خفاش حلال گوشت است یا حرام گوشت؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از تبیان، در کتاب «توحید مفضّل» عبارات کوتاه و پرمعنایى درباره آفرینش عجیب «خفاش» نقل شده است و با توجه به این که این سخنان را زمانى امام صادق (علیه السلام) فرمود که علم و دانش بشر درباره جانداران بسیار محدود بود، جالب و قابل ملاحظه است. حضرت مى فرماید: «خداوند به خفاش آفرینش عجیبى داده است; آفرینشى ما بین پرندگان و چهارپایان (پستاندار); این به علت آن است که دو گوش بلند و دندان و پشم دارد; فرزند خود را مى زاید و شیر مى دهد و بول مى کند و روى چهار دست و پا راه مى رود; تمام این ها بر خلاف صفات پرندگان است. او همچنین در شب بیرون مى آید و غذاى او از پروانه ها و مانند آن (از حشرات) است که در هوا در حرکتند; بعضى گمان مى کنند خفاش غذایى نمى خورد و غذاى او فقط هواست و این باطل است; زیرا اوّلا از او فضله و بول خارج مى شود و این بدون خوردن غذا ممکن نیست و دیگر این که او داراى دندان است اگر غذایى نمى خورد وجود دندان براى او معنایى نداشت و مى دانیم در آفرینش چیزى بى هدف نیست».( بحارالانوار، جلد ۳، صفحه ۱۰۷)

هرچه درباره خفاش بیشتر دقت کنیم اسرار شگفت انگیز بیشترى را پیدا خواهیم کرد و این جا است که به عظمت کلام امام(علیه السلام) پى مى بریم که این موجود استثنایى را که گویى خداوند براى قدرت نمایى آفریده است و امیر المؤمنین علی علیه السلام نیز به عنوان یکى از عجایب خلقت پروردگار در خطبه مذکور بیان کرده و روى قسمت هاى مهمى از شگفتى هاى آفرینش او تکیه فرموده است.

در این فرصت بر آن شده ایم تا در مورد حکم حرام گوشت بودن و یا حلال گوشتی این حیوان بیشتر بدانیم … با ما همراه باشید …

در شرع برای حلیت و حرمت پرندگان نکاتی قرار داده شده است؛

۱- صفیف و دفیف یا هر پرنده‌ای که صفیف (بال نزدنش به هنگام پرواز) بیشتر از دفــیف (بال زدنش به هنگام پرواز)باشد حرام گوشت و هر پرنده ‌ای که برعکس باشد حلال گوشت است.

۲- حوصله، قانصه و صیصیه یا هر پرنده‌ای که یکی از اینها را داشته باشد حلال گوشت است و هر پرنده ‌ای که هیچ یک را نداشته باشد حرام گوشت است. حوصله (چینه دان ) عبارت است از جائی که دانه و غیر دانه از مأکولات در آن جمع می‌گردد و جای آن نزدیکی حلق است. قانصه ( سنگ دان ) عبارت است از قطعه‌ای سخت که در آن سنگ ریزه‌هایی که پرنده می‌خورد جمع می‌گردد. صیصیه عبارت است از خاری که در عقب پای پرنده قرار دارد.

امّا حیواناتى که پرواز دارند ولى پر ندارند مانند خفاش حرام مى ‏باشند. معظم له خفاش را از آن حیث که بچه زا بوده و تخم نمی گذارد حیوانی پستاندار می دانند و پرنده به حساب نمی آورند. (تماس تلفنی با دفتر آیت الله سیستانی)

۳- درندگی

پرندگان درنده، حرام گوشت هستند.

۴- داشتن چنگال

پرندگان دارای چنگال عموما از حیوانات حرام گوشت معرفی شده اند.

۴- نص خاص

علامت و نشانه دیگر در حرام گوشتی پرنده آن است که در نص و روایات، خاصاً به آن اشاره شده باشد.

در ادامه در این مقاله به بیان حکم حلیت یا حرمت حیوانی چون خفاش پرداخته و استفتائات مراجع معظم له را عرض می کنیم؛

پرندگان دارای چنگال قوی یا ضعیف چون عقاب، باز، شاهین، لاشخور و کرکس و پرندگان مسخ شده چون خفاش حرام گوشت هستند. در موارد مشکوک پرندگانی که دارای یکی از این شرایط باشند حلال گوشت هستند: داشتن چینه دان، داشتن سنگ دان، داشتن خار پشت پا و بال زدن بیش از صاف نگه داشتن بال. حلیت و حرمت تخم پرنده‌ها هم از حلیت و حرام گوشت آن‌ها پیروی می‌کند. (سید محمود هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، مطابق با نظر حضرت امام (ره) جلد دوم، (قم: مؤسسه دائره المعارف فقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش)، ص ۲۵۵)

آیت الله سیستانی؛ مسأله ۲۵۸۹

هر پرنده‏اى که مانند شاهین و عقاب، و باز و کرکس درنده و چنگال دار باشد، حرام است، و همچنین حرام است همه انواع کلاغ، حتى زاغ ـ بنابر احتیاط واجب ـ و هر پرنده‏اى که هنگام پرواز بال زدنش کمتر از صاف نگهداشتن بالش باشد، چنگال دار است و حرام مى‏باشد، و هر پرنده‏اى که بال زدنش بیش از صاف نگهداشتن اوست حلال است، بنابراین مى‏توان پرندگان حرام گوشت را از حلال گوشت به ملاحظه کیفیت پرواز آنها تمیز داد، ولى چنانچه کیفیت پرواز پرنده‏اى معلوم نباشد، اگر آن پرنده چینه ‏دان و یا سنگدان و یا خارپشت پا داشته باشد حلال است، و اگر هیچکدام از اینها را نداشته باشد، حرام است.

امّا حیواناتى که پرواز دارند ولى پر ندارند مانند خفاش حرام مى ‏باشند. معظم له خفاش را از آن حیث که بچه زا بوده و تخم نمی گذارد حیوانی پستاندار می دانند و پرنده به حساب نمی آورند. (تماس تلفنی با دفتر آیت الله سیستانی)

آیت الله مکارم شیرازی؛ مسأله ۲۲۵۷

آیت الله مکارم شیرازی از خفاش به عنوان پرنده پستاندار یاد کرده و بیان دارند که وی هم از پستانداران بوده و هم پرنده؛ چرا که هم ویژگی های پرنده را دارد و هم پستانداران؛ بنابراین با توجه به اینکه دارای چنگال است و مقدار بال زدنش کمتر از مقدار پروازش بوده و چینه دان،سنگدان یا خار پشت پا هم ندارد و هم در بعضی روایات هم بر حرام گوشتی او تدکید شده؛ حرام گوشت می باشد. (تماس تلفنی با دفتر آیت الله مکارم شیرازی)

آیت الله وحید خراسانی- مسأله ۲۶۸۸ 

شب پره (خفاش) و طاووس و جمیع انواع کلاغ و هر پرنده اى که مثل شاهین و عقاب و باز چنگال دارد، یا هنگام پرواز بال زدنش کمتر از صاف نگه داشتن بالش باشد حرام است، و همچنین هر مرغى که چینه دان و سنگدان و خار پشت پا ندارد، مگر آن که معلوم باشد که بال زدنش بیشتر از صاف نگهداشتن آن است که در این صورت حلال است. (تماس تلفنی با دفتر آیت الله وحید خراسانی)

آیت الله فاضل لنکرانی؛ احکام خوردنی ها و آشامیدنی ها

گوشت پرندگانى که داراى چنگال هستند و درنده مى باشند حرام است مانند باز و عقاب و کرکس و شاهین و امثال اینها و همچنین است بنابر احتیاط واجب انواع کلاغ و شب پره (خفاش) و طاووس. (سایت شهید آوینی، بخش احکام و رسایل مراجع؛ نظرآیت الله فاضل لنکرانی)

telegram.me/jajinnews