«توافق موقت» به چه معناست؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از ایسنا، رحمان قهرمان پور با اشاره به همکاری‌های فنی و نظارتی ایران با آژانس در حالی که برخی کارشناسان معتقدند این همکاری‌ها بدون توافق سیاسی بر سر برجام نمی‌تواند دوام یابد گفت: هر دو طرف ایران و آژانس یک حرکت تاکتیکی انجام دادند؛ ایران نمی‌خواهد پرونده‌اش به شورای امنیت برود و مکانیسم ماشه فعال شود چراکه گزارش آژانس در فعال شدن مکانیسم ماشه بسیار مهم است و تلاش دارد شرایط از کنترل خارج نشود. در مقابل غرب دنبال این است که ارزیابی خود را ولو غیرکامل درباره ابعاد فنی برنامه هسته‌ای ایران ارتقا دهد تا ببیند آیا شرایط فنی برای توافق جدید آماده هست یا نه؟ این هدف مشترک، دو طرف را به سمت همکاری محدود سوق داده است.

وی ادامه داد: فعلا دو طرف در این فصل مشترک کار می‌کنند، از این فاز که عبور کنیم باید دید همکاری‌ها چه نتیجه ای در بر خواهد داشت که به سمت توافق جدید یا توافق موقت طرفین را سوق می دهد یا نه! غرب از برجام عبور کرده و این را امروز با قاطعیت بیشتر می‌توان گفت. امروز درباره توافق موقت بحث می‌کنند که به توافقی بلندمدت و البته محدودکننده‌تر منجر شود. از نظر غربی‌ها برجام مبنای فنی‌ای که داشت را از دست داده است اما ساز و کار و مبنای حقوقی ـ سیاسی آن ممکن است مورد توجه و استفاده قرار گیرد.

این کارشناس مسایل بین‌الملل تصریح کرد: به نظرم ایران به همکاری با آژانس ادامه می‌دهد، چون مکانیسم ماشه جدی است. تا جایی که این مکانیسم فعال نشود این همکاری ادامه می یابد، اما از آن به بعد ایران نیز ارزیابی می‌کند که غرب دنبال یک توافق قوی است یا نه و غرب هم ارزیابی می کند که مذاکره و توافق در شرایطی که برنامه هسته‌ای ایران در این مرحله از پیشرفت است امکان پذیر است یا نه. البته معتقدم این برآورد و ارزیابی دو طرفه برای سه، چهار ماه ادامه دارد و این لحن مثبت هم تا همین زمان ادامه خواهد داشت، بعد از آن دو طرف تصمیمات جدی‌ خواهد گرفت.

قهرمان‌پور با اشاره به میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران که در حال افزایش است گفت: یک عده معتقدند ایران هنوز به مرحله بازگشت ناپذیری هسته‌ای نرسیده است و جیک سالیوان و رابرت مالی طرفدار این دیدگاه هستند که می شود حتی در شرایط فعلی به توافقی با ایران رسید البته به شرطی که ایران محدودیت‌های بیشتری را بپذیرد. اما مخالفان برجام در آمریکا می‌گویند امکان توافق به شکل قبلی وجود ندارد و توافق جامع باید محدودیت‌هایش به مراتب بیشتر باشد؛ آنها توافق را رد نمی‌کنند اما معتقدند باید محدودیت بیشتری برای ایران ایجاد شود.

وی درباره افزایش نظارت‌ها از سوی آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران گفت: بخشی از نظارت‌ها فراپادمانی است مثلا دستگاه نظارت بر غنی‌سازی در فردو و پایلوت غنی سازی در نطنز از این جمله است. این دستگاه صرفا یک دوربین نیست بلکه در لحظه درصد غنی‌سازی، فشار و دما را می‌سنجد و این طبیعتا همکاری فراپادمانی است و به خاطر همین همکاری‌هاست که آژانس از میزان افزایش نظارت‌ها استقبال کرده است. به نوعی ایران در زمینه برجام هم همکاری می کند. البته ایران مجوز نظارت آن لاین به آژانس نداده و فیلم دوربین‌ها را در اختیار آژانس قرار نمی‌دهد. به هر حال ایران هم استراتژی خودش را دارد و این‌طور نیست که به هر آن‌چیزی که آژانس می‌گوید تن دهد.

این کارشناس مسایل بین‌الملل تصریح کرد: اینکه بگوییم این همکاری‌ها به احیای برجام منجر می‌شود، این طور فکر نمی‌کنم. در بهترین حالت این همکاری‌ها و روند به توافق موقت منجر شود.

قهرمان‌پور در پاسخ به اینکه توافق موقت آن‌گونه که آمریکا و غرب از آن نام می‌برند به چه مفهوم است؟ اظهار کرد: توافق موقت یعنی از نظر زمانی باید محدود باشد، مثلا حداکثر شش تا هشت ماه. دوم اینکه مقدمه توافق جامع‌تر و محدودکننده‌تری شود که‌ آمریکایی‌ها دنبالش هستند. سوم اینکه در ازای اقدامات محدودکننده به همان اندازه آمریکایی‌ها تحریم را برمی‌دارند.

این کارشناس مسایل بین‌الملل تاکید کرد: توافق موقت به معنای بازگشت به برجام نیست، بلکه حرکتی رو به جلو برای یک توافق وسیع‌تر با ایران است.

وبگاه خبری تحلیلی آکسیوس چندی پیش در گزارشی به نقل از منابع خود گزارش کرد: دولت بایدن از ماه ژانویه ۲۰۲۳ رایزنی‌های داخلی درباره توافق موقت با ایران را آغاز کرد و سرانجام در ماه فوریه مقام‌های اسرائیلی و سه کشور اروپایی را در جریان آن قرار داد.

سه مقام صهیونیستی و دیپلمات‌های غربی به آکسیوس گفتند: «ایرانی‌ها تا کنون طرح جدید را رد کرده و گفته‌اند که چنین طرح‌هایی قبلاً هم کارساز نبوده‌اند و آنها توافقی را که محتویات آن به هر نحوی کمتر از توافق ۲۰۱۵ باشد نمی‌خواهند.»

«توافق موقت» در رسانه‌های خارجی و در مواضع منابع و مقامات غربی جایگزین پیشنهاد آمریکا برای احیای برجام عنوان شده است‌، موضوعی که از زمان طرح آن تاکنون مقامات ایران درباره آن هنوز هیچ اظهار نظری نکرده‌اند.