«تهوع» در شانزدهمین پله نشر/ رمانی که سارتر را برنده نوبل کرد

به گزارش پایگاه خبری “ججین“، رمان «تهوع» نخستین رمان ژان پل سارتر و مشهورترین اثر ادبی اوست. نشر نیلوفر ترجمه مرحوم امیر جلال الدین اعلم از این رمان را برای نخستین بار در سال ۱۳۵۵ و برای بار دوم در سال ۱۳۶۵ با شمارگان پنج هزار و ۵۰۰ نسخه منتشر کرده بود. این انتشارات شانزدهمین چاپ این اثر را چندی پیش با شمارگان هزار و ۶۵۰ نسخه، ۳۱۲ صفحه و بهای ۳۱ هزار تومان منتشر کرد.

«تهوع» در فرانسه برای نخستین بار در سال ۱۹۳۸ منتشر شد و رمانی که در ۱۹۳۸ منتشرشد و اکنون به باور بسیاری از منتقدان در فهرست در ۴۰ اثر برگزیده قرن بیستم قرار دارد. سارتر در این رمان این ایده را مطرح می‌کند که وجود یا اگزیستانس بر جوهر یا ماهیت هستی مقدم است. به باور او این انسان است که اصالت دارد و وجود مطلق است، اما در چرخه و چنبره زمان گیر افتاده و خود مسئولیت رهایی از آن را بر عهده دارد.

تهوع راجع به مردی سی ساله به نام «آنتوان روکانتن»، مورخ افسرده و گوشه‌ گیری است که به این باور می‌رسد که اشیا بی‌جان و موقعیت‌های مختلف، بر تعریف او از خود و آزادی عقلانی و روحی‌اش لطمه می‌زنند و این ناتوانی، او را دچار تهوع می‌کند. این رمان در واقع دفترچه یادداشت آنتوان روکانتن است که با ثبت وقایع از دیدگاه خود، مفاھیمی از قبیل آزادی، تخیل، زمان، پدیدارشناسی و… را پیش می‌کشد.

روکانتن در واقع نه قهرمان داستان که به نوعی ضد قھرمان است. او ۳۰ سال دارد و مجرد است. در ابتدای رمان در شھر بوویل سکونت داشته و مشغول تحقیق و پژوھش به منظور نگارش کتابی درباره «مارکی دورولبون» یکی از شخصیت‌های بزرگ قرن هجدهم در فرانسه است.

روکانتن مردی تنھاست که علاقه‌ای به شهرش ندارد و در انزوای خود رفته رفته دربرخورد با اشیا دچار تهوع می‌شود. نخستین تهوع او در کنار دریا و به هنگام گرفتن سنگریزه‌ای است. بعدها این تهوع به امور دیگر نیز سرایت می‌کند. او در این تنهایی و انزوا به پرسش‌های اساسی و بنیادی در موضوع هستی‌شناسی می‌رسد و پرسش او بدل به پرسش اساسی رمان تهوع می‌شود: «ما چرا وجود داریم؟» در انتهای رمان این ضد قهرمان به راه‌هایی برای رهایی از تهوع دست پیدا می‌کند که این راه‌ها در واقع پاسخ‌هایی اساسی و کاربردی برای سوالات هستی‌شناسانه‌اش هستند.

سارتر در سال ۱۹۶۴ به خاطر نگارش این رمان برنده جایزه نوبل ادبی شد، اما از پذیرش آن سرباز زد. به باور مفسران رمان «تهوع» یکی از شاخص‌ترین آثار اگزیستانسیالیستی است و هندسه معرفتی این نحله فلسفی را با زبان ادبی به خوبی بیان می‌کند.

زنده‌یاد امیرجلال الدین اعلم مترجم این رمان در سال گذشته (۱۳۹۶) در سن ۷۶ سالگی در گذشت. او بجز رمان «تهوع» کتاب «کلمات» ژان پل سارتر را نیز ترجمه کرده بود. «بیگانه» اثر آلبر کامو، «درآمدی بر فلسفه» نوشته جان هرمن رندل، جلد پنجم «تاریخ فلسفه: فیلسوفان انگلیسی از هابز تا هیوم» نوشته فردریک چارلز کاپلستون، «انگیزه آفرینندگی در سیر تاریخی هنرها» نوشته دنیس اسپور، «جامعه باز و دشمنان آن» نوشته کارل ریموند پوپر، «محاکمه»، «قصر» و «مجموعه داستان‌ها» هر سه اثر فرانتس کافکا، از جمله مهم‌ترین ترجمه‌های منتشر شده امیر جلال الدین اعلم است.