؤسای کل دادگستری‌های سراسر کشور و دادستانهای مراکز استانها با تسلیت ایام شهادت حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا(ع)، به آیه شریفه «نور» که در ابتدای این نشست قرائت شد، اشاره و تصریح کرد: برای شنیدن سخن حق تعالی، راهی نزدیکتر و روشنتر از تلاوت قرآن نیست. در روایتی از امام صادق(ع) آمده است که زمانی در حال نماز از خود بیخود شدند؛ سبب آن را پرسیدند، فرمودند «آن‌قدر «ایّاکَ نَعبُدُ وَ ایّاکَ نَستَعین» را تکرار کردم که گویی آن را از متکلمش شنیدم”.

رئیس قوه قضاییه ادامه داد: آیه نور از آیات عجیبه‌ای است که اگر به حقیقت نورانیت این آیه توجه شود، درون انسان را متحول می‌کند. این‌که حق متعال «نور السموات و الارض» است، حقیقت عظیمی را در دل خود دارد. نور، حقیقتی است که بالذات روشن است و اشیای دیگر را روشن می‌کند. براساس این آیه، آنچه ما می‌بینیم، به‌نور حق تعالی است و مثل آن نیز مثل چراغی است که در زجاجه‌ای قرار دارد و نور را به همه جا منعکس می‌کند.

رئیس قوه قضاییه افزود: باید دعای همیشگی ما این باشد که «خدایا ما را به‌نور خود هدایت کن». در برخی تفاسیر نیز آمده است که نور حق تعالی، همان نور امام(ع) است؛ لذا آنان که می‌خواهند به ساحت حق متعال اقتراب یابند، باید وجود خود را منور به نور ائمه هدی علیهم السلام کنند.

آملی لاریجانی پس از این مقدمه به تبیین وضعیت کشور پرداخت و اظهار کرد: امروز در شرایط خاصی به‌سر می‌بریم. در آستانه ۴۰سالگی انقلاب اسلامی هستیم و همه در جریان حوادث ۴ دهه گذشته قرار داشته‌ایم. شاید پیوستگی امور به‌نحوی بوده که الآن نتوانیم به‌دقت تمام آنچه را که گذرانده‌ایم مرور کنیم و اشراف کاملی بر مسیر پر فراز و نشیب طی‌شده داشته باشیم. اما اگر به انقلاب اسلامی، تثبیت و تداوم آن با رهبری‌های امام راحل (قدّس اللّه نفسه الزکیّه) و مقام معظم رهبری (مدّ ظلّه العالی) و همچنین مجاهدت‌های مردان و زنانی که از تمام هستی خود برای ایستادن در مقابل خواست دشمنان گذشته‌اند، از بیرون نگاه کنیم، می‌بینیم که همواره فضل و عنایت الهی در این مسیر دشوار پشتوانه این کشور و مردم بوده است و با اتکا به این عنایات و تفضلات، از گردنه‌های بسیار سختی عبور کرده‌ایم.

شنیدن سخنان دشمنان برای آگاه‌شدن ما از رؤیاهایشان مفید است

رئیس قوه قضاییه با اشاره به تلاش‌های دشمن برای به‌زانو درآوردن مردم ایران طی ۴۰ سال گذشته، خاطرنشان کرد: رئیس جمهور نادان آمریکا و مشاوران کم‌فهم او دائماً از آغاز سال جدید میلادی همزمان با پایان کار جمهوری اسلامی دم می‌زدند و می‌خواستند کنار منافقین، جشن برپا کنند، گرچه این نهایت کوته‌فکری، بی‌خردی و بی‌منطقی آنها را نشان می‌دهد اما شنیدن این سخنان برای ما از این جهت که می‌فهمیم دشمنانمان در چه رؤیا و سودایی به‌سر می‌برند، مفید است.

آملی لاریجانی با یادآوری اینکه دشمنان تمام تلاش و توان خود را برای تسلیم کردن مردم و نظام جمهوری اسلامی به‌کار بسته‌اند، ادامه داد: به‌فضل الهی و عنایات حق تعالی، ملت ما در طول ۴۰ سال گذشته ملتی مقاوم بوده که بر اساس ایمان خود، پای اهداف انقلابش ایستاده است. ما به عنایات خاصه حق تعالی کاملاً معتقدیم اما فراموش نکنیم که نصرت الهی، منافاتی با لزوم تدبیر از سوی مسئولان ندارد و همگی باید هوشیارانه توجه کنیم که دشمن از چه نقطه‌ای قصد ضربه زدن دارد.

رئیس قوه قضاییه اضافه کرد: امروز جمهوری اسلامی با اقتدار تمام در صحنه ایستاده است، در بعد نظامی، جلوی آمریکا و ائتلافش را در منطقه سد کرده است و این وضعیت که امروز به‌جای سخن گفتن از برکناری بشار اسد، صحبت از بازگشایی سفارتخانه‌هایشان در سوریه می‌کنند، جز با محوریت مقاومت از سوی ایران حاصل نمی‌شد.

دشمن به پیشبرد جنگ نرم برای فروپاشی اقتصادی ایران روی آورده است

آملی‌لاریجانی با بیان اینکه شکست آمریکایی‌ها در منطقه موجب هوشیاری بیشتر آنها شده است، اظهار کرد: امروز که اقتدار علمی، نظامی و فناوری ایران در صحنه‌های مختلف بروز و ظهور یافته، دشمن در دشمنی خود عازم‌تر و جازم‌تر شده و فهمیده که با سلاح ظاهر نمی‌تواند در مقابل ایران بایستد، بر همین مبنا به پیشبرد جنگ نرم و تلاش برای فروپاشی اقتصادی کشور روی آورده و بر همین اساس، مردم و مسئولان باید بیش از پیش در سد کردن راه دشمن، هوشیار باشند.

رئیس قوه قضاییه، «معیشت مردم» را مرکز و هدف اصلی حمله دشمن و به‌راه انداختن جنگ روانی دانست و خاطرنشان کرد: ایجاد ناامیدی و یأس در مردم و تشدید فشارهای روحی و روانی، از مهمترین ابزارهای دشمن در جنگ روانی علیه کشورمان است و بر همین اساس مسئولان، مسئولیت بسیار عظیمی به‌عهده دارند.

آملی لاریجانی گفت: باید بدانیم که امروز هر خدمتی به مردم و نظام، نوعی جهاد است و با همین نگاه و عمل جهادی است که می‌توان فریب و توطئه دشمن را خنثی کرد.

رئیس قوه قضاییه با اشاره به مسئولیت عام همه مسئولان برای خدمت به مردم، راجع به مسئولیت‌های قوه قضاییه به‌صورت خاص گفت: همان‌طور که در جلسات مختلف به‌صورت مکرر بیان شد، امروز رؤسای دادگستریها می‌توانند کمک زیادی به بحث تولید داشته باشند. به هر حال برخی کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی با مشکل نقدینگی مواجهند و بانکها نیز درگیر مشکلات بازپرداخت تسهیلات هستند، بر این اساس ممکن است بانک‌ها در چارچوب قانون، کارخانه‌ای را توقیف کنند. در گذشته، یک طلبکار با حکم دادگاه، وسیله حیاتی یک کارخانه را توقیف می‌کرد و سبب تعطیلی آن می‌شد که بحمدالله در سال‌های اخیر گزارشهای خوبی از کمک رؤسای کل دادگستری‌ها به کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی واصل شده و کمتر چنین مشکلاتی وجود دارد اما تأکید مجدد دارم که این روند ادامه یابد و با جلسات مستمری که با مسئولان اجرایی برگزار می‌شود، رؤسای کل دادگستری‌ها و دادستانها اجازه ندهند هیچ کارخانه یا واحد تولیدی تعطیل شود و کارگران بیکار شوند.

تمام تلاش ما باید در جهت جلوگیری از تعطیلی کارخانجات باشد

آملی لاریجانی با تذکر اینکه دشمن از همین نقاط به کشور ضربه وارد می‌کند، بر ضرورت حفظ اصل نظام تأکید کرد و ادامه داد: امروز می‌بینیم که هر جا جمهوری اسلامی برای فروش نفت یا خرید اقلام مورد نیاز خود می‌رود، آمریکا پیشاپیش حضور می‌یابد تا راه کشورمان را سد کند. این موضوع ربطی هم به تحریمهای بین المللی ندارد زیرا به هر حال با همان توافق برجام، ما در حال حاضر مشمول تحریم‌های بین المللی نیستیم اما یک حکومت قلدر زورگو در جهان، تحریم‌هایی را به‌صورت یک‌طرفه و ظالمانه اعمال کرده تا به کشور ما فشار وارد کند، بر همین مبنا، تمام همّ ما باید این باشد که اگر یک واحد تولیدی یا یک کارخانه مشکلی پیدا کرد، اجازه تعطیلی ندهیم.

رئیس قوه قضاییه با تقدیر از تلاش دادگستری‌های سراسر کشور در این مسیر، به موضوع رفع موانع تولید اشاره کرد و گفت: گاهی می‌بینیم کسی که می‌خواهد یک واحد تولیدی تأسیس کند، برای یک مجوز مدام او را از این دستگاه به آن دستگاه ارجاع می‌دهند. عمده این اتفاق در دستگاه‌های اجرایی رخ می‌دهد اما در خود دستگاه قضایی و در بحث ثبت شرکت‌ها نیز ممکن است روندهای پیچیده‌ای وجود داشته باشد که این روندها باید اصلاح شود و یک سرمایه‌گذار برای راه انداختن کسب و کار سالم خود بی‌دلیل با مانعی مواجه نشود و دستگاه‌ها او را معطل نکنند.

آملی لاریجانی با بیان اینکه دادگستری‌ها، ادارات کل بازرسی و سایر دستگاه‌ها باید از باب حقوق عامه نسبت به رفع موانع تولید و اشتغال اقدام کنند، بر ضرورت اتخاذ راهکارهای مدبرانه، مشورتی، معقول و به‌دور از تنش در تعامل با دستگاه‌های اجرایی برای تحقق این امر تأکید کرد.

رئیس قوه قضاییه در ادامه با اشاره به موضوع مهم مبارزه با مفاسد اقتصادی و تلاش‌های دستگاه قضایی در این زمینه، تصریح کرد: همه می‌دانیم که فسادهایی در برخی بخش‌های دولتی، خصوصی و بانکها وجود دارد. البته باید بر این نکته تأکید کرد آنچه برخی افراد گاهی ظاهراً برای تطهیر و تقدیس خود به‌زبان می‌آورند و مغایر با موازین شرعی، قانونی و اخلاقی، همه مسئولان و دستگاه‌ها را متهم به فساد می‌کنند یا مدعی می‌شوند که در کشور فساد سیستماتیک و فراگیر وجود دارد، به هیچ عنوان صحت ندارد اما منکر وجود برخی فسادها در گوشه و کنار نیستیم و معتقدیم بسیاری از این مفاسد نیز متعلق به زمانهای دورتر است که در برخی دولت‌ها به‌صورت بی‌رویه و بی‌ضابطه، مجوزهایی برای تأسیس بانک‌ها و مؤسسات اعتباری داده شد و برخی مشکلات را پدید آورد.

برخورد اصولی با مفاسد اقتصادی، اعتمادزا و اطمینان‌بخش است

آملی لاریجانی با تأکید بر اینکه برخورد با مفاسد باید توأم با موازین قانونی و شرعی باشد و تندروی بی‌معنا اثر معکوس دارد، برخوردهای اصولی را «اعتمادزا» و «اطمینان‌بخش» توصیف کرد و گفت: برخی معتقدند این برخوردها موجب فرار سرمایه می‌شود در حالی که ما معتقدیم اگر برخورد با مفاسد بر اساس موازین باشد، نه‌تنها سرمایه‌ها فرار نمی‌کنند بلکه اتفاقاً صاحبان سرمایه از بی‌نظمی، بی‌قانونی و رانتها نجات پیدا می‌کنند.

رئیس قوه قضاییه با تأکید بر اینکه قضات در برخورد با مفاسد اقتصادی نباید تحت تأثیر فضاسازی‌های رسانه‌ای قرار گیرند، اظهار کرد: دادگستری‌ها باید در طریق عدل، انصاف و قوانین حرکت کنند و ممشای قاضی نیز باید شرع و قانون باشد تا برخوردها اثربخش شود.

وضعیت‌ گرانی‌ها، “غیرعادی” است

آملی لاریجانی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر ضرورت برخورد مدبرانه با گرانفروشیها و احتکار از باب حقوق عامه، به بخشنامه دادستانی کل کشور که به‌تازگی به دادستانهای سراسر کشور ابلاغ شده است اشاره کرد و گفت: این دستورالعمل برای ایجاد هماهنگی بیشتر میان دستگاه قضایی و دستگاه‌های اجرایی صادر شده است.در حال حاضر، وضع گرانی‌ها غیرعادی است و دشمن از این نقطه نیز فشار وارد می‌کند. تحمل قشری که درآمدش ثابت است، حدی دارد. مردم انقلاب خود را دوست دارند اما ما هم باید توجه کنیم که؛ واقعاً یک کارگر با این حقوق و قیمت‌هایی که در بازار است چگونه باید زندگی کند؟ بسیاری از این گرانی‌ها هیچ ربطی به واردات ندارد. البته ممکن است تأثیراتی داشته باشد اما واقعاً تأثیرها به‌میزانی نیست که الآن قیمت‌ها افزایش یافته است.

دولت، قوه قضاییه و نیروی انتظامی باید در مبارزه با گرانی همکاری کنند

رئیس قوه قضاییه افزود: مسئولان اجرایی، قوه قضاییه و نیروی انتظامی باید برای مقابله با گرانفروشی‌ها دست به دست هم دهند. البته قطعاً گرانفروشی صفر نمی‌شود اما اگر همکاری وجود داشته باشد، شاهد گرانفروشی در سطح گسترده نخواهیم بود. اجناسی در زمان بالا رفتن قیمت ارز، گران شد اما وقتی قیمت ارز کاهش یافت، این اجناس ارزان نشد! دادستان‌ها موظفند از باب حقوق عامه و وظایفی که به‌لحاظ قانونی به‌عهده دارند، به موضوع گرانی‌ها ورود کنند تا بخشی از نگرانی‌های مردم در این زمینه برطرف شود.

آیت الله آملی لاریجانی در ادامه بر ضرورت پاسداشت حقوق عامه تأکید و اظهار کرد: از جمله بحثهای مهم که مبانی نظری زیادی دارد، بحث «حقوق عامه» است. کارهای زیادی از گذشته در این زمینه صورت گرفته اما در دوره اخیر با توجه به ظرفیتهای قانونی، این مقوله بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت و در چند ماه گذشته نیز بحث‌های مبسوطی در جلسه مسئولان عالی قضایی پیرامون این موضوع داشتیم که ماحصل آن بخشنامه‌ای شد که به دادگستری‌ها ابلاغ کردیم و امیدوارم همه مسئولان قضایی روی آن کار علمی و عملی کنند تا از ظرفیت دادستانی‌ها، بازرسی کل کشور، دیوان عدالت اداری و دادگاهها برای اعمال حقوق عامه و مصالح عمومی استفاده کنیم.

رئیس قوه قضاییه همچنین گفت: در این دستورالعمل ۱۶ماده‌ای مباحث به‌دقت مورد بررسی قرار گرفته که البته امیدواریم مسئولان قضایی در سراسر کشور، قضات، حقوقدانان و صاحب‌نظران نیز اگر نکات و ملاحظاتی را در مورد این دستورالعمل دارند، با دادستانی کل در میان بگذارند تا ان شاء الله با اصلاحات احتمالی به‌عنوان یک لایحه قضایی به مجلس برود و این مباحث به‌صورت قانون در بیاید.

باید ظرفیت‌های قانونی برای حراست از حقوق عامه به‌کار گرفته شود

آیت الله آملی لاریجانی با اشاره به برخی مفاد این دستورالعمل، خاطرنشان کرد: وقتی دستگاههای اجرایی در انجام وظایف خود کوتاهی می‌کنند، دستگاه قضایی نمی‌تواند جای این دستگاهها بنشیند و به‌عنوان متولی وارد عمل شود بلکه باید در چارچوب وظایف قانونی، همان دستگاه متولی را مجبور به انجام وظیفه کند، اینجاست که باید ظرفیتهای قانونی مورد استفاده قرار گیرد و معتقدم اگر در زمینه حقوق عامه، کار و دقت زیادی اعمال شود، شاهد تحول خاصی در کار دستگاه قضایی خواهیم بود و از وقوع بسیاری بحران‌ها در سطح جامعه جلوگیری خواهد شد.

رئیس قوه قضاییه همچنین «تسریع در رسیدگی به پرونده‌ها» را از اصلی‌ترین مطالبات مردم از دستگاه قضایی دانست و با اذعان به کمبود امکانات و نیروی انسانی در قوه قضاییه، یادآور شد: به هر حال چاره‌ای نداریم که تا زمان رفع کمبودها، همان‌گونه که تاکنون نیز به این شکل عمل شده است، به‌صورت جهادی کار کنیم و در حال حاضر نیز قضات زیادی داریم که فراتر از وظیفه خود کار می‌کنند تا در حد امکان از نارضایتی مردم کاسته شود و امروز با سرعت بیشتری انجام گیرد.

آملی لاریجانی در ادامه به موضوع «حبس» اشاره و تصریح کرد: یکی از نکات بسیار مهم برای مردم و خود دستگاه قضایی، بحث حبس است که از جهات مختلف قابل بررسی است. در حال حاضر زندانها بیش از فضای استاندارد خود میزبان زندانیان هستند و در بعضی جاها با مشکلاتی مواجهند. تقاضای من از رؤسای کل دادگستری‌ها و قضات شریف این است که همان‌طور که در دستورالعمل کاهش جمعیت کیفری نیز آمده است و قوانین هم ظرفیت‌ها و تأسیساتی مناسب در این زمینه داشته، حتی‌المقدور از این ظرفیت‌ها استفاده کنند تا افراد کمتری روانه زندان شوند.

با کاهش مجازات حبس از حرفه‌ای‌ساختن مجرمان جلوگیری کنیم

رئیس قوه قضاییه، وضعیت خانواده زندانیان و خود زندانی را مهمتر از مشکلات دستگاه قضایی به‌سبب ازدیاد جمعیت کیفری دانست و یادآور شد: خانواده زندانیان بسیار آسیب‌پذیرند. خود زندانی نیز به هر حال در همه جهات، آدم بدی نیست و ممکن است به‌سبب خطایی وارد زندان شده باشد که اگر روی او کار شود، مورد اصلاح قرار گیرد اما زمانی که ما یک جوان بزهکار را که می‌توانیم به او مجازات حبس ندهیم روانه زندان می‌کنیم، از او یک مجرم سابقه‌دار مجرب حرفه‌ای می‌سازیم و این آسیب‌های زیادی برای فرد و جامعه دارد.

آملی لاریجانی در عین حال گفت: هیچ کس موافق رها کردن همه زندانیان در جامعه نیست زیرا این امر نیز موجب ناامنی می‌شود اما بحث ما مربوط به مواردی است که طبق قانون، امکان صدور مجازات جایگزین حبس وجود دارد و می‌توان فردی را به زندان نفرستاد.

رئیس قوه قضاییه با اشاره به بازدید دو سال گذشته خود از زندان فشافویه گفت: در این بازدید، جوانی را دیدم که به‌خاطر ۵۰۰هزار تومان بدهی در زندان مانده بود. آن زمان گفتم “خیلیها حاضرند به‌صورت شخصی این مبلغ را بپردازند تا فردی به‌خاطر این میزان پول در زندان نباشد”. واقعاً ما گاهی به‌خاطر ۵۰۰هزار تومان، فردی را در زندان نگه می‌داریم و چند برابر این مبلغ برای او هزینه می‌کنیم که اصلاً منطقی نیست!

آملی لاریجانی همچنین با تأکید بر توجه دادستان‌ها و قضات برای کاهش قرارهای بازداشت موقت و عدم صدور این قرار در موارد غیرضروری تصریح کرد: گاهی قضات محترم دادسراها با وجود اینکه امکان صدور قرارهای سبک‌تر وجود دارد، از قرار بازداشت موقت استفاده می‌کنند و خود این مسئله باعث افزایش جمعیت کیفری و آسیب‌های بعدی می‌شود. وقتی می‌توان از قرار کفالت استفاده کرد، حتی نباید قرار وثیقه سنگین صادر کرد که فرد به‌دلیل عجز از تودیع آن بازداشت شود.

رئیس قوه قضاییه خاطرنشان کرد: باید این باور در همه ما نهادینه شود که افزایش زندانی به‌نفع کشور نیست. البته در اینجا یک خبر خوش هم بدهم و آن اینکه طی عرایضی که خدمت مقام معظم رهبری داشتیم، بنا شد در ۴۰سالگی انقلاب اسلامی عفوی با معیاری گسترده‌تر از گذشته داشته باشیم که این موضوع در حال بررسی است. ان‌شاءالله تعداد قابل‌توجهی از زندانیان، مورد عفو قرار خواهند گرفت. البته آن استثناهایی که در عفوهای دیگر وجود دارد برای این عفو جدید نیز مطرح می‌شود اما تلاش ما این است که با انجام بررسی‌های دقیق، تعداد بیشتری مشمول شرایط شوند و با توجه به موافقت رهبر معظم انقلاب با اصل موضوع، ان‌شاءالله به‌زودی جزئیات آن اعلام خواهد شد.

آملی لاریجانی همچنین درباره موضوع حبس محکومان مالی به‌ویژه محکومان مرتبط با دیه و مهریه گفت: سالها پیش، قبل از قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، حسب فتوای مقام معظم رهبری و استنباط‌های فقهی خود که محضر رهبر معظم انقلاب (مدّ ظله العالی) مطرح کردیم، بخشنامه‌ای ابلاغ شد که بر اساس آن در موارد شک در اعسار و حین بررسی آن، فرد به زندان نرود. این موضوع بعداً تبدیل به قانون شد اما باز هم متأسفانه حسب برخی گزارش‌ها، مواردی مشاهده می‌شود که فرد تا زمان اثبات اعسار، به زندان فرستاده می‌شود.

در زمان بررسی اعسار محکومان مالی، فرد نباید زندانی شود

رئیس قوه قضاییه اضافه کرد: البته میزان چنین مواردی بسیار کم است اما رؤسای کل دادگستری‌ها باید توجه داشته باشند که از همین مقدار کم هم حسب شرع و قانون باید جلوگیری شود؛ خصوصاً در مورد مهریه. در ماههای اخیر مشاهده کردیم که یک‌باره قیمت سکه چند برابر شد و بسیاری از افراد قادر به تأدیه مهریه نبودند، بخشنامه‌ای صادر کردیم مبنی بر اینکه در چنین شرایطی مهریه به‌صورت خارج از نوبت مورد بررسی و تعدیل قرار گیرد. اجرای این بخشنامه، اراده و عزم خاص رؤسای دادگستری و قضات اجرای احکام را می‌طلبد تا خدای‌ناکرده فردی که واقعاً معسر است و درآمد او با توجه به افزایش قیمت سکه، کفاف پرداخت مهریه را نمی‌دهد، به زندان نرود.

آملی لاریجانی با تقدیر از مراجع معظمی که در این زمینه تذکر دادند، خاطرنشان کرد: البته گاهی برخی انتقادهای مراجع معظم تقلید در این زمینه بر مبنای اطلاعات ناقص یا نادرست بود اما در هر حال اعتقاد ما این است که دغدغه این بزرگواران، شخصی نیست و دلسوز مردم و کشورند، بر همین مبنا از همه آنان تشکر می‌کنیم.

براساس این گزارش، رئیس قوه قضاییه در بخش پایانی این نشست، پس از شنیدن نقطه نظرات رؤسای کل دادگستری‌ها و دادستانهای مراکز استانها به ذکر برخی نکات و تذکرات پرداخت و در پایان نیز مسئولان قضایی سراسر کشور، نماز ظهر و عصر را به‌امامت آیت الله آملی لاریجانی اقامه کردند.