خبرهای خوش بیمه‌ای برای فعالان صنایع دستی

صنایع دستی کشور ما با وجود ارزشمندی و قدمت چندین هزار ساله، هیچگاه نتوانسته بود به جایگاه اقتصادی و تجاری خود چه در داخل و چه خارج از کشور دست یابد. حتی در چند دهه اخیر و با وجود برنامه ها و طرح های حمایتی که گفته می شد پشت این صنعت قرار گرفته است.

البته در چند سال اخیر اقدامات خوبی در این حوزه صورت گرفته که تا حد زیادی به بهبود شرایط منجر شده است؛ اقداماتی که افزایش ۲ برابری صادرات، افزایش ۳۰ درصدی کارگاه ها، احیای بازارچه های قدیمی مثل بازارچه عودلاجان تهران و ایجاد بازارچه های جدید، کسب رتبه دوم پس از چین در بین کشورهای جهان به لحاظ شهرهای جهانی و کسب رتبه سوم بعد از چین و هند به لحاظ دریافت مهر و نشان اصالت در دنیا و … را در پی داشته است. با این حال همچنان مشکلاتی و دغدغه هایی باقی مانده که می تواند به عنوان بخشی از موانع پیشرفت این صنعت و عمده گلایه تولید کنندگان و هنرمندان این حوزه باشد. همزمان با هفته صنایع دستی با بهمن نامور مطلق، معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری در زمینه این مشکلات به گفت و گو نشسته ایم.

مهمترین مشکل و دغدغه ای که تولیدکنندگان و فعالان حوزه صنایع دستی مطرح کرده اند، مشکل بیمه است. بیمه نشدن افرادی که در چند سال اخیر در این حوزه مشغول به کار شده اند یا قطع بیمه افرادی که در گذشته از بیمه صنایع دستی برخوردار بوده اند. در این خصوص چه پاسخی دارید؟

بحث بیمه فعالان صنایع دستی درکل در دولت دهم مطرح و مصوب شد. در آن دوران بیمه ای برای قالیبافان و فعالان حوزه صنایع دستی مصوب شد که اجرای آن مشکلات زیادی را به بار آورد، به این صورت که متاسفانه بسیاری از افرادی که در آن زمان با عنوان قالیبافان و فعالان صنایع دستی، بیمه و از مزایای خاص آن برخوردار شدند، اصلا متعلق به این حوزه نبودند و راستی آزمایی ها و تحقیقات نشان داد که برخی از آنها در مشاغلی همچون آژانس، راننده کامیون، املاکی و …. فعال بودند و وضع برخی حتی از مدیران ارشد هم بهتر بود، با این حال با تقلب خود را به عنوان قالیباف و فعال صنایع دستی جا زده و از بیمه آن برخوردار شدند. ( آمار آنها اکنون در تامین اجتماعی وجود دارد و به ما هم ابلاغ شده است، گرچه برخی هم محق دریافت این بیمه بودند). در هر روی این بیمه ها بودجه زیادی را روی دوش دولت گذاشت و دولت یازدهم امکان ادامه این روند را نداشت،​ چه به لحاظ بودجه ای و چه به لحاظ سیاست های کلان در حوزه تولید فرش و صنایع دستی که می خواست این حوزه ها به حوزه های تجاری تبدیل شوند و روی پای خود بایستند و با انواع سوبسیدها آمار اشتغال بالا نرود. بنابراین اولین گامی که دولت برای اصلاح این امر برداشت راستی آزمایی از بیمه شدگان این حوزه و سپس متوقف یا کند کردن روند بیمه کردن فله ای و بدون تحقیق بود تا از بیمه کردن افراد با مشاغل نامربوط جلوگیری شود. در این مدت بیمه هیچ بیمه شده ای هم قطع نشد، مگر اینکه یا به حوزه صنایع دستی و فرش متعلق نبودند و با تقلب از بیمه استفاده کرده بودند و یا اینکه بیمه شده واقعی بودند و حق بیمه خود را ( که خیلی هم کم بود) پرداخت نکرده بودند.

برخی از تولیدکنندگان صنایع دستی گلایه کرده اند که بیمه شان فقط برای یک روز تاخیر در بازپرداخت اقساط قطع شده است. دراین مورد پاسختان چیست؟

اصلا چنین موردی که با یک روز تاخیر بیمه کسی قطع شده باشد، نداریم، اگر چنین چیزی هست به ما مراجعه و اعلام کنند تا پیگیری کنیم. مساله اینجاست که تامین اجتماعی به طور اتوماتیک تا سه ماه تاخیر در پرداخت اقساط بیمه را می پذیرد، اما بعد از آن سه ماه، حتی یک روز تاخیر را هم نمی پذیرد و بیمه را قطع می کند. با این حال ما خودمان هم مخالف قطع شدن بیمه افراد پس از این مهلت بودیم با این دلیل که شاید آنها واقعا محق بوده و امکان پرداخت اقساط را نداشتند، بنابراین با تامین اجتماعی وارد مذاکره شدیم و آنها هم پذیرفتند و بیمه بسیاری از افراد که سه ماه و یک روز تاخیر داشتند، وصل شد، برخی البته هنوز مانده و درحال پیگیری هستیم.

البته فکر می کنم حتی با این اقدامات هنوز مشکل بیمه به طور کامل رفع نشده است. به طور مثال به دلیل قطع روند بیمه کردن، افرادی که در سال های اخیر وارد حوزه صنایع دستی شده اند، هنوز امکان بیمه شدن را پیدا نکرده اند.

بله، این مشکل وجود دارد، اما قابل حل شدن است، و در دو سه هفته آینده خبرهای خوشی برای مردم در این زمینه خواهیم داشت. درواقع ما برای رفع کامل مشکلات بیمه، در یکی دو سال اخیر رایزنی بسیاری با تامین اجتماعی کردیم که البته این خواسته های ما ابتدا مورد پذیرش تامین اجتماعی قرار نمی گرفت، اما اخیرا و با تشکیل سامانه و کارگروه ویژه با وزارت کار به تفاهماتی رسیده ایم. خواست ما این بود که اولا به جای افرادی که بیمه شان به خاطر محق نبودن و جعلی بودن هویت کاری حذف می شود، افراد جدید در حوزه صنایع دستی جایگزین شوند و ثانیا جدا از این افراد و با تامین اعتبار برای تامین اجتماعی، افراد جدید و بیشتری را که در حوزه صنایع دستی مشغول به کار شدند و بیمه نیستند را بیمه کنیم. در مورد خواست اول تا دو سه هفته آینده بیمه گذاران واقعی شناسایی، جعلی ها حذف و به جای آنها افراد جدید جایگزین می شوند که بزودی به مردم اعلام می شود.

یکی دیگر از گلایه ها و اعتراضات مهم تولیدکنندگان و فعالان صنایع دستی، پولی شدن نمایشگاه های صنایع دستی در تهران و شهرستان هاست که به گفته این قشر مانع حضور آنها در نمایشگاه ها شده و عملا فرصت حضور و رشد را از آنها گرفته و در اختیار واسطه ها قرار می دهد، گلایه دیگر کاهش زمان نمایشگاه از ۷ الی ۸ روز به ۳ الی ۴ روز است. دراین خصوص چه پاسخی دارید؟

مدت زمان نمایشگاه ها عملا دست ما نیست و دست متصدی نمایشگاه هاست. ما اگر بخواهیم زمان را افزایش دهیم باید دو زمان بگیریم که هزینه ما را بسیار افزایش می دهد، اگر یک روز خودمان جا داشته باشیم مدت زمان را افزایش می دهیم، زیرا ما هم با آن موافق هستیم. در مورد این مساله که عدم حضور تولیدکنندگان، کاهش زمان و یا تبلیغات کم، موجب کاهش عرضه و فروش شده است نیز باید گفت که اتفاقا فروش ما در سال های اخیر افزایش داشته است، طوری که در آخرین نمایشگاه ملی ۲۰ خرداد در سال گذشته حدود ۵ میلیارد تومان فروش داشته ایم که چندین برابر فروش ۸۰۰ میلیون تومانی در زمان رایگان بودن نمایشگاه هاست. این درحالی است که در آن دوران دولت بیش از یک میلیارد و نیم بودجه برای خدمات رایگان ( غرفه، هتل ۵ ستاره و خوراک ) به تولیدکنندگان ارائه می داد، روندی که نه با تجاری سازی همخوانی دارد و نه با برنامه های رقابتی با کشورهایی همچون چین، هند و … ما اگر در داخل نتوانیم رقابت کنیم چطور می توانیم در دنیای خارج صحبت از رقابت و افزایش صادرات و فتح بازارهای بین المللی داشته باشیم.

آیا نباید اول دست تولیدکنندگان را گرفت،​ از آنها حمایت کرد تا به سطحی از رشد و خودکفایی برسند بعد دست از حمایت برداشت تا روی پا ی خود بایستند؟

این رویکرد درست است، اما تا کی؟! اکنون ۳۰ سال است ( از بعد انقلاب تاکنون) که این خدمات رایگان به تولیدکنندگان صنایع دستی ارائه می شود، اما آنها هنوز نتوانسته اند آنطور که شما می گویید روی پای خود بایستند و نیازمندتر شده اند. پس مشکل جای دیگری است که باید شناسایی و رفع شود نه در عرضه رایگان خدمات. مشکل هم اینجاست که چون همه هزینه ها را دولت می دهد، آنها هیچگاه به فکر تجاری سازی نیفتادند و روز به روز به دولت وابسته تر شدند و دولت دو برابر فروش آنها از پول نفت برایشان هزینه کرده است، درحالی که هیچ جای دنیا چنین کاری نمی شود که دولت هم خدمات رایگان بدهد، غرفه مجانی بدهد ( البته می دهند ولی فقط برای ترویج نه برای فروش)، هم بازاریابی کنند هم بازارشناسی کنند، چه اینکه این روند در اواخر دولت دهم به افزایش ورود محصولات قاچاق به کشور منجر شده بود و ما هم بازارهای داخلی و هم خارجی را از دست داده بودیم. البته کسانی که می توانند برنامه و طرح اقتصادی، تجاری و فرهنگی داشته باشند وارد میدان شوند و از آنها حمایت می شود، زیرا قرار است فعالیت ما تجاری سازی شود و اقتصاد ما اقتصاد غیرنفتی شود نه اینکه به هر نوع وابسته به نفت.

در هر روی و با همه اینها ما همچنان در همه نمایشگاه ها بویژه تهران بخش قابل توجهی از نمایشگاه هامان برای اقشار و استان های محروم رایگان است. در همین راستا استان های محروم را شناسایی کردیم و غرفه را رایگان به آنها می دهیم و برای هزینه جا و خوراک هم تا حدی که می توانیم کمک هایی می کنیم. از سویی فکر می کنیم که تولیدکنندگان هم باید ابتکار عملی انجام داده و به جای اینکه مدام چشمشان به حمایت مالی دولت باشد، با کارهایی همچون ایجاد اتحادیه و تعاونی تولیدکنندگان، به عرضه راحت تر محصولات خود در نمایشگاه ها اقدام کنند و مطالباتی چون تبلیغات، تسهیلات، اعمال قانون درست در بحث صادرات و … را از ما داشته باشند. نمایشگاه ها برای نشان دادن برندها و نوع آوری های هر حوزه است نه برای فروش، جای فروش در فروشگاه ها و توسط تجار و فروشنده هاست نه تولیدکنندگان،​ گرچه ما هنوز بخاطر حمایت از تولیدکنندگان مان به عرضه و فروش در نمایشگاه اقدام می کنیم.

هنوز تولیدکنندگان و فعالان صنایع دستی از معافیت کامل مالیاتی برخوردار نیستند. آیا برنامه ای برای معاف مالیاتی این قشر وجود دارد؟

موضوع معافیت مالیاتی برای فعالان صنایع دستی با صراحت درقانون نیامده است. البته درمورد مالیات برارزش افزوده، فرش به طور روشن و مشخص معاف شده، اما به معافیت صنایع دستی اشاره ای نشده است. برای همین در طرح حمایت از هنرمندان صنایع دستی، بندی درخصوص حذف مالیات بر ارزش افزوده محصولات آنها نیز مطرح شده که درصورت تصویب، می تواندهم کمک زیادی به فعالان این حوزه و هم به خریداران بکند.زیرا اگر مالیات و ارزش افزوده ای برای یک محصول نباشد، قیمت هم پایین تر می آید. البته این مالیات و ارزش افزوده فقط برای فروش داخل است و درخصوص صادرات صدق نمی کند.