جهانگیری سنگ زیرین آسیاب دولت

به گزارش پایگاه خبری “ججین”، «به‌عنوان کاندیدای جریان اصلاح‌طلب آمده‌ام تا از تمام فرصت‌ها استفاده کنم. می‌خواهم بگویم دولت یازدهم در چه شرایطی تشکیل شد. تمام کسانی که مسئول ایجاد آن شرایط بودند امروز با شخص دیگری به صحنه می‌آیند. می‌خواهم بگویم آن جریان با آقای هاشمی رفسنجانی چه کرد؟‌ با آقای ناطق نوری چه کرد؟‌ همه جریان‌های سیاسی را خانه‌نشین کردند. همه را رو در روی ‌هم قرار دادند. فضای اقتصادی را به‌هم ریختند. ۷۰۰ میلیارد درآمد کشور را گرفتند، خرج کردند و حالا ببینید چه چیزی برای کشور به‌جای گذاشتند.»
این‌ها بخش‌هایی از سخنان اسحاق جهانگیری در مناظره‌های انتخاباتی بود. درخشش جهانگیری در مناظره‌ها با آنچنان استقبالی روبه‌رو شد که برخی نگران عدم کناره‌گیری او شدند. اما جهانگیری اعلام کرده بود آمده است «کنار روحانی باشد» نه مقابل او. حضور مؤثر او در عرصه انتخابات، نامش را بیش از گذشته برجسته کرد؛ تا آنجا که در کنار پویش «تا ۱۴۰۰ با روحانی»، هشتگ «تا ۱۴۰۸ با جهانگیری» نیز داغ شد.
اما این شهرت برای جهانگیری بی‌دردسر نبود. مرد همراه روحانی از همان روزهای ابتدای دولت دوازدهم، هزینه‌های اقبال مردم به خود را از نزدیک لمس کرد.

**محبوب مردم، مغضوب دلواپسان
جهانگیری در روزهای پرالتهاب انتخابات از افشاگری درباره تخلفات و بداخلاقی کم نگذاشته بود؛ ویرانی‌های به‌جا مانده از مدیریت اصولگرایان بر کشور، فسادهای اقتصادی، تخلف‌ها در دوران طولانی مدیریت شهرداری محمدباقر قالیباف و ایجاد محدودیت‌ها و فشارهای گوناگون بر جریان اصلاح‌طلبی.
اما بعد از انتخابات، محبوبِ مردم، مغضوبِ رقبا شد. اتاق فکر گروه‌های دلواپسِ محبوبیت جهانگیری، برای تخریب چهره او و به حاشیه راندنش از دولت، فعال شدند.

** شایعه پشت شایعه
ابتدا، ترکیب تیم جدید اقتصادی روحانی برای کابینه دوازدهم را بهانه‌ای کردند تا برخی اختلاف‌نظرها در نهاد ریاست جمهوری را برجسته کنند و به این ترتیب پیروز میدان مناظره‌ها را هدف قرار دادند. شایعه پشت شایعه از این که جهانگیری دیگر نقشی در دولت روحانی ندارد. با این نشانه‌گیری هم جهانگیری را می‌نواختند و هم محبوبیت روحانی را تحت تأثیر قرار می‌دادند.
با این وجود، نظرات مشورتی جهانگیری در تعیین ترکیب کابینه دوم نیز همچون کابینه اول روحانی بر همگان روشن بود. به‌علاوه تلاش مخالفان هر بار با تکذیب‌های محکم همکاران روحانی و حضور جدی جهانگیری در صحنه ناکام می‌ماند. محمود واعظی، رئیس دفتر جدید رئیس جمهوری، هر بار در واکنش به اختلاف با جهانگیری، کمرنگ شدن جهانگیری و استعفای جهانگیری، یک پاسخ داشته است: هیچ اختلافی با اسحاق جهانگیری نیست و تنها شایعه‌پراکنی می‌کنند.

**حاشیه‌های قابل پیش‌بینی
فشار بر جهانگیری تنها به شایعه‌سازی محدود نشد. اتفاقاتی که خود او نیز منتظرش بود، رخ داد. هنوز سه ماه از مناظره‌های جنجالی نگذشته بود که مهدی جهانگیری، برادر اسحاق جهانگیری به اتهام تخلف مالی در کرمان بازداشت شد. همین اتهام کافی بود تا رقبا پیراهن عثمان را علیه مرد شماره دو کابینه دوازدهم بر دست بگیرند. اما خط قرمز معاون اول نه خانواده و نزدیکان، بلکه قانون بود. جهانگیری آرام و بدون حاشیه، اول از همه خودش این خبر را تأیید کرد و در صفحه اینستاگرامش نوشت: «مسأله قابل پیش‌بینی بود و باید صبر کرد. امیدوارم سوء استفاده سیاسی نباشد و عدالت، مبارزه با فساد و حاکمیت قانون برای همه یکسان اجرا شود».

**حمله بی‌سابقه
در میان آه و ناله مردم زلزله‌زده کرمانشاه، به ناگهان صدای لعن و نفرینی هم علیه جهانگیری برخاست. آبان سال گذشته که همه متوجه درد مردم غرب کشور بودند، فیلمی به‌سرعت در فضای مجازی دست‌ به ‌دست شد. مردی عینکی با بارانی سبز، در جمعی چندنفره، معاون اول رئیس‌جمهوری را لعن و نفرین می‌کرد. وحید حقانیان، از مسوولان دفتر مقام معظم رهبری در این فیلم در واکنش به انتقادها از خرابی مسکن‌های مهر در زلزله سرپل ذهاب و قصر شیرین می‌گفت: «…سیاسی‌اش کردند. زود رفتند سراغ مسکن مهر… خدا لعنت کند معاول اول رئیس‌جمهوری، آقای جهانگیری را… نخستین تخم لق سیاسی را ایشان گذاشت و زود در جلسه اقتصاد مقاومتی اعلام کرد مسکن مهر… اصلاً چه ربطی دارد؟ ۱۰ تا ۱۲ میلیون کسانی که در مسکن مهر [زندگی می‌کنند] را متزلزل می‌کنند..».

لعن و نفرین به معاون اول رئیس جمهوری واکنش‌برانگیز شد؛ آنقدر که حقانیان دوباره ویدئویی را منتشر کرد و گفت قصد توهین به معاون اول رئیس‌جمهوری را نداشته است، اما تأکید کرد «آن جمع کاملاً خصوصی بود و قرار نبود صحبت‌ها پخش شود». بعدها البته همه دیدند که وحید حقانیان شانه در شانه جهانگیری پشت سر رهبر معظم انقلاب صف نماز بسته است.

** ظریف در سیاست داخله
اگر در عرصه بین‌المللی محمدجواد ظریف برای مردم ایران مذاکره کرد، اسحاق جهانگیری اما دیپلماتی داخلی بود که برای حل مسائل مختلف سیاسی وارد گود شد و با شخصیت‌های مختلف رایزنی کرد. آن گونه که خودش روایت می‌کند، برای حل یک مسأله مهم، نزد رهبر انقلاب رفت، دست به دامن مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی شد که البته با درگذشت او، نیمه‌کاره ماند.

با این حال، او بیکار ننشست و برای پیگیری حل مشکلات جریان‌های سیاسی از جمله اصلاحات نزد رهبری، وارد گفت‌وگو شد. جهانگیری در اسفندماه ۹۵ در مصاحبه‌ای با روزنامه شرق از رایزنی خود با رهبر انقلاب درباره اصلاح‌طلبان خبرداد و واکنش رهبری را این‌گونه روایت کرد: «اگر تمایل دارید ارتباطی از سوی دوستان (اصلاح‌طلب) باشد، خود شما رابط باشید».
ارتباط خوب او با رهبر معظم انقلاب، یکی از شاخصه‌های او بوده که قرار است به مسایل کلان کشور ورود کند.

**فرمانده فداکار
او تنها برای اصلاح‌طلبان و جریان‌های سیاسی نبود که وارد میدان شد. بار دولت را نیز بر دوش کشید. اگر شایعه‌سازان گفتند حضورش کمرنگ شده، اما هربار که مشکلی پیش آمد جهانگیری پیش‌قدم شد. در ناآرامی‌های دی‌ماه ۹۶ جانانه از دولت دفاع کرد و با افشای پشت پرده اعتراضات خیابانی گفت: «کسانی که حرکت‌های خیابانی را آغاز می‌کنند، پایان‌دهنده ‌آن نخواهند بود و دود اقدامات آن‌ها به چشم خودشان هم می‌رود».
همزمان با التهاب بازار ارز و سکه هم که اعلام هر تصمیم اقتصادی با واکنش منفی افکار عمومی روبه‌رو می‌شد، این جهانگیری بود که مسئولیت پذیرفت. جهانگیری از میان تمام مردان اقتصادی کابینه دوازدهم پیش‌قدم شد و با اعلام تصمیم دولت مبنی بر ارائه ارز ۴۲۰۰ تومانی، تبعات آن را به جان خرید.

** پروژه شکست خورده شایعه
هم‌زمان شایعه‌سازان نیز دست به کار شدند. اگر تا به حال شایعه اختلاف واعظی – جهانگیری را مطرح می‌کردند، این بار علم اختلاف محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت با جهانگیری را برافراشتند. پیش از این هم، در ابتدای کار دولت دوازدهم شایعه استعفای جهانگیری به دلیل نارضایتی از ترکیب تیم اقتصادی کابینه را مطرح کرده بودند. اما دوباره جهانگیری و حضورش در روزهای بحرانی شایعه را بی‌اثر کرده بود. استعفایی که با سکوت جهانگیری و ادامه کارش در هیأت دولت فراموش شد. این بار هم، همچنان جهانگیری حاضر در صحنه است و این بار هم طرف دیگر شایعه، یعنی نوبخت تکذیب کرده است.
اما گویی تلاش‌هایی غیر از شایعه‌سازی هم در جریان بوده است. قبل از پررنگ شدن شایعه استعفای جهانگیری، اخبار غیررسمی از تلاش محمدباقر قالیباف، رقیب انتخاباتی روحانی و جهانگیری، برای به‌دست گرفتن پست معاون اولی دولت دوازدهم منتشر شد.
عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوی دولت اصلاحات، روایتی متفاوت از این تحرکات را مطرح کرد و در توئیتی نوشت: «شنیده شده که آقای روحانی در مقابل اصرار یکی از طالبان ریاست جمهوری ۱۴۰۰ که عقلش از متوسط بشریت بالاتر است، برای کنار گذاشتن جهانگیری و انتصاب قالیباف، بر ابقای جهانگیری تاکید کرده است. ماجرای استیضاح‌های اخیر پیامد این ماجراست».

این تحرکات بی‌واکنش ماند. در عین حال، جهانگیری هم هفته پیش در قامت معاون اول رئیس جمهوری برای افتتاح و رونمایی از چند پروژه عمرانی راهی اصفهان شد. در این سفر کسی از معاون اول رئیس جمهوری درباره شایعه استعفایش نپرسید، اما جهانگیری در سخنرانی‌ای که داشت به کنایه گفت: «در حالی که همه به دنبال مقاومت هستند، عده‌ای به دنبال این هستند که حتی در این شرایط هم جیب مردم را بزنند؛ اما ما اجازه نمی‌دهیم».

** جهادی دهه ۶۰ و عبور از بحران‌های دهه ۹۰
اسحاق جهانگیری سال ۱۳۵۸ از جهاد سازندگی ریگان بم کار خود را شروع کرد و بعد مسئول جهاد جیرفت و عضو شورای مرکزی جهاد کرمان شد. این برادر دو شهید، از نمایندگی در دوره دو م و سوم مجلس تا استانداری اصفهان و وزارت در دوره اصلاحات را تجربه کرده است. اکنون باید دید جهادی دهه ۶۰، در مدیریت بحران‌های دهه ۹۰ موفق از آزمون بیرون خواهد آمد؟

گزارش از زینب نورانیان