تهران – قاهره؛ بازگشایی قفل چهار دهه‌ای در ۱۴۰۱؟

به گزارش پایگاه خبری “ججین” به نقل از ایسنا، طی روزهای اخیر به خصوص بعد از سفر دو هفته پیش مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق به تهران بعد از سفر به ریاض و صحبت‌های حسین امیرعبداللهیان در دیدار با وی در ارتباط با مصر و تاکید وزیر امور خارجه بر  تقویت مناسبات فی مابین تهران و قاهره به نفع منطقه و جهان اسلام، این موضوع به صورت جدی در محافل رسانه ای و کارشناسی مطرح شد که احتمالا بغداد قرار است که  همان طور که در پرونده روابط ایران و عربستان نقش میانجی داشت این نقش را بر اساس موافقت ضمنی تهران و قاهر  در پرونده قدیمی ایران و مصر نیز  به نوع دیگری ایفا کند .

در همین راستا، فواد حسین وزیر امور خارجه عراق در روز ۹ تیرماه در مصاحبه با شبکه سعودی «الحدث» اعلام کرد که ایران ایده ایجاد مجاری ارتباطی با مصری‌ها را مطرح کرده است.

وی همچنین در این مصاحبه مدعی شد که گفت‌وگوهای جداگانه‌ای در بغداد میان اردن و ایران و مصر و ایران آغاز شده است.

در واکنش به صحبت های وزیر امور خارجه عراق، حسین امیرعبداللهیان در روز یکشنبه ۱۲ تیرماه در حاشیه سفر خود به سوریه در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی در مورد صحبت‌های اخیر فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق مبنی بر اینکه گفت‌وگوهای اطلاعاتی بین ایران و مصر و ایران و اردن در بغداد برگزار شده، اظهار کرد: ما هنوز مذاکره‌ای برای پیشرفت روابط و توسعه روابط به صورت مستقیم با طرف مصری نداشته‌ایم ولی برخی از تلاش‌ها در جریان است که در جریان همکاری‌ها بین کشورهای اسلامی، تهران و قاهره هم روابطشان به حالت طبیعی و عادی  برگردد.

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان با بیان اینکه در حال حاضر دفتر حافظ منافع ایران در قاهره فعالیت می‌کند و مصر نیز در تهران دفتر حافظ منافع دارد، تصریح کرد: مصر کشور مهمی در جهان اسلام است و ما روابط طبیعی و رو به توسعه تهران و قاهره را به نفع دو کشور و منطقه می‌دانیم.

به نظر می رسد تمایل برای انجام گفت‌وگو و رایزنی با ایران و جلوگیری از تاثیر عوامل مخرب ثالث بر روابط کنونی  بین دو کشور در بین مقامات مصری، بیش از گذشته نمود رسانه‌ای پیدا کرده است  چنان که  در ۸ تیرماه  سال جاری «العربی الجدید» به نقل از منابع مصری با بیان اینکه تماس‌هایی میان مسئولان مصری و ایرانی در سطح اطلاعاتی انجام شده است، اعلام کرد که مسئولان مصر در این تماس‌ها تاکید کرده‌اند که این کشور خواهان هیچ نوع درگیری با ایران در منطقه نیست و قاهره خواهان حفظ و ارتقای روابط است.

به گزارش ایسنا، روزنامه العربی الجدید به نقل از منابع مصری اعلام کرد که اخیرا تماس هایی در سطح اطلاعاتی میان مسئولان ایرانی و مصری انجام شده و مسئولان دو کشور درخصوص پرونده های مرتبط با امنیت منطقه رایزنی کرده‌اند.

این منابع تاکید کردند که مسئولان مصری در این گفت‌وگوها بر خطرات هدف قرار دادن اسرائیلی‌ها در مصر از سوی ایران تاکید و خاطرنشان کردند که این مساله به توافقات میان دو کشور آسیب می زند.

منابع مصری همچنین به این رسانه‌ منطقه‌ای اعلام کردند که مسئولان مصری به همتایان ایرانی خود گفته‌اند که این کشور مخالف هرگونه خدشه وارد کردن به امنیت خود در سایه درگیری‌های میان تهران و تل آویو است و قاهره نیز در طول مدت گذشته پیوستن به طرح های نظامی ضد ایرانی را نپذیرفته است.

پیشتر تل‌آویو مدعی شده بود که ایران در حال برنامه ریزی برای ضربه زدن به اسرائیلی‌هاست و به قاهره اعلام کرده بود که ایران به دنبال هدف قرار دادن اسرائیل در مصر و امارات و ترکیه است.

این منابع خاطرنشان کردند: طرف ایرانی به مسئولان مصری اعلام کرده است که ادعای رژیم صهیونیستی درخصوص هدف قرار دادن گردشگران اسرائیلی در کشور ثالث دروغ است و ایران خواهان مخدوش شدن روابط خود با مصر نیست.

این منابع در بخش دیگری از اظهارات خود به این رسانه عربی اعلام کردند: در تماس‌های جدید میان مصر و ایران که در سطح اطلاعاتی است، مصری ها بر این موضع تاکید داشتند که این کشور خواهان هیچ نوع درگیری با ایران در منطقه نیستند و قاهره خواهان حفظ روابط در سطح کنونی است و اگر ایران “سیاست متعادلی” نسبت به همپیمانان مصر در منطقه خلیج فارس اتخاذ کند، بالا بردن سطح همکاری میان تهران و قاهره در آینده امکان پذیر خواهد بود.

این گزارش می‌افزاید: قاهره علیرغم بحران اقتصادی موجود ترجیح می دهد که گزینه ای برای فشار آوردن به تهران توسط کشورهای خلیج فارس نباشد و مقامات مصری همواره سیاست بینابینی را درپیش گرفته اند؛ اگر چه در برخی موارد به دلیل فشارهای اقتصادی این سیاست شکست خورده است.

منابع مصری خاطرنشان کردند که مصری ها در تماس های اخیر با مسئولان ایرانی به آن ها اطمینان داده‌اند که مواضع خصمانه علیه ایران اتخاذ نخواهند کرد و در مقابل از ایران خواستند که اقدامات مشابهی درخصوص پرونده اخوان المسلمین اتخاذ کند.

این منابع با طرح ادعای دیدار مسئولان ایرانی با رهبران اخوان المسلمین مصر خاطرنشان کردند که قاهره نگرانی هایی نسبت به حمایت‌های ایران از این گروه دارد.

در همین چارچوب منابع مصری پیش از این نیز اعلام کرده‌ بودند که یک جریان قدرتمند در داخل نیروهای مسلح مصر و نهاد امنیت ملی این کشور که وابسته به سازمان اطلاعات هستند، اخیرا ایده مشارکت مصر در ائتلاف نظامی علیه ایران را به طور کامل رد کرده‌اند.

این منابع  می گویند فرماندهان ارشد نظامی مصر در نشست‌های داخلی نیروهای مسلح به صراحت اعلام کرده‌اند که به طور کامل ورود به مقابله نظامی با ایران به شکل‌های مختلف را نمی پذیرند و در نشست های نهاد امنیت ملی این کشور این موضع بارها تکرار شده است.

در این راستا، منابع مصری  همچنین این موضوع را مطرح کردند که یکی از اهداف اساسی سفر اخیر عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر به عمان، این بوده است که به واسطه مقامات مسقط این پیام را به تهران اعلام کند که  قاهره تمایلی به مقابله مستقیم با ایران ندارد.

به گزارش ایسنا در سه دهه اخیر، ایران بارها علاقه‌مندی خود را برای گسترش روابط با مصر اعلام کرده و تلاش داشته که سیگنال های مثبتی را به این  کشور در راستای اجرای سیاست توسعه روابط با کشورهای منطقه ارسال کند. سیگنال‌های مثبتی که تاکنون به نتیجه مشخصی در زمینه گسترش روابط دیپلماتیک بین دو کشور نرسیده است و روابط دو کشور همچنان در سطح فعالیت دفتر حافظ منافع در تهران و قاهره است.

در سال ۱۴۰۰ با توجه به انجام  گفت‌وگوهایی بین ایران و عربستان در بغداد برای برقراری روابط مجدد، این تحلیل قوت گرفت که کاهش تنش ها بین این دو قدرت منطقه ای می تواند بر روابط ایران و مصر نیز تاثیر بگذارد و قاهره با خیال راحت تری می تواند به سمت عادی سازی روابط با تهران حرکت کند، چنان که در همین چارچوب سایت”العربیه جدید” در روز دوشنبه ۲۱ تیر سال ۱۴۰۰ به نقل از منابع مصری که حاضر به فاش شدن هویت خود نبوده‌اند از دیدار مقامات امنیتی دو کشور ایران و مصر در قاهره خبر داده است.

این سایت هدف از این دور از مذاکرات را تنش‌زدایی و همچنین مانع شدن از رویارویی دو کشور در منطقه عنوان کرده بود.

پایگاه خبری «العربی الجدید» همچنین در گزارش دیگری به نقل از چند منبع مصری خبر داده بود که در آخرین روزهای سال گذشته میلادی، مقامات امنیتی دو کشور یک «دیدار ارزیابی» برگزار کرده‌اند.

به گفته این منابع، این دیدار به منظور بازبینی و ارزیابی گام‌ها و مطالبات متقابل دو کشور که پیش‌تر در نیمه سال گذشته درباره آن توافق صورت گرفت، بوده است.

این منابع گفته‌اند که برداشتن گام‌های تازه در تقویت روابط دو کشور در حال حاضر مطرح نیست و طرفین در حال حاضر صرفا به این توافق رسیده‌اند که به منافع یکدیگر آسیب نرسانند.

بر اساس ادعای این رسانه عربی، در آن مقطع  این منابع مصری درباره احتمال انتقال پرونده روابط دو کشور از سطح امنیتی به سطح دیپلماسی و به وزارت امور خارجه، به خصوص با توجه به اظهارات گاه و بی‌گاه مقامات ایرانی درباره روابط با مصر، گفته‌اند که روابط دو کشور در سطح امنیتی خواهد ماند و این یکی از پرونده‌هایی است که مستقیما زیر نظر رئیس دستگاه اطلاعات عمومی مصر، سرتیپ «عباس کامل» اداره می‌شود.

این منابع تأکید کرده‌اند که مهم‌ترین موضوعی که در دیدار  اخیر مقامات امنیتی دو کشور بررسی شده پرونده یمن و مسائل مرتبط با آن و از همه مهم‌تر امنیت دریانوردی در تنگه باب المندب بوده که قاهره تأکید کرده که ایران نباید این مسئله را وارد نزاع‌های مربوط به یمن کند.

بر اساس این گزارش، پرونده اوضاع امنیتی نوار غزه و حمایت تهران از گروه‌های فلسطینی به خصوص حماس و جهاد اسلامی از دیگر موضوعات مورد بحث در این دیدار بوده است.

این منابع همچنین تأکید کردند که پرونده شرکت‌های مصری فعال در عراق و تسهیل فعالیت آنها و تأمین امنیت آنها نیز در این مذاکرات مورد بحث قرار گرفته به خصوص که ایران نفوذ بسیاری بر گروه‌های نظامی فعال در عراق دارد و برخی شرکت‌های مصری در مناطقی که این گروه‌ها در آن هستند فعالیت می‌کنند.

 یکی از این منابع تأکید کرده که مصر اخیرا به اسرائیل توصیه کرده که دست به اقدامات خشونت‌آمیز علیه ایران نزند چون این موضوع برای کل کشورهای منطقه هزینه در پی خواهد داشت.

همچنین در مردادماه سال ۱۴۰۰ اخباری منتشر شد که گفت‌وگوهای محرمانه ای  بین مصر و حزب الله لبنان  پس از رایزنی های اخیر تهران و قاهره  در مصر انجام شده است.

به گزارش ایسنا یکی از رویدادهای دیپلماتیک بین ایران و مصر در سال ۱۴۰۰ که در رسانه های ایران و منطقه بازتاب زیادی داشت گفت‌وگوی کوتاه حسین امیر عبداللهیان با عبدالفتاح السیسی در حاشیه نشست بغداد در ششم شهریوماه ۱۴۰۰  بود که بر اساس برخی از روایت ها در این رایزنی کوتاه، وزیر امور خارجه ایران در مورد وضعیت چند ایرانی که در مصر به اتهام  حمل مواد مخدر به اعدام محکوم شده اند، رایزنی کرده است.

در مهرماه سال ۱۴۰۰ نیز میرمسعود حسینیان مدیر کل پیشین خاورمیانه و شمال آفریقا  وزارت امور خارجه ایران، در گفت وگویی با خبرنگار ایسنا  با تاکید بر این که  ایران در پی بهبود روابط با مصر است، اظهار کرد : کاهش اختلافات با عربستان بر پرونده روابط ایران و مصر مؤثر خواهد بود.

حسینیان در مورد روابط ایران و مصر و نتایج گفت‌وگوهای اخیر وزیر خارجه و رئیس جمهور این کشور عربی در حاشیه نشست بغداد  تصریح کرد:  مسائل  ما با مصر زیاد است البته امیدواریم که به زودی این مسائل حل شود. البته اگر گشایش‌های مثبتی در روابط ایران و عربستان ایجاد شود این موضوع قطعا در روابط ایران و مصر نیز تاثیرگذار خواهد بود. در حال حاضر دو کشور دارای دفتر حافظ منافع هستند.

حسینیان ادامه داد: ما اکنون دو مشکل بزرگ در تعامل با مصر داریم، حدود دو سال است که کشتی نفتی ایران توسط مصر به بهانه‌های واهی و بدون ارائه مدرکی توقیف شده است و از طرفی دیگر چند زندانی ایرانی در مصر نیز به اتهام حمل مواد مخدر در معرض حکم اعدام هستند.

وی در همین ارتباط گفت: اجرای حکم این افراد منتظر تایید رئیس جمهور مصر است. ما پیگیری کردیم که فعلا این حکم متوقف شود و امیدواریم مسئله اعدام  شهروندان در نهایت منتفی شود.

مدیرکل پیشین خاورمیانه و شمال آفریقا وزارت امور خارجه تاکید کرد: تلاش‌ها برای بهبود روابط با مصر در حال انجام است گرچه این روند کند پیش می‌رود.

  با توجه به عزم دستگاه دیپلماسی کشور  در دولت سیزدهم برای پیشبرد سیاست همسایگی به عنوان یکی از الویت ها در عرصه سیاست خارجی، فعال شدن برخی از واسطه های منطقه ای همچون بغداد و احتمالا مسقط ، تصمیم ریاض و تهران برای مدیریت و کاهش تنش ها و مهم تر از همه افزایش تمایل در مقامات مصر برای گسترش رایزنی هایش با مقامات تهران حداقل در سطح مسائل امنیتی و اطلاعاتی، این احتمال وجود دارد که در سال جاری خبرهای  بیشتری در مورد  روابط ایران و مصر و حتی باز شدن قفل ۴ دهه‌ای که در روابط دو کشور ایجاد شده است، باشیم .